«Раҫҫей хаҫачӗ» пӗлтернӗ тӑрӑх, Парламентри пӗр партире ачасене ят панӑ чухне хисепсемпе, чарӑну паллисемпе, тӗрлӗ паллӑсемпе усӑ курма чаракан саккун проектне хатӗрлеме тытӑннӑ.
Унӑн пуҫаруҫисенчен пӗри Виктория Пашкова адвокат пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ ашшӗ-амӑшӗ ачине кирек мӗнле ят та пама пултарать. ЗАГС, ят хитре мар янӑрать, кӳрентерет пулсан та, регистрацилеме хирӗҫлеймест.
Пӗр арҫын ачапа ӑнланманлӑх сиксе тухнӑ. Ӑна ашшӗ-амӑшӗ БОЧ рВФ 260602 ят панӑ (вырӑсла — Биологический объект рода Ворониных-Фроловых, родившийся 26 июня 2002 года). Ята 10 ҫул усӑ курма ирӗк памаҫҫӗ. Пӗчӗк БОЧ халӗ те документсемсӗр пурӑнать. Мӗншӗн тесен суд ята регистрацилеме хирӗҫленӗ Мускаври ЗАГС майлӑ пулнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗн шухӑш хӑвачӗ ҫулсерен ӳснине палӑртаҫҫӗ. Пӗлтӗр Космоса, Океана, Ская, Алиса-Нефертитие регистрациленӗ. Ав Беларуҫра наци йӑлисене, кӑмал-сипетне хирӗҫлекен ятсем пама юрамасть. Швецире кӳрентерекен ятсене регистрацилемеҫҫӗ.
Ҫӗнӗ Зеландире усӑ курма юракан ятсен списокӗ пур. Ӑна 2001 ҫултанпа аслисем хӑйсен ачисене Правосуди — 62 хут, Король ята 31 хут хума тытӑнсан хатӗрленӗ.
Иртнӗ эрнере Чӑваш Енре хӑш-пӗр пахча ҫимӗҫ хакланнине палӑртаҫҫӗ. Ав купӑста 24% хакланнӑ. Кун пек кӑтартусене Чӑвашстат мониторинг пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн пӗлтерет.
Ҫавӑн пекех помидор хакланнӑ (10,5%). Кишер хакӗ те ӳснӗ — 7,3%. Ҫӗрулми, панулми, сухан та хакланнӑ — 4,1% пуҫласа 4,9% таранах.
Пахча ҫимӗҫ хакӗ кӑна мар, ытти тавар та хакланнӑ. Сахӑр 7 процент хӑпарнӑ. Хӑярпа сысна ашӗ вара йӳнелнӗ — 5,8% тата 4,1%.
Урапа хуҫисене те ҫӑмӑл мар. АИ-95 бензин, дизель топливи хакланнӑ. Ҫавӑн пекех пирус, Раҫҫейре пуҫтарнӑ иномарка хакӗсем хӑпарнӑ. Хамӑрӑн урапасем вара кӑштах йӳнелнӗ.
Пассажир транспорчӗн тата ЖКХ тарифӗсем ҫавӑн пекех юлнӑ.
Чӑваш Ени халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен служба сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти ӗҫ пасарӗнче ытларах рабочи специальноҫӗсем ҫитмеҫҫӗ: ҫӗвӗҫсем, каменщиксем, кондукторсем, тӗпел ӗҫченӗсем, грузчиксем, отделочниксем, поварсем, сутуҫӑсем, бетонщиксем, водительсем, тирпейлӳҫӗсем…
Анчах специалистсем хулара ача пахчинче воспитательсем, тухтӑрсем, водительсем, сутуҫӑсем ҫитменнине палӑртаҫҫӗ. Урамри тирпейлӳҫӗсем, чашӑк-тирӗк ҫӑвакансем, тӗпел ӗҫченӗсем яланхиллех ҫитмеҫҫӗ.
Мӗнле профессисем ытлах кирлӗ мар-ха халӗ? Экономистсем, юрисконсультсем, бухгалтерсем тата ыттисем.
Республикӑн патшалӑхӑн ӗҫлӗх службин направленийӗпе 3 пине яхӑн ҫулсерен вӗренет иккен. Вӗсене 27 вӗренӳ организацийӗнче 60 профессипе специальноҫа хӑнӑхтараҫҫӗ.
Юпан 27-мӗшӗ тӗлне 2620 ӗҫсӗр ҫынна урӑх специальноҫ е професси илме вӗренме янӑ. Ку вӑл ҫулталӑклӑха палӑртнин 100,5 проценчӗ иккен. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 238 вӗренӳ ушкӑнӗ йӗркеленӗ, вӗсенчен 99 ушкӑнӗ ӗҫсӗррисенчен кӑна тӑрать, теприсенче ӗҫсӗр тесе шута илнисемпе пӗрлех ку йыша кӗменнисем те ӑс пухаҫҫӗ. Пӗрле темелле ӗнтӗ, пӗр ушкӑнра.
