Паллӑ чӑваш таврапӗлӳҫин Николай Пантелеймонов ӗҫӗсене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх архивне парнеленӗ.
Николай Пантелеймонович (1932–2016) – пӗрремӗш чӑваш хаҫачӗн «Хыпарӑн» никӗслевҫин тата редакторӗн Николай Никольскин тӑванӗ.
Николай Пантелеймонов Чӑваш ял хуҫалӑх институтӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн тӗрлӗ ҫӗрте, ҫав шутра республикӑн Ял хуҫалӑх министерствинче те, зоотехникра тата тӗп зоотехникра ӗҫленӗ. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан Юрмекейсен – Никитин-Никольскийсен – йӑхне тӗпчеме тытӑннӑ.
Чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш Республикин хальхи вӑхӑтри историйӗн патшалӑх архивӗнче Вера Кузьмина актриса ҫуралнӑранпа 100 ҫитнине халалласа астӑвӑм каҫӗ иртнӗ. Архивра халӑх юратнӑ артисткӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗпе паллаштаракан «Театр – пурнӑҫ ӳнерӗ» курав ӗҫленӗ.
Экспозицисене Вера Кузьминан архивӗнчи документсенчен (вӗсем архивра упранаҫҫӗ) йӗркеленӗ. Вӗсен шутӗнче — рольсен тексчӗсем, спектакль репертуарӗсен программисем, артистка ҫинчен хаҫат-журналта пичетленсе тухнӑ материалсем, сӑнӳкерчӗксем...
Архива пухӑннисем «Герои эпохи» фильма пӑхнӑ.
Астӑвӑм каҫне артисткӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай та хутшӑннӑ. Вӑл — филолог, литература критикӗ, публицист.
Чӑваш Республикин хальхи вӑхӑтри историйӗн патшалӑх архивӗ Аркадий Ӗҫхӗлӗн 50 ытла докуменчӗпе (сӑнӳкерчӗкӗсемпе, буклечӗсемпе, сӑввисемпе поэмисен, пьесисемпе калавӗсен, ҫырӑвӗсен алҫырӑвӗсемпе) пуянланнӑ.
Патшалӑх архивне вӗсене ҫыравҫӑн тата тӑлмачӑн, СССР Писательсен союзӗн членӗн мӑнукӗн ывӑлӗ Максим Михайлов илсе пырса панӑ.
Аркадий Ӗҫхӗл 1914 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Янсакассинче ҫуралнӑ. Ял хуҫалӑх техникумӗнчен вӗренсе тухнӑскер колхоз председателӗнче, ВЛКСМ райкомӗн пропаганда пайӗн заведующийӗнче ӗҫленӗ. 1934-1940 ҫулсенче «Канаш» хаҫатра тӑрӑшнӑ. 1940 ҫулта ӑна Писательсен республикӑри союзӗн председательне суйланӑ. «Коммунизм ялавӗ» хаҫатра, «Илемлӗ литература» альманахра (хальхи «Тӑван Атӑл» журнал), Чӗлхен, литературӑн тата историн ӑслӑлӑхпа тӗпчев институтӗнче тата ытти ҫӗрте тӑрӑшнӑ. Пурнӑҫран вӑл 1992 ҫулхи раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ.
Атӑл тӑрӑхӗнчи вак халӑхсене ҫутта кӑларассишӗн ырми-канми тӑрӑшнӑ мухтавлӑ чӑваш ывӑлӗ Иван Яковлев ҫуралнӑранпа кӑҫалхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 175 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна май Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ ыран, ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Раҫҫейӗн патшалӑхӑн истори библиотекинче (Мускав) «Гений места. Технология работы с наследием И.Я. Яковлева в современных архивах, музеях и библиотеках» ятпа регионсем хушшинчи ҫавра сӗтел ирттерӗ.
Унта республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова; маларах асӑннӑ Мускаври ҫав вулавӑш директорӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Михаил Афанасьев; Раҫҫейӗн наукӑсен академийӗн ӗҫченӗ, философи наукисен кандидачӗ Юрий Черный; Мускаври чӑваш культурин обществин правленийӗн председателӗ Лира Смирнова; Мускаври, Чӑваш Енри, Чӗмпӗр облаҫӗнчи патшалӑх музейӗсен, архивсен, вулавӑшсен специалисчӗсем хутшӑнӗҫ.
Республикӑра "Архиври каҫ" акци иртнӗ. Ҫынсем Патшалӑх истори архивне пухӑнса вӑл мӗнле ӗҫленипе паллашнӑ.
