Чӑваш Енре икӗ ҫул ӗнтӗ ӗне усракансене укҫан пулӑшнӑ. Кӑҫал та вӗсене тӗрев пама палӑртнӑ, анчах тӳлеве пурте илеймӗҫ.
Кӑҫал ӗнешӗн паракан субсидие хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисем ҫеҫ илейӗҫ. Унӑн виҫи самаях пысӑк пулӗ: пӗр ӗне пуҫне 7-8 пин тенкӗ. Ӗне туянакансене те тӑкака 100 проценчӗпех саплаштарӗҫ. Анчах ӗнешӗн чӗрӗ укҫапа тӳлемелле мар.
Хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисене ҫӗр улми, пахча ҫимӗҫ лартса ӳстернипе, сӗт тата аш-какай туса илнипе ҫыхӑннӑ тӑкаксене те саплаштарӗҫ. Техника туянакансен те тӑкака тавӑрма май пулӗ.
Республика хыснинчен икӗ хаҫата пулӑшу памашкӑн укҫа уйӑрнӑ. Вӗсем – «Советская Чувашия» тата «Грани» хаҫатсем. Ку хушӑва кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче ЧР Министрсен Кабинечӗ Председателӗ Олег Николаев алӑ пуснӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта тухса тӑракан «Грани» кӑларӑма кӑҫал 2 миллион та 129 пин тенкӗ панӑ. Республика шайӗнчи «Советская Чувашия» хаҫата 5 миллион та 560 пин тенкӗ лекнӗ.
Ҫак кӑларӑмсем кашни ҫулах пулӑшӑва тивӗҫеҫҫӗ. Пӗлтӗр, сӑмахран, «Советская Чувашия» хаҫата 5 миллион та 290 пин тенкӗ панӑ, «Грани» хаҫата – 2 миллион та 50 пин тенкӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти Андриян Николаевӑн мемориал комплексне юсаса ҫӗнетме палӑртнӑ. 2021 ҫулта ҫав тӗллевпе республика бюджетӗнчен 9,5 миллион тенкӗ уйӑрса панӑ. Вӑл укҫана планпа смета документацине йӗркелесе ҫитерме тесе уйӑрнӑ.
«Чӑваш Енӗн Культура министерстви хӑш-пӗр ыйтӑва ҫывӑх вӑхӑтра татса парса Чӑваш Енӗн Стройминӗпе проект ӗҫӗсене пуҫарса ярӗ», — палӑртса хӑварнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне Ҫырупа тухнӑ май.
Малтанласа шутланӑ тӑрӑх, проект хакӗ 350 миллиона яхӑн тенке кайса ларӗ. Музейпа юнашар 4 хутлӑ ҫурт туса лартасшӑн. Ҫапла вара экспозици залӗсем, «Планетари», интерактивлӑ кафе, «Хальхи вӑхӑтри космос» интерактивлӑ зал , конференц-зал, обсерватори пулмалла.
Шупашкарта пурӑнакан 79 ҫулти хӗрарӑм полицие пырса пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, унӑн килти телефонӗ ҫине палламан хӗрарӑм шӑнкӑравланӑ, хӗрӗн тусӗ тесе паллаштарнӑ. Хайхискер мӑнукӗ айӑпӗпе авари пулни пирки каланӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ ан пуҫарччӑр тесен укҫа памалла-мӗн. Кун валли 1 миллион тенкӗ кирлӗ имӗш. Ватӑ хӗрарӑм хӑраса ӳкнипе палламан ҫын мӗн каланине йӑлтах тунӑ. Анчах унӑн ун чухлӗ укҫа пулман, мӗн пуррине парса яма килӗшнӗ.
Кӗҫех ун патне арҫын килнӗ, 300 пин тенке тата апат-ҫимӗҫ илсе кайнӑ. Кӑштахран ватӑ хӗрарӑм мӑнукӗпе нимӗн те пулманнине пӗлнӗ.
Ҫав кунах 83-ри тата 73 ҫулти хӗрарӑмсем полицие пынӑ. Вӗсем те ҫавнашкалах улталаннӑ. Пӗри – 100 пин, тепри 200 пин тенкӗ куҫарса панӑ.
Пӗлтӗр, 2021 ҫулта, Чӑваш Енре ялти пульницӑсене 74 «земство тухтӑрӗсене» ӗҫе вырнаҫтарнӑ. Вӗсен йышӗнче 49 тухтӑр, 25 медӗҫчен.
Ку енӗпе Шупашкар, Канаш, Патӑрьел районӗсем малти вырӑнта пыраҫҫӗ. «Земство фельдшерӗ» программӑпа килӗшӳллӗн 106 медӗҫчене ӗҫе вырнаҫтарнӑ.
Аса илтерер: ялти пульницӑна ӗҫлеме каякан тухтӑрсене – 1 миллион, фельдшерсене 500 тенкӗ параҫҫӗ. Пӗлтӗрхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнченпе кӗрсе тухма йывӑр яла ӗҫлеме каякансене 1,5 миллион тенкӗ пама йышӑннӑ. Ку – тухтӑрсем валли. Фельдшерсен вара 750 пин тенкӗ илме май пур.
Каласа хӑварар: «Земство тухтӑрӗ» программа пирӗн республикӑра 2012 ҫултанпа ӗҫлет. Унтанпа 568 тухтӑр яла ӗҫлеме кайнӑ.
Пултаруллӑ та пуҫаруллӑ ҫамрӑксем ҫулсерен ЧР Элетеперӗн стипендине тивӗҫеҫҫӗ. Кӑҫал та ӑна 1 пин ҫамрӑк илсе тӑрать.