Профессие вӗрентессипе Чӑваш Ен кӑҫалхи ҫур ҫулта Раҫҫей субъекчӗсен хушшинче 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ, Атӑлҫи федераци округӗнче вара малта пырать.
Ҫӗнӗ профессие вӗрентнин усӑлӑхне ҫав ӗҫпе ҫынсем вырнаҫни тӑрӑх хаклаҫҫӗ. Ҫур ҫулта 1293 ҫын вӗреннӗ пулсан вӗсенчен 0,3 проценчӗ кӑна, е 4 ҫын, центра пулӑшу ыйтма тепӗр хутчен пынӑ. Патшалӑхӑн ҫак программи ку цифрӑна 1,75 процентпа танлашма ирӗк парать-мӗн. Кӑрлач–авӑн уйӑхӗсенче 1979 ҫын вӗреннӗ, центра вӗсенчен 15-шӗ (0,77 проценчӗ) кӑна тепӗр хут ҫитнӗ. Апла тӑк ҫӗнӗ специальноҫа хӑнӑхтарни пирӗн тӑрӑхра сая каймасть.
Шупашкарти Мускав районӗнче ҫуралнӑ ачасене сайра тӗл пулакан ят параҫҫӗ. Нумаях пулмасть унта Стефания, Архелия, Магомед ҫуралнӑ.
Шупашкарти Мускав район администрацийӗн официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ЗАГС пайӗн ӗҫченӗсем ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 2786 ачана регистрациленӗ. Вӗсенчен 1438-шӗ — арҫын ачасем. Арҫын ачасене ытларах Максим, Иван, Михаил ят параҫҫӗ иккен. Хӗрачасене ытларах Мария, Дарья, Виктория ят хураҫҫӗ.
Мускав районӗнче сайра тӗл пулакан ятсене те регистрациленӗ. Стефанийӑпа Архелийӑсӑр пуҫне Радмила ятлӑ хӗрача та пур иккен. Арҫын ачасен йышӗнче сахал тӗл пулакан ятсем — Ильяс, Радомир, Магомед, Назарий.
2021 ҫул тӗлне ҫӗршыври шкулсенче ачасем валли вырӑн ҫитми пулӗ. Ҫапла. Шкулсенче те. Халӗ ача-пӑча пахчисене черет лекейменнипе аптӑраҫҫӗ пулсан, кӑштахран кӗтӳҫ пушши тӑршшӗ черет шкула лекессишӗн пулса кайма пултарать. Ҫапла шухӑшланине Раҫҫейӗн Правительствин ертӳҫин ҫумӗ Ольга Голодец палӑртнӑ. Ӑна вӑл «правительство сехетӗнче» каланӑ.
Шкулсенче ачасем валли вырӑн хӗсӗнсе ҫитессин сӑлтавне тупма йывӑр мар-тӑр-ха. Укҫа-тенке перекетлес, ачисем сахал тесе шкулсене хупкаларӗҫ те. Тата халӗ амӑш укҫи, тӳлевсӗр ҫӗр панине кура та пулӗ ача ҫуратакансем йышланса кайрӗҫ. Голодец шучӗпе 2021 ҫулта 2,5 миллион ача вырӑн ҫитмӗ. Ҫӗршывӑн Правительствин ертӳҫин ҫумӗн шучӗпе ку ыйту пирки халех шухӑшлама пуҫламалла.
Элӗк районӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учрежденисенче 2014–2015 вӗренӳ ҫулӗнче 1791 ача вӗренет. Пӗлтӗр 1906-ӑн пӗлӳ илнӗ — кӑҫалхинчен 115 ача нумайрах. Кӑҫал пӗрремӗш класра 179 вӗренекен пулнӑ, пӗлтӗр — 149-ӑн. 1–4 классенче — 660 вӗренекен. Кӑҫал 9-мӗшне 197 ача ҫӳрет, иртнӗ ҫул 238-ӑн пӗлӳ илнӗ. 10-мӗш класра 137 вӗренекен, 11-мӗшӗнче — 122-ӗн. Пӗлтӗрхи кӑтартусем 144-па тата 147-пе танлашнӑ. Ку цифрӑсене вырӑнти район хаҫачӗ пӗлтерет.
Юлашки 10 ҫула илсен, кӑҫал 1-мӗш класа ачасем уйрӑмах нумай килнӗ. Практика ҫакна та кӑтартать. 9 класс пӗтернисенчен чылайӑшӗ профессилле пӗлӳ паракан учрежденисенче малалла вӗренет. Иртнӗ ҫул 9-мӗш классенчен 238-ӑн вӗренсе тухнӑ пулсан, вӗсенчен 137-шӗ кӑна 10-мӗш класа пынӑ. Шкулсенче 2006 ҫулхи 25 вӗренекен, 1995 ҫулхи 1 вӗренекен шутланать.
