Раҫҫейри хӑш регионсем сӗт нумайрах суса илеҫҫӗ? Кун тӗлӗшпе танлашӑм (рейтинг) хатӗрленӗ.

Пушкӑрт тата Тутар республикисем, Алтай крайӗ пӗлтӗр «сӗт фермисем» пулса тӑнӑ. Ҫак виҫӗ регион сӗт туса илес енӗпе малти вырӑнсене йышӑннӑ. Ку кӑтартусем пирки Top-RF.ru агентство пӗлтерет.

Пушкӑртстанра 2014 ҫулта 1773,1 пин тонна сӗт туса илнӗ. 2013 ҫулхипе танлаштарсан, ку 3,6% нумайрах. Тутарстанра та сӗт туса илесси 1% хӑпарнӑ. 2014 ҫулта унта 1728,8 пин тонна сӗт сунӑ. Алтай крайӗнче пӗлтӗр 1414,9 пин тонна сӗт сунӑ. Ку 2013 ҫулхипе танлаштаран, 103,%.

Вӗсем хыҫҫӑн рейтингра Краснодар крайӗ тата Ростов облаҫӗ вырнаҫнӑ. Росстат пӗлтернӗ тӑрӑх, 2014 ҫулта Раҫҫейре пӗтӗмпе 30,6 миллион тонна сӗт туса илнӗ. 2013 ҫулхипе танлаштарсан, ку кӑштах ҫеҫ нумайрах — 0,1%. Раҫҫейри 46 регионта сӗт туса илесси ӳснипе палӑрнӑ.

Рейтинга лекнӗ регионсен йышне Чӑваш Ен те кӗнӗ. Вӑл — 29-мӗш вырӑнта. Пирӗн республикӑра пӗлтӗр 423,1 пин тонна сӗт сунӑ.

Ӗлӗк ача вилессин кӑтартӑвӗ пысӑк пулнӑ. Халӗ пульницӑсенче хальхи йышши технологипе усӑ кураҫҫӗ-ха, ҫапах ача вилнӗ тӗслӗх ҫук мар.

Паян, нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Чӑваш Ен тин ҫуралнӑ шӑпӑрлансем вилессине чакарас енӗпе Раҫҫейре чи лайӑх регионсен йышне кӗни паллӑ пулнӑ. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗнче ҫырнӑ.

ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗн ҫумӗ Татьяна Яковлева Чӑваш Енсӗр пуҫне ҫак йыша Ленинград, Тамбов, Томск тата Киров облаҫӗсем, Ханты-Манси автономи округӗ кӗнине пӗлтернӗ. Асӑннӑ регионсенче ҫуралнӑ 1000 ача пуҫне 5-шӗ вилнӗ тӗслӗхе шута илнӗ. Ку кӑтарту тӗнчери чи лайӑх ҫӗршывсемпе пӗр килет.

Пирӗн республикӑра ача вилессин кӑтартӑвӗ чакнине ҫемье тата амӑшӗн ыйтӑвӗсемпе ҫине тӑрса ӗҫленипе ҫыхӑнтараҫҫӗ.

РФ Правительстви регионсенче пӗр уйӑхра 30 процент ытла хакланнӑ апат-ҫимӗҫ хакӗн чи пысӑк виҫине палӑртма пултарӗ. Кун пирки «Известия» хаҫат РФ экономика аталанӑвӗн министрӗн пулӑшуҫи Елена Лакшина каланӑ тӑрӑх ҫырать.

Елена Лакшина каланӑ тӑрӑх, РФ Экономика министерстви хальлӗхе социаллӑ пӗлтерӗшлӗ таварсен хакӗсем мӗнле ӳснисем пирки информаци пухать. Вӗсен йышне сахӑр, купӑста, ҫӑмарта кӗрет.

Экспертсем палӑртнӑ тӑрӑх, сахӑрӑн — 55-60, купӑстан — 33-36, ҫӑмартан (10-шӗн) 62-68 тенкӗрен ытлашши пулмалла мар.

