Чӑваш Енӗн ИӖМ служби ҫакӑн пек статистикӑпа пире паллаштарать. Чӑнахах та, шел пулин те «хӗрле автан» тухасси эрнесерен ҫирӗпленсе пырать республикӑра. Иртнӗ кану кунӗсенче те пушар виҫӗ хутчен тухнӑ имӗш.
Шӑматкун, утӑн 13-мӗшӗнче, Хӗрле Чутай районӗнчи Шулю ялӗн пӗр кил-ҫурт таврашӗнче пушар тухнӑ. Асӑннӑ инкек вара ҫунакан кӑмака хӗмӗнчен тухнӑ. Унтан выльӑх апатне хатӗрлемелли кивӗ сарай та хыпса илнӗ. Вутпа кӗрешекенсем пушара 20 минут хушшинче сӳнтернӗ. Анчах хуҫалӑхри сарай тӗпипех ҫунса кайнӑ.
Ҫак кунхинех Патӑрьел районӗнчи Тутар Сӑкӑчӗ ялӗнче 53 ҫулхи арҫынӑн кил-ҫурчӗ ҫунма тытӑннӑ. Пируса сӳнтерме манни кил хуҫине чутах пурӑнмалли ҫуртсӑр хӑварӗччӗ — пушарпа кӗрешекенсем вӑхӑтра ҫитнипе шал енӗ ҫеҫ юрӑхсӑрланнӑ. Инкек кил хуҫине 25 пин тенкӗллӗх шырлӑх кӳнӗ.
Унсӑр пуҫне кану кунӗсенче Комсомольски ҫумӗнче тепӗр пушар тухнӑ. Кунти инкек сӑлтавне вара сарайра выртакан ҫӗмрӗк скутерпа ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ҫулӑм айӗнче асӑннӑ ҫурт-йӗр тӑрри ҫунса кайнӑ.
Кӑҫалхи ҫу кунӗсенче вӑйлӑ ҫумӑр та, хӑрушӑ аслати те, йывӑҫсене хуҫакан ҫил-тӑвӑл та пулчӗ. Вӗсем те пуль этеме шырлӑх нумаях кӳнӗ. Ҫапах та пӗр енчен пӗлтерӗшсӗр шӑрӑх кунсем ҫынна тата та нумайрах шар кӑтартнӑ. Хытӑ хӗртекен хӗвелтен тарса кӳлӗ таврашне кӗрсе нумайӑшӗ лӑпкӑллӑх шыраҫҫӗ, унта вара вӗсемпе тӗрлӗ пӑтӑрмахсем пулса иртеҫҫӗ.
Чӑваш Енри Раҫҫейӗн ИӖМ служби пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫал республикӑра шыв-шур таврашӗнче пурӗ 29 инкек тухнӑ, вӗсенчен 24 ҫынӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Нумай чухне инкек шыва кӗме юраман вырӑнсенче ишекенсемпе тата «хӗренкеленнисемпе» пулать иккен.
— Паян, утӑн 16-мӗшӗнче, 11:30 сехетсенче Ҫӗмӗрле хулинчи «Статуй пӗвере» ҫын путса вилнӗ, — пӗлтереҫҫӗ ведомствӑра. — Путакан хӗрарӑм ишме юраман вырӑна ӳсӗрле кӗнӗ, ҫакӑ вара ӗнтӗ инкеке лекнӗ сӑлтавӗ пулнӑ та.
Иртнӗ эрнекун, утӑн 12-мӗшӗнче, Шупашкар районӗнчи Типнер ялӗнче 50 ҫулхи арҫын путса вилнӗ. Шӑматкун, утӑн 13-мӗшӗнче, шыв-шурта вара Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Вӑрмарта пурӑнакан 56 ҫулхи арҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Иртнӗ ҫул ӗҫкӗ-ҫикӗ вӑхӑтӗнче ултӑ ача пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Чуна ҫӳҫентерекен ҫак цифрӑсене республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова правительство ларӑвӗнче асӑнса хӑварнӑ. Тӗлӗнмелле пек те, анчах хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ тӗпренчӗкӗн ҫуралнӑ кунне уявланӑ пирки шӑпӑрланӗсем пирки манса каять иккен. Юратнӑ ывӑл-хӗрӗн сывлӑхӗшӗн черкке хыҫҫӑн черкке ҫӗклесе тӳнсе каяҫҫӗ курӑнать те...
