«Ӗнер кӑмӑлтан тӗлӗнтӗм! Николай Васильевич Федоров (Федераци Канашӗн Ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗ) тата Юхма Михаил Николаевич (Чӑваш халӑх ҫыравҫи, академик) мана чӑваш халӑхӗн историйӗ ҫинчен кӗнеке парнелерӗҫ. Тавтапуҫ», — тесе ҫырнӑ нумаях пулмасть Фейсбукри хӑйӗн страницинче чӑваш парламенчӗн депутачӗ Сергей Семенов.
Чӑваш халӑх сайчӗ кӑҫалхи кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче Николай Федоров (1994 ҫулта шӑпах ҫав кун вӑл президент должноҫне йышӑннӑ) Наци музейӗнче Юхма Миишипе тӗл пулнине пӗлтернӗччӗ. Унта Юхман «Авалхи пӑлхар-чӑвашсем» ятлӑ кӗнекине хӑтланӑччӗ. Ӑна Николай Федоров пулӑшнипе кӑларнӑ. Ҫыравҫӑ Николай Васильевича «чӑваш культурине аталантарас ӗҫре тимлӗ пулнӑшӑн» тав тунӑччӗ, Иван Яковлевӑн наци премине панӑччӗ.
Республика шайӗнче тухса тӑракан обществӑпа политика хаҫачӗсенчен пӗри, «Советская Чувашия», паян пӗр ӗмӗрхи юбилейне паллӑ тунӑ. Сумлӑн, тивӗҫлипе. К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн ҫутӑ та илемлӗ залне пуҫтарӑнса.
Юбилея халь ӗҫлекенсене ҫеҫ мар, унччен ҫав тытӑмра тӑрӑшнисене, хаҫата вулакансемпе тӳре-шарана пуҫтарнӑ. Сцена ҫине тухса калаҫнисем хаҫата ырланӑ, унӑн пӗлтерӗшне пысӑка хурса хакланине палӑртнӑ.
Самана таппипе тан пыма хӑтланса хаҫат ята пӗрре ҫеҫ мар ылмаштарнӑ. Африкан Соловьев редактор вӑхӑтӗнче вӑл «Газета, с которой советуются» слоган тупса идеологи сӗмӗнчен пӑрӑннӑ та бреэнда ҫаврӑннӑ «Советская Чувашия» ятпах юлма пултарнӑ. Паян кӑларӑм слоганӗ — «Газета на все времена».
Ҫи-пуҫа кура кӗтсе илеҫҫӗ тетпӗр-ха, ҫапах та чи кирли — тӗшши. Пичет кӑларӑмӗ вулаканшӑн чун апачӗ пулсан ӑна ҫын алӑран ямӗ. Ҫавна суннӑ та уява пуҫтарӑннисем.
Пултаруллӑ сӑвӑҫ Петӗр Ҫӑлкуҫ пурӑннӑ пулсан ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗнче 65 ҫул тултарӗччӗ. Шел те, унӑн пурнӑҫӗ вӑрӑм пулман. Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Литература музейӗнче ӑна халалланӑ мероприяти иртнӗ.
Петӗр Ҫӑлкуҫ Канаш районӗнчи Кивӗ Шелттем ялӗнче ҫуралнӑ. Тӑван ялӗнчи шкулта тата Сиккассинче вӗреннӗ. Вӑл ҫамрӑк чухнех хаҫат-журналпа ҫыхӑну тытнӑ. 1970 ҫулта ӑна «Пионер сасси» хаҫата чӗнсе илнӗ. Ҫав ҫулах Петӗр Ҫӑлкуҫ И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУна вӗренме кӗнӗ. 1977 ҫултанпа вӑл «Тантӑш» хаҫат редакцийӗнче ӗҫленӗ.
«Вӗл! вӗлкӗш, парӑсӑм», «Асатте ялӗнче», «Салтака каять така», «Тӗнчене эпир килетпӗр» — ҫак хайлавсемпе палӑрнӑ поэт. Унӑн ывалӗ Сендиер Кузьмин аса илнӗ тӑрӑх, ашшӗ кашни кун пӗр йӗрке те пулин ҫырма тӑрӑшнӑ. Вӑл ачасем валли нумай хайлав ҫырнӑ. Унӑн сӑввисемпе композиторсем юрӑсем те хайланӑ. Халӗ вӗсене халӑх хапӑлласах итлет.
Ака уйӑхӗн 17–21-мӗшӗсенче ЧР Наци вулавӑшӗнче экологи фильмӗсен «Шанчӑк меридианӗ» фестиваль иртет. Унта илемлӗ тата документлӑ фильмсене курма май пулӗ.
