Ӗнер, Чӑваш чӗлхи кунӗ умӗн республикӑра тата унӑн тулашӗнче «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ – 2017» акци иртрӗ. Вӗренӳ министерствин сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх унта пурӗ 5 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче ачасем те, аслисем те ваттисем те пулнӑ. Диктанта Геннадий Волковӑн «Ӑслӑ ача» калавӗ тӑрӑх ҫырнӑ.
Пӗтӗм чӑваш диктанчӗн тӗп тӗллевӗ — чӑваш чӗлхин сумне хӑпартасси, халӑх хушшинче унӑн ҫепӗҫлӗхне сарасси.
Чӑваш чӗлхипе диктанта вӗренӳ министрӗн ҫумӗ Алевтина Фёдорова та ҫырнӑ. «Тӑван чӗлхене юратма мӗн пӗчӗкрен хӑнӑхтармалла, ашшӗ-амӑшӗ хӑйӗн пепкине чӑвашла калаҫса ӳстереҫҫӗ пулсан ачи унӑн ҫепӗҫлӗхне, пӗтӗм илемне ачаранах туйса ӳсӗ. Ҫакна вӑл хӑйӗн чунӗнче ӗмӗр тӑршшӗпе упраса пурӑнӗ», — тенӗ вӑл.
Кам мӗнле ҫырни ака уйӑхӗн 27-мӗшӗсенче паллӑ пулӗ.
Ӗнер, Чӑваш чӗлхи кунӗ умӗн республикӑра тата унӑн тулашӗнче «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ – 2017» акци иртрӗ. Вӗренӳ министерствин сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх унта пурӗ 5 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче ачасем те, аслисем те ваттисем те пулнӑ. Диктанта Геннадий Волковӑн «Ӑслӑ ача» калавӗ тӑрӑх ҫырнӑ.
Пӗтӗм чӑваш диктанчӗн тӗп тӗллевӗ — чӑваш чӗлхин сумне хӑпартасси, халӑх хушшинче унӑн ҫепӗҫлӗхне сарасси.
Чӑваш чӗлхипе диктанта вӗренӳ министрӗн ҫумӗ Алевтина Фёдорова та ҫырнӑ. «Тӑван чӗлхене юратма мӗн пӗчӗкрен хӑнӑхтармалла, ашшӗ-амӑшӗ хӑйӗн пепкине чӑвашла калаҫса ӳстереҫҫӗ пулсан ачи унӑн ҫепӗҫлӗхне, пӗтӗм илемне ачаранах туйса ӳсӗ. Ҫакна вӑл хӑйӗн чунӗнче ӗмӗр тӑршшӗпе упраса пурӑнӗ», — тенӗ вӑл.
Кам мӗнле ҫырни ака уйӑхӗн 27-мӗшӗсенче паллӑ пулӗ.
Чӑваш чӗлхине пӗлнине тӗрӗслес текенсем ыран, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, 13 сехетре Шупашкарти И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетне, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне, Чӑваш Республикин вӗренӳ институтне, Шупашкарти Н.В. Никольский ячӗллӗ професси колледжне ҫитме пултарассине эпир унчченех пӗлтернӗччӗ. Унсӑр пуҫне районсенче те диктант ҫырӗҫ. Радиоэфирта та диктант текстне ҫав кун кӑнтӑрла иртни пӗр сехетре вулӗҫ.
Маларах эпир диктант ятне юриех асӑнмасӑр хӑварнӑччӗ. Ҫӗнтерӳҫӗ текст Геннадий Волковӑн калавӗ пулнине ҫеҫ каланӑччӗ. Диктанта ҫыртарассишӗн яваплисенчен пӗри, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, ӑна хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернине кура эпир те вӑрттӑнлӑха уҫар: диктант вӑхӑтӗнче «Ӑслӑ ача» калав ҫырма тивӗ.
Нумаях пулмасть Пӗтӗм вырӑссен диктантне пӗтӗмлетнӗ. Кӑҫал унта палӑрнисен йышӗ нумайланнӑ. Чӑваш Ен ку енӗпе рекорд лартнӑ.