Мероприятие архив служби йӗркеленнӗренпе - 100 ҫул, Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Куравра Иван Яковлевӑн биографийӗпе паллашма май пулнӑ. Граждан вӑрҫин паттӑрӗ ҫурални пирки метрика ҫыравӗ те пулнӑ. "Вӗрентекен - ачалӑхӑн чи шанчӑклӑ спутникӗ" экспозицире вара вӗренӳн 18-мӗш ӗмӗртен пуҫласа паянхи кунчченхи аталанӑвне архив докуменчӗсем, педагогсен сӑнӳкерчӗкӗсем урлӑ кӑтартнӑ. Ачасемпе ҫамрӑксемшӗн ретро пуканесем, кӗнекесем, сӗтелҫи вӑййисем интереслӗ пулнӑ.
Чӑваш Республикин патшалӑх истори архивӗ сумлӑ уйрӑм ҫын коллекцийӗнчи эткерлӗхпе пуянланнӑ.
Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамбльне илемлӗх ертӳҫи пулса нумай ҫул ертсе пынӑ Юрий Васильев управҫӑсене хӑйӗн архивӗнчи япаласене илсе пырса панӑ. Сӑнӳкерчӗксем тӑрӑх хакласан, Юрий Васильев хӑйӗн Тав хучӗсемпе Хисеп хучӗсене тата сӑнӳкерчӗксене илсе пынӑ.
Юрий Васильевич – Чӑваш АССР тата РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн халӑх артисчӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ.
Архивра «Парнелӳ кунӗ» акци иртнӗ.
Республикӑн патшалӑх истори архивӗн сайтӗнче Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Эрнст Мокеева халалласа страница хатӗрленӗ.
Мускавра пурӑнакан, Канашра 1936 ҫулта ҫуралнӑ пултаруллӑ кинорежиссёр, литератор тата художник-график ҫӗртме уйӑхн 12-мӗшӗнче 85 ҫул тултарнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл чылай ҫул Чӑваш телекуравӗнче ӗҫленӗ. Мускава куҫса кайсан та Чӑваш Енпе ҫыхӑнӑва татман. Истори архивӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑван тӑрӑха кашни килмессерен художество музейӗнче курав йӗркелет е пӗр-пӗр культура форумне хутшӑнать. Патшалӑх архивӗпе Эрнст Мокеев 2010 ҫултанпа туслӑ ҫыхӑну тытать.
Чӑваш халӑх писателӗн Никифор Мраньккан ал ҫырӑвӗсене архива парасшӑн.
Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗн правленийӗн председателӗ Лидия Филиппова Республикӑн патшалӑх истори архивӗн директорӗпе Галина Ертмаковӑпа тата унӑн ҫумӗпе Фёдор Козловпа тӗл пулнӑ.
Лидия Ивановна Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, курнӑҫура паллӑ ҫыравҫӑн Никифор Мраньккан ал ҫырӑвӗсене архива парас ыйтӑва сӳтсе явнӑ.
«Ҫапла, вӑхӑт шелсӗр васкать. Пурте кайӑпӑр... Халӑх историне ҫырнисен ятне ҫитес ӑрусем валли упраса хӑварасчӗ. Ку енӗпе пирӗн архивсемпе музейсем самай пулӑшаҫҫӗ», — палӑртнӑ Лидия Филиппова.
Ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче VI Иванов вулавӗсем иртнӗ.
Конференцие Чӑваш Республикин Патшалӑх истори архивӗн, Чӑваш Ен Наци музейӗн, Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗн ӗҫченӗсем, ҫавӑн пекех аслӑ шкулсемпе ятарлӑ пӗлӳ паракан вӗренӳ учрежденийӗсен преподавателӗсем тата студенчӗсем пуҫтарӑннӑ.
Иванов вулавӗсене хутшӑннисем тӗрлӗ темӑпа тухса калаҫнӑ: вӗсем чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсен пултарулӑхпе паллаштарнинчен тытӑнса К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейне уҫни таранах каласа кӑтартнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Патшалӑх истори архивӗ кӗнеке хӑтлавне йыхравлать. Шупашкарти Уруков урамӗнчи 2-мӗш «а» ҫуртра ирхи вунӑ сехетре «История Чувашского края в уникальных архивных документах» кӗнеке-альбомпа паллаштарӗҫ. Ӑна Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кӑларӑма федераци тата республикӑри архивсенчи, ҫӗршыври ӑслӑлӑх учрежденийӗсенчи тата вулавӑшсенчи сайра тӗл пулакан 100 документ кӗнӗ. Вӗсем тӑван халӑхӑмӑрӑн кун-ҫулӗпе 1469 ҫултанпа пуҫласа паллаштараҫҫӗ. Хаклӑ материалсене пухас тесе нумай тимлеме тивнӗ.
Кӗнеке-альбом хӑтлавне ӑсчахсемпе тӗчевҫӗсене, таврапӗлӳҫӗсемпе преподавательсене, культура учрежденийӗсенче ӗҫлекенсене, кӑмӑл пур мӗнпур ҫынна йыхравлаҫҫӗ.
+15.3 °C