Халӗ унӑн виҫи 1830 тенкӗпе танлашать. Стипенди виҫи 13 ҫул ӳсмен. Ӑна 2009 ҫултанпа индексацилемен. Паян ЧР Элтеперӗ Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура ӑна 670 тенкӗ таран ӳстересси пирки каланӑ. Ҫапла ҫитес ҫул стипенди 2500 тенкӗпе танлашӗ.
Аса илтерер: пӗлтӗр ку стипедие 35 ҫула ҫитмен ҫамрӑксем илме пултарасси пирки йышӑннӑ. Унччен ку ӳсӗм 30 ҫулпа танлашнӑ.
Вӑрнарта пурӑнакан 28 ҫулти хӗрарӑм ҫуралнӑ кунне поселокри саунӑра паллӑ тунӑ. Киле кайма пуҫтарӑнсан хайхискер енчӗкне тупайман. Шырасан вӑл ҫиелти тум купи айӗнче выртнине курнӑ. Анчах Мускав облаҫӗнче ӗҫлесе илнӗ 12 пин те 800 тенкӗ унта пулман. Ӑҫта кайса кӗнӗ?
Саунӑна ют ҫынсем кӗменнине шута илсе хӗрарӑм пур хӑнана та кӗсйисене тавӑрса кӑтартма ыйтнӑ. Пӗр хӗр ҫеҫ ҫакна туман, хӑвӑрт тумланнӑ та тухса тарнӑ.
Полици ӗҫченӗсенчен вӑл туалетра пытаннӑ. Ӳкӗтлесен те тухма килӗшмен. Калаҫсан-калаҫсан пӗр хӗрарӑм полицейски шала кӗнӗ. 23 ҫулти хӗр вара унта укҫана унитазра юхтарса яма, унтан ҫиме хӑтланнӑ.
Ҫак хӗр унччен судпа айӑпланман. Ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатас тӗллевпе ӑна полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ.
Красноармейски районӗнче пурӑнакан арҫын хӑйӗн ҫуралнӑ кунне Шупашкарта паллӑ тӑвас тенӗ. Тусӗпе пӗрле вӗсем хваттер тара илнӗ. Унта икӗ хӗрарӑма йыхравланӑ. Хайхисене вӗсен пӗлӗшӗсем сӗннӗ иккен.
Икӗ арҫынпа икӗ хӗрарӑм ҫуралнӑ куна аванах тунӑ. Ӗҫнӗ, ҫинӗ, савӑннӑ. Кайран арҫынсем тӳнсе кайнӑ.
Ирпе ыйхӑран вӑрансан арҫын хӑйӗн банк картти ҫинчи 7 пин тенкӗ укҫана темиҫе ӑстрӑмпа паллӑ мар ҫынна куҫарса панине асӑрханӑ. Арҫын йӗрке хуралҫисенчен пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл вӗсене никама та хӑй аллипе укҫа куҫарса паманнине пӗлтернӗ.
Пакунлисем укҫа кам патне ҫитнине хӑвӑрт тупса палӑртнӑ. Ӑна арҫынсем патӗнче хӑнара пулнӑ хӗрарӑмсенчен пӗри, 33 ҫултискер, лешсем хуп турттарнӑ самантпа усӑ курса куҫарса панӑ иккен. Ҫын укҫине вӑрланӑшӑн халӗ ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Чӑваш Енре премьер-министра тата министрсене хваттер тара илсе пурӑннин тӑкакне хыснаран саплаштарӗҫ. Ҫавӑн пек йышӑну проектне Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗ хатӗрленӗ.
Ҫӗнӗ йӗрке Министрсен Кабинечӗн Председательне, премьер-министрӑн ҫумӗсене, министрсене, Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн ертӳҫине, Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи Чӑваш Енӗн полпредне пырса тивӗ. Вӗсене тӑкака патшалӑх должноҫӗнче ӗҫленӗ вӑхӑтра саплаштармалла.
Хваттер тара илсе пурӑнас, ҫавӑншӑн хыснаран укҫа илес текен тӳре-шаран социаллӑ килӗшӳ мелӗпе е харпӑрлӑхри ҫурт-йӗр пуррипе ҫуккине шута илӗҫ. Асӑннӑ пурлӑх Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Шупашкар, ӗнтӗрвӑрри, Муркаш тата Ҫӗрпӳ районӗсенче пулсан тара илнин тӑкакне спалаштармӗҫ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи 36 ҫулти арҫын савнийӗпе вӑрҫӑнса кайнӑ тӗнче тетелӗнче хӗрсемпе паллашма тытӑннӑ. Вӑл паллашу сайтӗнче регистрациленнӗ. Анчах унта ултавҫӑ аллине ҫакланнӑ.
Пӗр хӗрарӑм паллашнӑ-паллашман 2,5 пин тенкӗ кивҫен ыйтнӑ. Арҫын куҫарса панӑ. Тепӗр кун киви-енчӗке 50 пине яхӑн куҫарма ыйтнӑ. Укҫа хаклӑ йышши эмелсем илме, хӗрне сиплеме кирлӗ-мӗн. Кайран хӗрарӑм Шупашкарта тара илнӗ хваттершӗн 30 пин ыйтсан та арҫын иккӗленмен. Анчах хӗрарӑм унпа тӗл пулма килӗшменрен ҫыхӑну татӑлнӑ.
Вӑл тепӗр хӗрпе паллашнӑ. Лешӗ ӑна хӑнана пыма шантарнӑ. Анчах ҫул тӑкакне саплаштарма, телефон номерӗ ҫине укҫа хума ыйтнӑ. Ҫӑпла вӑл ӑна 194 пине яхӑн куҫарса панӑ.
Арҫын хӑйне улталанине ӑнлансан полицие кайнӑ.
-5.7 °C