Экологипе ҫыхӑннӑ фильмсене «Чӑвашкино» патшалӑх киностудинче тата электронлӑ документаци архивӗнче, «Бичурин тата хальхи самана» музейра, Юрий Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑшра та кӑтартӗҫ.
Киносеанс 13 сехетре пуҫланӗ. Пилӗк кунра ҫынсем «Байкал заповедный» и Прощание с актером», «Тюлени Лоры Белоиван» и «Территория завтра. Волга — право на жизнь», «Дорога к дому», «Догнать ушедший поезд», «Чай, не город» и «Протяни руку лапам», «Гений нефти» картинӑсене курма пултарӗҫ.
Ҫамрӑксене яла илӗртмелле. Ҫапла калаҫҫӗ юлашки вӑхӑтра влаҫри ҫынсем. Яш-хӗр диплом илсен яла таврӑнтӑр, унта тӗплентӗр тесе майсем туса памалли пирки час-часах сӑмах хускатаҫҫӗ.
Илсе кӑтартам хамӑр яла. Ӑҫта ӗҫлемелле ҫамрӑксен? Фермӑра-и? Ялти ферма тахҫанах ишӗлсе аннӑ. Унччен унта ӗнесем, вӑкӑрсем тытатчӗҫ. Халӗ вите таврашӗ арканса пӗтнӗ. Кӳршӗ ялта ферма пур-ха. Вӑл йӗркеллех ӗҫлет. Анчах унта пурте вырнаҫаймаҫҫӗ. Ҫамрӑксен шкулта ӗҫлемелле-и? Ялта 9 класлӑ шкул та тахҫанах хупӑннӑ. Ара, ачасем сахалланчӗҫ, шкул алӑкӗ уҫӑлма пӑрахрӗ.
Ялта – пӗр лавкка. Унта ӗҫе кӗреймӗн, сутуҫӑсем пур. Клубра та ваканси ҫук. Унччен тирпейлӳҫӗ, клуб ӗҫченӗн, кочегарӑн вакансийӗсем пулнӑ. Халӗ ку тивӗҫсене пӗр ҫын пурнӑҫлать. Вулавӑш та пурччӗ. Шел, вӑл хӑҫан ӗҫлеме пӑрахнине хальхи ӑру астумасть те.
Тата ӑҫта ӗҫлеме пулать-ши? Ялта урӑх организаци-предприяти ҫук. Район центрне ӗҫе ҫӳреме пулать-ха, анчах мӗнле? Ял ҫывӑхне килекен автобус тахҫанах ҫӳреме пӑрахнӑ. Райцентра ҫитес килсен пӗр автобусран ансан теприне кӗтме тивет.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вӗренӳпе спорт комплексӗнче «Танцевальный фейерверк» (чӑв. Ташӑ фейерверкӗ) уҫӑ Кубок иртнӗ. Унта хутшӑннисем Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Кубокне ҫӗнсе илессишӗн ташланӑ.
Ӑмӑртӑва савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма Михаил Игнатьев тата ытти тӳре-шара хутшӑннӑ. Вӗсем хӑйсен сӑмахӗнче пӗр-пӗрин ячӗпе ӑшӑ сӑмах самай каланӑ. Республика ертӳҫи ачасене спортӑн ҫак енӗпе аталантарнӑшӑн ашшӗ-амӑшне те ырланӑ.
Кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртекен ӑмӑртура пултарулӑха ҫула тата программӑна кура хакланӑ. Кӑҫалхи Кубокшӑн Мари Элти, Тутарстанри, Чӑваш Енри, Чулхула, Киров, Чӗмпӗр облаҫӗсенчи ташӑҫӑсем хӑйсен ӑсталӑхне кӑтартнӑ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗн пресс-служби Кубок пирки кӗскен хыпарланинче ҫӗнтерӳҫӗне хальлӗхе асӑнманччӗ-ха.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне хӑтлӑх театрне кӗртме 13,27 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Сертификата ӗнер, ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери XXI балет фестивалӗн гала-концерчӗ пуҫланас умӗн республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев панӑ. Хута вӑл театрӑн директорне Вячеслав Фошина тыттарнӑ.
Михаил Игнатьев хӑйӗн сӑмахӗн балет фестивалӗн пӗлтерӗшне пысӑка хурса палӑртнӑ. Вӑл унта хутшӑнакансемпе ӑна йӗркелекенсене балет ӳнерне чунпа парӑннӑшӑн тата куракансене ҫутӑ туйӑм парнеленӗшӗн тав тунӑ.