Статистика кӑтартӑвӗсем ҫакна та ҫирӗплетеҫҫӗ. Хӗрачасем арҫын ачасенчен нумайрах. Кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче 1791 вӗренекентен 915-шӗ (51 процент), пӗлтӗрхи вӗренӳ ҫулӗнче 1906 ачаран 966-шӗ (50,6 процент), 2012–2013 вӗренӳ ҫулӗнче 2060 ачаран 1030-шӗ (50 процент) хӗрачасем.
Шӗмшеш шкулӗнче кӑтартусем урӑхла.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа тавар хакӗ 6,3% ӳснӗ. Какай, пулӑ, кӑлпасси, пахча ҫимӗҫ хакланнӑ. Танлаштармашкӑн: пӗлтӗр ҫак тапхӑрта тавар 4,7% хакланнӑ.
Росстат пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ эрнере чӑх какайӗ 0,6% ӳснӗ, шӑнтнӑ пулӑ, сысна, ӗне ашӗ, кӑлпасси, сосиска, сарделька — 0,3-0,4%.
Пахча ҫимӗҫ те хакланнӑ. Халӗ кӗркунне мар, ҫуркунне тейӗн. Ара, кӗрхи кун пахча ҫимӗҫ йӳнӗрех пулаканччӗ те. Помидорпа хӑяр 4,5 тата 3,5% хакланнӑ, ҫӗрулми — 1,7%. Ҫӳлерех асӑннӑ ҫимӗҫсем вара Раҫҫей ҫыннин сӗтелӗ ҫинчен татӑлмаҫҫӗ.
Бензин хакӗ 0,2 процент ӳснӗ. Тавар хакӗ ҫуталӑк тӑршшӗпех майӗпен ӳснӗ-ха. Анчах хаксем уйрӑмах эмбарго йышӑнсан ҫыртма пуҫланӑ. Тӗп банк палӑртнӑ тӑрӑх, ҫулталӑк пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн инфляци 8% пулӗ. Экспертсем апат-ҫимӗҫ хакӗ 10% ӳсме пултарассире те палӑртаҫҫӗ.
Палӑртмалла: Раҫҫей тӳре-шари санкцисем йышӑнсан апат-ҫимӗҫ хакӗ ӳсмессе шантарнӑччӗ. Унтан хаксем ытлах хӑпармасса пӗлтерчӗҫ… Ку лару-тӑрура РФ монополипе кӗрешекен служби сахал тупӑшлӑ ҫемьесем валли «апат-ҫимӗҫ картти» тума сӗнеҫҫӗ. Анчах РФ Суту-илӳ министерстви ҫакна йышӑнмалли сӑлтав курмасть-мӗн.
ЧР Ял хуҫалӑх министерстви «санкцисен вӑрҫи» пынӑ май лавккаран апат-ҫимӗҫ туянакан ҫынсемпе мини-ыйтӑм ирттернӗ. Унӑн пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, респондентсен 81 проценчӗ вырӑнти тавара туянать.
Ытти регионта туса кӑларнӑ апат-ҫимӗҫе Чӑваш Енри ҫынсен 6 проценчӗ ҫеҫ туянасшӑн. 2 проценчӗ импорт тавара кӑмӑллать. Ыйтӑма хутшӑннисен 11 проценчӗшӗн тавара кам кӑларни пӗлтерӗшлӗ мар-мӗн.
Ыйтӑма ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче авӑнӑн 2-28-мӗшӗсенче ирттернӗ. Унта 1238 респондент хутшӑннӑ.
Ҫурла уйӑхӗнче Атӑлҫи федераци округӗнче бензин хакӗ 32,35 тенкӗпе танлашнӑ, дизель топливи — 32,95 тенкӗ. Кун пирки Росстат пӗлтернӗ.
Ҫурла уйӑхӗнче Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсенче чи хаклӑ бензин Чӑваш Енре тата Мӑкшӑ Республикинче пулнӑ, ун хыҫҫӑн — Самар облаҫӗ. Списока Киров, Чулхула, Сарӑту облаҫӗсем тӑснӑ. Чи йӳнӗ бензин Пушкӑрт Республикинче тата Чӗмпӗр облаҫӗнче пулнӑ.
Дизель топливи Ӗренпур, Самар облаҫӗсенче, Пушкӑртстанра, Удмурт Республикинче, Киров облаҫӗнче чи хаклӑ пулнине шута илнӗ. Чи йӳнни — Тутарстанра, Сарӑту облаҫӗнче.
+7.3 °C