Пӗчӗккисем вилнӗ тӗслӗхсем пӗлтӗр унчченхи ҫулхинчен 22 процент нумайланнӑ. Ҫапла вара ҫулталӑка ҫитмен 91 пепке ҫут тӗнчепе киленеймесӗрех куҫне хупнӑ. ЧР сывлӑх сыхлав министрӗ вилӗмсен ытларах сӑлтавне тулаш текен ӑнлавпа ҫыхӑнтарнӑ. Кунта, сӑмахран, пӗрле ҫывӑрма выртсан амӑшӗсем тӗпренчӗкӗсене кӑкӑрпа хӗстерсе лартнине е тата апатлантарнӑ чух ача чыхланса кайса вилнине кӗртмелле.
Ҫут тӗнчене килекенсен шучӗ вара пӗлтӗр хутшӑннӑ. Пӗлтӗр виҫӗм ҫулхинчен 1307 ача нумайрах ҫуралнӑ. Юлашки 20 ҫул хушшинче халӑх шучӗ пуҫласа естествӑлла майпа ӳснӗ. Ку вӑл ҫуралакансен шучӗ вилекенсенчен йышлӑрах пулнине пӗлтерет.
Ӗнер, утӑн 9-мӗшӗнче, республикӑра 4 ҫӗрте пушар тухнӑ. Аслатие пула Красноармейски районӗнчи Вӑрманкас ялӗнче 36 ҫулхи кил хуҫин сарайӗ хыпса илнӗ. Инкек кӑнтӑрла аслатиллӗ ҫумӑр вӑхӑтӗнче тухнӑ. Хыпса илнӗ сарайран ҫулӑм самантрах ытти кил таврашӗнчи ҫурт-йӗрсем ҫине куҫнӑ. Вутпа кӗрешекенсем пырса ҫитнӗ-ҫитмен пушара ҫулӑма кӳршӗри кил-ҫуртсем ҫине куҫма паман. Анчах та пурпӗрех кил хуҫин 50 пин тенкӗлӗх шырлӑх курма лекнӗ.
Тепӗр инкекӗ ҫак кунхинех 13:30 сехетсем тӗлнелле тухнӑ. Улатӑрти Пролетари урамӗнче 66 ҫулхи хӗрарӑмӑн уйрӑм кил ҫурчӗ хыпса илнӗ. Пушар кил хуҫине 200 пин тенкӗлех шырлӑх кӳнӗ. Ҫулӑм айӗнче кил-ҫурт тӑрри, кил-хуҫалӑх ҫурт-йӗресене, пурлӑх пӗтнӗ. Пушар тухнӑ сӑлтавне паянхи куна тӗпчесе пӗлмен-ха.
Ҫак кунхине каҫ-кӳлӗм еннелле Элӗк районӗнчи Шоркасы ялӗнчи сарай ҫунма пуҫланӑ. Сӑлтавӗ вара — кил-хуҫӑлӑхра усӑ курмалли техникӑпа асӑрхануллӑ пулманнинче. 62 ҫулхи кил хуҫи ҫурт-йӗр ҫумӗнче лупасая ӑсталанӑ чухне болгаркӑн хӗмӗ утӑ купине лекнӗ, ун хыҫҫӑн сарай та тивсе илнӗ. Вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем пушара сехетрен ҫеҫ сӳнтерме пултарнӑ — сарай тӑрри тӗпипех ҫунса кайнӑ, кӳршӗ ампар хӳми юрӑхсӑрланнӑ.