Правительство хаксене «Раҫҫейри суту-илӳ ӗҫне патшалӑх йӗркелесе тӑрасси пирки» саккунпа килӗшӳллӗн палӑртма пултарать. Саккуна 2009 ҫулта, кризис хуҫаланнӑ чухне, йышӑннӑ. Лакшина палӑртнӑ тӑрӑх, ку йышӑну 90 кунран ытлашши тӑсӑлма пултараймасть.

Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра апат-ҫимӗҫ хакӗ, пӗлтӗрхи кӑрлач уйӑхӗпе танлаштарсан, 20,7% ӳснӗ. Инфляци пӗтӗм Раҫҫейри кӑтартуран иртнӗ, 4,7% танлашнӑ. Мониторинг кӑтартнӑ тӑрӑх, республикӑра ҫулталӑк пуҫланнӑранпа помидор — 80,9%, хӑяр — 60,2%, чӑкӑт — 38%, купӑста — 12,1%, сахӑр 8,7% хакланнӑ.

Ӗҫ укҫине сыхласа хӑвармасӑр ирӗксӗртен отпуска каякансен тата ӗҫ паракан айӑпӗпе ик алла усса ларакансен шучӗ сахалланнӑ-мӗн. Ҫав вӑхӑтрах ӗҫе илессин хисепӗ те пӗчӗкленнӗ. Кун пирки Чӑвашстат иртнӗ ҫулхи 4-мӗш кварталти тӑрӑмпа паллаштарни тӑрӑх REGNUM информаци агентстви пӗлтерет.

Пӗлтӗрхи тӑваттӑмӗш кварталта, виҫҫӗмӗш кварталтипе танлаштарсан, тулли мар ӗҫ вӑхӑчӗпе тӑрӑшасси йышланнӑ. Капла тума ӗҫ параканпа рабочисем килӗшсе татӑлни тӑрӑх пырса тухнӑ имӗш. Асӑннӑ меслетпе тӑрӑшакансен йышӗ 7 процент ӳссе 5250 ҫынпа танлашнӑ. Ӗҫ паракан сӗннипе 1725 ҫын тулли мар ӗҫ кунӗпе тимлет иккен. 19 пин ытларах ҫынна вӗсем ҫырнӑ заявленипе ӗҫ укҫине упраса хӑвармалла мар канӑва ӑсатнӑ. Ҫапах та виҫҫӗмӗш кварталпа танлаштарсан ку вӑл 1,1 процент сахалтарах тенине пӗлтерет иккен-ха.

Кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта 414 ҫынна ӗҫрен хӑтарма палӑртнӑ. Ку вара 2014 ҫулхи тӑваттӑмӗш кварталтинчен 19 процент нумайрах.

Ӗҫе вырнаҫтарнин хисепӗ чакнине те асӑрханӑ статистсем. Ку цифра 13,1 процент пӗчӗкленнӗ. Ӗҫрен пӑрахакансен йышӗ 25,8 процент таран сахалланнӑ.

Вахта меслечӗпе ӗҫлекенсен йышӗ вара виҫҫӗмӗш кварталтинчен нумайланнӑ.

Малалла...

«Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ унта хӗл каҫакан кайӑксене тата пурӑнакан чӗрчунсене шута илет. Ҫулсерен йӗркелекен ҫак ӗҫе вӑл иртнӗ уйӑхрах пурнӑҫлама тытӑннӑ. Чӗрчунсемпе кайӑксен хӗллехи маршрутне унта нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗчченех сӑнӗҫ.

Шута илнин тӗллевне йыша палӑртассипе сӑлтавлаҫҫӗ. Пӳрне ҫине хурса шутламаҫҫӗ. Вӑрман хуралӗн патшалӑх инспекторӗсем навигаторсемпе усӑ кураҫҫӗ. Кайӑксемпе чӗрчунсене шутлама Наци паркӗн тӑван тавралӑха сыхлас енӗпе ӗҫлекен тата ӑслӑлӑх пайӗн ӗҫченӗсем те хутшӑнаҫҫӗ. Пӗтӗмпе 42 маршрута шута илнӗ, вӗсен тӑршшӗ — 400 километр.