Театрти балет репетиторне, Чӑваш Республикин халӑх артисткине Галина Васильевана, Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артисткине Ольга Серегинӑна, Раҫҫейӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Галина Никифорова балетмейстера, Чӑваш Енӗн халӑх артистне, балет артистне Юрий Свинцова, балетмейстер ассистентне Михаил Яковлева Элтепер Тав хучӗпе тата алла ҫыхмалли сехетпе хавхалантарнӑ.
Театра Борис Марковӑн портретне (авторӗ — Чӑваш Енӗн халӑх художникӗ Николай Карачарсков) парнеленӗ.
| АКА | 09 |
Ака уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче пирӗн сайт ҫак хыпарсемпе паллаштарчӗ (малтанхи пекех чи нумай пӑхни тӑрӑх вырнаҫтарнӑ):
• Альбина Юратуна министерство мӗнле хурав панине каласа патӑмӑр;
• Чӑваш Енри журналистсем хӑйсене ирӗклӗ е ирӗксӗр туйнине пӗлтертӗмӗр;
• Ачасене воспитани паракан хӗрарӑм митинга тухсан мӗн ҫухатма пултарни ҫинчен систертӗмӗр;
• «ЮТВ» телеканала «Роскомнадзор»-тан мӗншӗн сӑмах лекнине уҫса патӑмӑр;
• Дмитрий Медведев чӑваш тӑрахне мӑн валли укҫа уйӑрманни ҫинчен каласа патӑмӑр;
• Федераци театрӗсем пирӗн тӑрӑха мӗнле сӑлтава пула айккинчен иртсе кайнине пӗлме пултартӑр;
• Тӗмен облаҫӗнче мӗнле семинар чӑвашла иртни пирки пӗлейрӗр;
• Константин Яковлев министр мӗнле ҫӗнӗ картина туянни пирки хыпарларӑмӑр;
• «Раҫҫей мисӗ» конкурса миҫе чӑваш хӗрӗ каясси пирки каласа патӑмӑр;
Чӑваш Енре ҫӗнӗ радиоканал — «Радио-Дача» — ӗҫлеме пуҫланӑ. Массӑллӑ информаци хатӗрне Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче пурӑнакансем итлейӗҫ. Радиоканала федераци шайӗнче 2015 ҫулхи юпа уйӑхӗн 22-мӗшӗнче регистрациленӗ. Ӑна 105,7 МГц частота ҫинче итлеме пулать.
Роскомонадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, асӑннӑ надзор органӗн пайташӗсем те сете ӗҫлеттерсе янине йышӑнакан комиссире пулнӑ.
Ака уйӑхӗн 3-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енре 151 массӑллӑ информаци хатӗрне регистрациленӗ, ҫав шутран 117-шӗ — периодика кӑларӑмӗсем (85 хаҫат, 28 журнал, 2 бюллетень, 1 сборник, 1 каталог), электрон МИХсем — 32 (2 радиопрограмма, 12 телеканал, 18 радиоканал) тата 2 информаци агентстви.
Чӑваш халӑх сайчӗ те, сӑмах май, халӗ МИХ евӗр регистрациленнӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти музей комплексне ҫӗнӗ пуҫлӑх ертсе пыма тытӑннӑ. Ӑнланнӑ тӑрӑх, сӑмах историпе ӳнер музей комплексӗ пирки пырать. Унӑн пуҫлӑхне Александр Ильина ӗҫрен кӑларнине Чӑваш халӑх сайчӗ хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ.
Халӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти музейпа Нина Глотова «хуҫаланӗ». Рита Кириллова журналист Фейсбукра тӗлӗнсе ҫырнӑ тӑрӑх, ҫӗнӗ пуҫлӑх юлашки ҫулсенче Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ. Музейра вӑл нихӑҫан та ӗҫлемен: пуҫламӑш классене вӗрентнӗ, шкул тулашӗнчи ӗҫе йӗркеленӗ, Шупашкарта КПСС райкомӗнче инструкторта тӑрӑшнӑ, хула комитетӗнче агитаципе пропаганда пайӗнче консультант пулнӑ. Иртнӗ ӗмӗрӗн 70-мӗш ҫулӗсенче педагогика пӗлӗвӗ илнӗскер юлашки ҫулсенче тивӗҫлӗ канура.
Журналиста пуринчен ытла тӗлӗнтерни музея ертсе пыма отрасльте ӗҫлемен ҫынна лартни.
+7.3 °C