Шӑрӑх та типӗ ҫанталӑк тӑнине пула кӑнтӑр енчи районсенче — малтан Патӑрьелӗнче, каярах Комсомольскинче инкеклӗ лару-тӑру пирки пӗлтерни пирки маларах эпир хыпарланӑччӗ.
Пахчари апат-ҫимӗҫе епле те пулин шӑварса тӑма пулӗ-ха, анчах гектарӗ-гектарӗпе сарӑлса выртакан тыр-пула искусствӑлла майпа пулӑшаймӑн. Ҫапах та хальхи вӑхӑтра вунӑ районта ял хуҫалӑх культурисене искусствӑлла майпа шӑварассине йӗркеленӗ.
Типӗ те шӑрӑх ҫанталӑка пула Патӑрьел тата Комсомольски районӗсем ҫеҫ мар, шӑмӑршӑсемпе елчӗксем те аптӑранӑ иккен. Вӑл тӑрӑхсенче ял хуҫалӑх культурисем шар курнӑ. Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви шутланӑ тӑрӑх, хайхисем 70 пин тоннӑна яхӑн тӗш тырӑ ҫухатма пултараҫҫӗ. Ҫӗрулмие вара — 25-30 пин тонна таран. Ҫак цифрӑсене муниципалитет пуҫлӑхӗсемпе видеоконференци мелӗпе калаҫнӑ чух асӑннӑ иккен. Шӑрӑх та типӗ тӑнӑ ҫанталӑк Патӑрьел районне уйрӑмах шар кӑтартнӑ.
Ҫӗртмен 26-мӗшӗнче Федераци канашӗ ҫӗнӗ саккун проектне йышӑннӑ пулнӑ. Унпа киллешӳлӗн инкеклӗ ӗҫ сиксе тухни ҫинчен халӑха кашни массӑллӑ информаци хатӗрӗ пӗлтермелле иккен. Влаҫ органӗсем ыйтсан пӑтӑрмахлӑ лару-тӑру пирки тӳрех тӳрӗ эфирта хыпарламалла пулӗ — ку тӗлӗшпе яваплӑхӗ патшалӑх МИХӗсен те, ыттисен те пӗрешкелех.
Ҫӗнӗ саккунпа килӗшӳллӗн ытти федераллӑ саккунсене улшӑнусем кӗмелле, вӗсен шутӗнче: «Халӑха тата лаптӑксене ҫутҫанталӑкпа тата техникӑпа ҫыхӑннӑ инкеклӗ ӗҫсенчен хӳтӗлесси ҫинчен», «Граждансене хӳтӗлесси ҫинчен», «Масӑллӑ информаци хатӗрӗсем ҫинчен» тата «Ҫыхӑну ҫинчен».
Ҫуллахи кунсене пурте чӑтӑмсӑр кӗтетпӗр пулин те вӗсем ыррипе кӑна мар асра юлаҫҫӗ. Ҫу вӑхӑчӗ ҫитнӗренпе республикӑра шыва путса вилнӗ тӗслӗхсем тӑтӑшах тӗл пулма тытӑннӑ.
Ытларикун, ҫӗртмен 25-мӗшӗнче, Канаш районӗнчи Янкӑлч ялӗнчи пӗвере 52 ҫулхи путса вилнӗ. Чӑваш Енчи Раҫҫейӗн ИӖМ ПУ пӗлтернӗ тӑрӑх асӑннӑ инкек ирхи 9 сехетре пулса иртнӗ. Хальлӗхе путса вилнӗ арҫын ӳсӗр е урӑ пулнине пат татса калаймаҫҫӗ-ха. Комсомольски районӗнчи Йӑлмахва ялӗнчи пӑтӑрмахра вара — вӑл ҫӗртмен 22-мӗшӗнче пулнӑ — 35-ри арҫын ӳсӗрле вутӑшсен аллине лекнӗ.