«МК» Шупашкарта» хаҫат редакцийӗ Чӑваш Енре пурӑнакансем ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ӗҫне епле хакланине пӗлме шухӑшланӑ, ҫавна май хӑйсен сайтӗнче ыйтӑм ирттернӗ.

Респондентсен «Лайӑх хаклатӑп», «Маншӑн пурпӗрех», «Япӑх хаклатӑп», «Питӗ япӑх хаклатӑп» хуравсене суйлама май пулнӑ.

Соцыйтӑм мӗн кӑтартнӑ-ха? Ыйтӑма хутшӑннисен 36 проценчӗшӗн Михаил Игнатьев мӗнле ӗҫлени пурпӗрех. 31 проценчӗ унӑн ӗҫне япӑх хакланӑ, 24 проценчӗ питӗ япӑх пулнине палӑртнӑ.

Респондентсен пӗчӗк пайӗ, 9 проценчӗ, Михаил Игнатьевӑн ӗҫӗ-хӗлӗ килӗшнине палӑртнӑ.

«МК» Шупашкарта» хаҫат редакцийӗ ҫапларах пӗтӗмлетӳ тунӑ: ыйтӑма хутшӑннисен ытларах пайӗ Михаил Игнатьевӑн ӗҫӗпе кӑмӑлсӑр.

Ыйтӑма кӑрлач уйӑхӗн юлашки эрнинче ирттернӗ. Унта 270 ҫын хутшӑннӑ.

Юлашки кунсенче ҫынсем Шупашкар урамӗсенче тӑркӑчпа (конькипе) ярӑнаҫҫӗ тейӗн. Чӑн та, йӑлтӑр-ялтӑр ҫиҫсе пыма шуҫ тупан ҫеҫ ҫитмест. Пушмак пӑрлӑ тротуарсем тӑрӑх аван шӑвать!

Унта та кунта иртсе ҫӳренӗ май ҫакӑ куҫ тӗлне тӑрӑнать: чылай ҫӗрте хӑйӑр сапмаҫҫӗ, пӑра катмаҫҫӗ. Шуса ӳксе аманасси те инҫех мар. Амансан ҫеҫ юрӗччӗ-ха та…

Иртнӗ эрнере урамра суранланнӑ ҫынсен шучӗ икӗ хут ӳснине пӗлтереҫҫӗ. Хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлачан 16-мӗшӗнчен пуҫласа 23-мӗшӗччен пульницӑна урамра суранланнӑ 145 ҫын килнӗ. Вӗсенчен 14-шӗ — ачасем.

Ытларахӑшӗ Шупашкарти Энтузиастсен урамӗнче аманнӑ-мӗн. Пӗтӗмпе — 11 ҫын.

Палӑртмалла: кӑрлачӑн 10–16-мӗшӗсенче кунашкал ҫынсен шучӗ 60 ҫеҫ пулнӑ. Эппин, пӗр эрнере урамра суранланнисен йышӗ икӗ хут ӳснӗ.

Статистика кӑтартӑвӗ лӑплантармасть. Республикӑри кашни 100 пин ҫын пуҫне 4464-шӗ куҫ курманнипе аптӑрать-мӗн.

Раҫҫейри 19 регионта куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ курнипе аптӑракансен йышӗ питӗ нумай иккен. Унта кашни 100 пин ҫын пуҫне 3 пин тӗслӗх. Кун пирки РФ Сывлӑх министерствин сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Чӑваш Ен куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ куракансен йышӗпе виҫӗ лидерсен йышне кӗнӗ. Палӑртрӑмӑр ӗнтӗ: 100 пин ҫын пуҫне 4464 чирлӗ ҫын.

Куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ курнипе ытларах Ненецк автономи округӗнче аптӑраҫҫӗ-мӗн. Унта 100 пин ҫын пуҫне 8044 ҫын япӑх курать. Иккӗмӗш вырӑна Чукотка автономи округӗ йышӑннӑ. Унта кунашкал чирпе 518 ҫын нушаланать. Виҫҫӗмӗш — Чӑваш Ен.