Кӑҫал вырӑсла диктанта 44 ҫын «пиллӗклӗх» ҫырнӑ. Вӗсенчен ытларахӑшӗ — хӗрарӑмсем. «5» паллӑ илнисен йышӗнче улттӑшӗ ҫеҫ арҫынсем. Вӗсен йышӗнче РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн ӗҫченӗ Олег Дмитриев тата ШӖМ ветеранӗ Георгий Фадеев пур.
Хальлӗхе диктантра «5» паллӑ илнӗ 40 ҫынна ҫеҫ сертификат панӑ. Ыттисене тупса палӑртайман-ха. Асӑнса хӑвармалла: пӗлтӗр Пӗтӗм вырӑссен диктантӗнче 2 ҫын ҫеҫ «5» паллӑ илнӗ. 2015 ҫулта вара — 7 ҫын, 2014 ҫулта 2 ҫын диктанта йӑнӑшсӑр ҫырнӑ.
Ӗнер Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ — 2017» акцин йӗркелӳ комитечӗ ҫак мероприятин кӑҫалхи сӑн-сӑпатне ҫирӗплетрӗ. Акци сӑн-сӑпачӗ пулма Наци радиовӗн дикторӗ Мария Самделова тивӗҫ тесе йышӑнчӗҫ. Комитет ларӑвне пикен виҫӗ сӑнӳкерчӗкне тӑратнӑ. Акци йӗркелӳҫисене вӗсенчен пӗри те 100 проценчӗпех тивӗҫтереймерӗ-ха. Ҫавӑнпа та вӗсем урӑхларах сӑнӳкерчӗк ыйтса илме йышӑнчӗҫ.
«Тӑван радио» тата Наци радиовӗнче диктант текстне тӳрӗ эфирта вулама та Мария Самделована шанчӗҫ. Комитет пайташӗсем пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, «Ирхи кӑмӑл» радиокӑларӑма ертсе пыракан ҫак пике уҫӑ сасӑллӑ, дикцийӗ аван, ҫынсен унӑн сассине пӗлеҫҫӗ.
Диктант тексчӗ валли Геннадий Волков этнопедагогӑн калавӗсенчен пӗрне суйларӗҫ.
Чӑваш чӗлхине пӗлнине тӗрӗслес текенсем ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче 13 сехетре Шупашкарти И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетне, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне, Чӑваш Республикин вӗренӳ институтне, Шупашкарти Н.В. Никольский ячӗллӗ професси колледжне ҫитме пултараҫҫӗ. Унсӑр пуҫне районсенче те диктант ҫырӗҫ.
Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Шупашкарти тата Ҫӗнӗ Шупашкарти лапамра Пӗтӗм вырӑссен диктанчӗ иртнӗ. Кӑҫалхине шутласан, пирӗн республика ку акцие пиллӗкмӗш хут хутшӑннӑ.
Кӑҫал вырӑс чӗлхипе диктант ҫырмашкӑн 600 ытла ҫын килнӗ. Халӗ филологсен команди мӗнпур ӗҫе тӗрӗслет. Хальлӗхе палӑртнӑ тӑрӑх, пӗтӗмлетӳ ака уйӑхӗн 12-мӗшӗ хыҫҫӑн паллӑ пулӗ. Унпа Пӗтӗм вырӑссен диктанчӗн официаллӑ сайтӗнче паллашма пулать.
Диктантра миҫе паллӑ илнине И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУна пырса та пӗлме май пур. 434-мӗш аудиторие кӗмелле.
Аса илтерер: Пӗтӗм чӑвашсен диктанчӗ ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче иртӗ.
Ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 11 сехетрен пуҫласа 12 сехетчен Чӑваш Енре вулавӑш диктанчӗ иртет. Ӑна республикӑри патшалӑх символӗсене йышӑннӑранпа 25 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
ЧР Наци вулавӑшӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ диктанта йӗркелеме хатӗрленеҫҫӗ. Наци вулавӑшӗн сайтӗнче, «Контактра» халӑх тетелӗнче истори факчӗсене, патшалӑх символӗсемпе ҫыхӑннӑ ҫынсен историйӗсемпе паллӑ кунсене пичетлӗҫ.