Кӑҫал республикӑра шыв таврашӗнче пуре 11 пӑтӑрмах сиксе тухнӑ пулнӑ. Вӗсенче 8 ҫын вилнӗ, 13 ҫынна ҫӑлма пултарнӑ. Ҫапла май пурне те асархаттарас килет — шыва кӗрсен инкек-синкек тухасран тимлӗхе ан ҫухатӑр.
Аса илтеретпӗр, официаллӑ майпа республикӑра 15 пляж ӗҫлет.
Чӑваш Енӗн ИӖМ пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх ӗнӗр, ҫӗртмен 19-мӗшӗнче ҫанталӑк кӗркуннехи пек ӑмӑрлӑ пулнӑ тата каҫ-кӳлем еннелле ҫил хытах алхасни палӑрнӑ. Ҫил — ҫурҫӗр-хӗвел тухӑҫ енчен 7-12 м/с, ҫумӑр вӑхӑтӗнче вара 15-20 м/с таранах пулнӑ. Кун пек самантсенче пушар сиксе тухас ыйту та ҫивӗччӗн тӑрать.
Инкекрен хӑтаракансем пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак йышши ҫилле кунсенче тӗрлӗ енле инкексем сиксе тухма пултараҫҫӗ. Ҫавӑнпа хула е ял халӑхӗн яланах тимлӗ пулмалла. Кил-ҫурт ҫывӑхӗнче ӳсекен ватӑрах йывӑҫсене касмалла, электричество пралукӗ татӑлма пуҫланине курсанах ку ыйтӑва хӑварттӑн татса памалла.
Ҫӗртмен 15-мӗшӗнче Ҫӗмӗрлере Мопра урамӗнчи икӗ хутлӑ вунултӑ хваттерлӗ ҫурт ҫунни ҫинчен эпир иртнӗ кунсенче пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Асӑннӑ инкек пула 25 ҫулхи ҫамрӑкӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ, 62 ҫулхи тӑванӗ те пушарта аманнӑ. Ҫак ӗҫ-пуҫра инкек курнӑ ҫынсем валли ятарласа правительство резерв фондӗнчен укҫа-тенкӗ уйӑрса пама палӑртнӑ. Йышӑнӑва Республика Элтепӗре Михаил Игнатьев ҫирӗплетнӗ те ӗнтӗ.
Хӑйсен пурлӑхне вут-ҫулӑмра тӗпипе ҫухатнисене 100 пин тенкӗ тӳлеҫҫӗ. Ытти шар курнӑ ҫынсене 50 пин тенкӗ уйӑрса парӗҫ. Компенсацине ҫӗртмен 28-мӗшӗнче пама шантарнӑ.
Ҫул-йӗрте пулакан инкексем тупӑнсах пыраҫҫӗ. Ҫак канмалли кунсенче кӑна тӗп хулара тӑватӑ инкек пулнӑ. Аманнисен хушшинче велосипедпа ярӑнакан ҫичӗ ҫулхи хӗрачана асӑнмалла. Вӑл нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен пӗрин картишне кӗнӗ чух унта ларакан автомашинӑна пырса тӑрӑннӑ. Анчах вӑл ытлашши суранланман, пулӑшу кӳнӗ хыҫҫӑн тухтӑрсем ӑна киле кайма ирӗк панӑ.
Тепӗр тӗслӗхре вара 22-ри водитель шар курнӑ. «Вятка-Шупашкар» ҫулпа пыраканскер вӑл… пӑшине пырса ҫапнӑ. Ун чух вӑхӑт ҫурҫӗр иртни 30 минут пулнӑ. Чӗлхесӗр янавара тӗттӗмре асӑрхаса илеймен-тӗр ҫав — машина чӗрчунпа ҫапӑннӑ хыҫҫӑн водителӗн ҫурӑм шӑмми мӑй патӗнчи пайӗ хуҫӑлнӑ, пуҫ мими чӗтреннӗ.
-0.7 °C