Пӗтӗм тӗнчери сывлӑх сыхлавӗн организацийӗн специалисчӗсен шухӑшӗпе, куҫ ҫивӗчлӗхне социаллӑ политика шайлашуллӑ пулманни, япӑх экологи витӗм кӳрет.

Ҫӗнӗ ҫул уявӗ тӗлӗнче, пӗлтӗрхи раштавӑн 31-мӗшӗнчен пуҫласа кӑҫалхи кӑрлачӑн 11-мӗшӗччен, карас ҫыхӑнӑвӗпе тивӗҫтерекен компанисенчен пӗри (реклама евӗр йышӑнасран хӑшне каламӑпӑр) ҫынсем миҫе хутчен шӑнкӑравланине шута илнӗ. Ҫав вӑхӑтра ҫынсем пӗр-пӗринпе 4 миллион хут ытла ҫыхӑннӑ иккен. Ку вӑл, тепӗр хут палӑртар, пӗр компани кӑтартӑвӗ кӑна. Уйрӑмах нумай калаҫакансем Сӗнтӗрвӑрринче, Етӗрнере тата Ҫӗрпӳре пурӑнаҫҫӗ.

SMS-ҫыхӑнупа та усӑ куракансем йышлӑ. Ҫӗнӗ ҫулӑн пӗрремӗш сехетӗнче клиентсем Пысӑк совет энкциклопедийӗнчен 15 хут пысӑкрах текстлӑ SMS-хыпар шӑрҫаланӑ. Ку вӑл пурин ҫырӑвне пӗрле хушсан пухӑнать.

Интернет-трафик калӑпӑшӗ те кӑҫал унчченхи ҫулхинчен аванах пысӑк пулнӑ — икӗ хута яхӑн иккен. Тӗнче тетелӗнче ҫынсем кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче уйрӑмах нумай ларнӑ. Вӗсем информаци уҫласа илнин калӑпӑшне фильм ҫине куҫарсан ҫакӑ 7 пин ытла фильмпа танлашать.

Халӑх тӑваттӑмӗш ӑрури ҫыхӑнупа уйрӑмах усӑ курать-мӗн. Карас ҫыхӑнӑвӗпе тивӗҫтерекенсене илсен, ун пекки ҫине республикӑри тӗп компанисем пурте тивӗҫтереҫҫӗ.

Малалла...

Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри Управленийӗ иртнӗ ҫула пӗтӗмлетнӗ май. Сӗтев илни пирки 2013 ҫулта пуҫиле 89 ӗҫ пуҫарнӑ пулсан, пӗлтӗр — 107. Сӗтев паракансене те явап тыттараҫҫӗ. 2013-мӗш ҫулта 16 тӗслӗхпе ӗҫ пуҫарнӑ, пӗлтӗр — 38-па. Тӗпчевҫӗсем ҫакна правӑна сыхлакансем принициплӑ пулнипе сӑлтавлаҫҫӗ.

Коррупципе ҫыхӑннӑ преступленишӗн айӑплисен тенкелӗ ҫине вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗнче ӗҫлекен 14 ҫын лекнӗ, ҫав шутран ҫиччӗшӗ — муниципалитетсен пуҫлӑхӗсем. Ҫапах та коррупципе ҫыхӑннӑ преступлени тунӑ тесе муниципалитет тӳре-шарине айӑпласси пӗлтӗр сахалланнӑ. Ун йышшисене пӗлтӗр виҫӗм ҫулхинчен икӗ хута яхӑн сахалтарах явап тыттарнӑ. Кунта тӗпчевҫӗсен хӑйсен ӑнлантарӑвӗ: правӑна сыхлакан органсем пӗр шухӑшлӑн ӗҫлени, влаҫ тытӑмӗнчисем ун пек преступленисене тӑвасран профилактика ирттерни.