Акцие республикӑри вулавӑшсем, вӗренӳ учрежденийӗсем хутшӑнӗҫ. Вӗсем истори урокӗсем, тӗлпулусем, лекцисем йӗркелӗҫ. Диктанта ЧР Наци вулавӑшӗн сайтӗнче онлайн-мелпе те ҫырма май пулӗ.
| ПУШ | 19 |
Пуш уйӑхӗн 13-мӗшпе 18-мӗшӗсенче пирӗн сайт ҫак хыпарсене ҫутатрӗ (вӗсене ытти чухнехи пекех чи нумай пӑхни тӑрӑх вырнаҫтарнӑ):
• Владимир Викторова мӗнле ӑшӑ пукан лекме пултарасси пирки систертӗмӗр;
• Малти вырӑна тухма пирӗн сайта тишкерсе те пултарасси ҫинчен пӗлтӗмӗр;
• Электронлӑ сӑмахсарсен сайчӗ ҫӗнӗ словарьпе пуянланни ҫинчен каласа патӑмӑр;
• Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ кӑҫал та иртесси пирки пӗлтертӗмӗр;
• Ҫӗрпӳ районӗн пуҫлӑхӗн пуканӗ каллех пушанни ҫинчен хыпар тухрӗ;
• Борис Чиндыков хатӗрленӗ кӗнекесене тӗп хуламӑрти университетра хӑтлани ҫинчен хыпарларӑмӑр;
• Шуршӑл ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне мӗне пула пӗр кунне икӗ хут тытса чарни пирки каласа патӑмӑр;
• Элтепер район пуҫлӑхӗсене мӗншӗн ятланине уҫса патӑмӑр;
• Чӑваш Ен прокуратурине Патшалӑх Канашӗ кама шанма йышӑннине пӗлтертӗмӗр.
Кашни ҫулах вырӑс чӗлхипе диктант ҫыртараҫҫӗ. Вӑл Раҫҫейре тата ют ҫӗршывсенче иртет. Кӑҫал унта 800 хулапа ял хутшӑнасса шанаҫҫӗ.
Пирӗн республикӑра акцие И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ, «Советская Чувашия» хаҫат йӗркелеҫҫӗ. Кӑҫал диктанта хӑш автор тексчӗпе ҫырасси хальлӗхе паллӑ мар-ха. Ӑна пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пӗлтерӗҫ.
Кӑҫал вырӑс чӗлхи диктантне ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫыртарӗҫ. Пӗлтӗр акцие 732 Раҫҫейри тата ют ҫӗршывсенчи 732 хула хутшӑннӑ. Пирӗн республикӑра 478 ҫын хӑйӗн пӗлӗвне тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен иккӗшӗ ҫеҫ «5» паллӑ илнӗ.
Ҫак кунсенче Раҫҫейре географи диктантне ҫырнӑ. Пирӗн республикӑра пурӑнакан 1600 ытла ҫын унта хутшӑннӑ. Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, икӗ хут ытларах.
Диктанта 2 лапамра ҫырнӑ. Тӗп лапам И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ пулнӑ. Унта 650 ҫын килнӗ. Чылайӑшӗ акцие пӗлтӗр те хутшӑннӑ. Университетра 8 аудиторире ҫыртарнӑ. ДЦПпа чирлекенсем те, куҫ япӑх кураканнисем те диктанта хутшӑннӑ. Диктантра телефона туртса илмен, ҫавӑнпа тӗнче тетелӗнче хуравсене пӑхма май пулнӑ паллах. Анчах никам та унпа усӑ курман, мӗншӗн тесен хӑйӗн пӗлӗвне тӗрӗслес тенӗ.
45 минутра 30 ыйтӑва хуравланӑ. Пӗлтӗр 25 ҫеҫ пулнӑ. Кӑҫал диктанта вуламашкӑн паллӑ ҫынсене чӗнмен.
Кӑҫал диктанта ЧПУ ректорӗ Андрей Александров, ЧР Патшалӑх Канашӗн председателӗ те ҫырнӑ. Кӑҫал ҫынсем ӑна миҫе баллӑх ҫырнӑ? Вӑхӑт кӑтартӗ. Пӗлтӗр вӑтам кӑтарту «3»-пе танлашнӑ.
-1.7 °C