Нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗ — Пӗтӗм тӗнчери тӑван чӗлхе кунӗ. Ҫакна Чӑвашра 2000 ҫултанпа паллӑ тӑваҫҫӗ.
Кӑҫал Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗнче уяв ячӗпе уҫӑ урок иртнӗ. Ҫиччӗмӗш урокӑн темине «Чун туйӑмӗ» ят панӑ. Ӑна Надежда Климентьевна Тинюкова ертсе пынӑ. Ачасене ӑнланмалла пултӑр тесе вӑл тӗрле мелпе усӑ курнӑ.
«Чун туйӑмӗ» калаври ӗҫсем шӑпах 7-мӗш классемпе пулса иртеҫҫӗ. Класс ҫуралнӑ куна уявлама пухӑнать, анчах пӑтӑрмах сиксе тухать. Светлана чунри туйӑмсене кун кӗнекине ҫырса пынӑ. Анчах вӑл класри пуҫтах хӗрачасен аллине лекет. Ӗҫ-пуҫ инкек-синкекпе вӗҫленме те пултарнӑ. Светлана пульницӑна лекет.
Григорий Луч ҫырнӑ калав ачасен туйӑмне чӑннипех те хускатнӑ. Хайлаври ӗҫ-пуҫа тӗрӗс ӑнлантарма уҫӑ урока А.П.Тинюкова психолога та чӗннӗ. Вӑл ачасене кулленхи пурнӑҫра йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ ҫынне епле пулӑшмалли пирки каласа кӑтартнӑ.
Сӑнсем (7)
Нарӑсӑн 20-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Ҫӗньял шкулӗнче Геннадий Айхин тата Константин Иванов пултарулӑхӗсене юратакансем «Айхи вулавӗсем» сӑвӑ конкурсне тӑххӑрмӗш хут пухӑннӑ.
Геннадий Айхи ҫак ялта 1934 ҫулхи ҫурлан 21-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Унӑн сӑввисем 1940-мӗш ҫулсенче пичетленме тытӑннӑ.
Кӑҫал «Айхи вулавӗсем» конкурс 3–9-мӗш классен хушшинче виҫӗ номинаципе иртнӗ. Г.Айхин чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ сӑввисене вуласси, Константин Иванов хайлавӗсене чӑвашла вуласси.
Конкурса район шкулӗсенчен 108 вӗренекен килнӗ. Самаййӑн хутшӑннӑ, ҫавна май жюрие ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртма ҫӑмӑл пулман. Жюри комиссийӗнче Ева Лисина, Марина Карягина, Чӑваш наци музейӗн ӗҫченӗ Надежда Селиверстрова пулнӑ.
Айхин сӑввисене чӑвашла вуласа Татмӑшри Василий Михайлов, Хирти Пикшикри Дмитрий Полюдов, Патӑрьелӗнчи Кристина Козлова, Туҫари Павел Кузнецов малти вырӑнсене йышӑннӑ.
Айхин сӑввисене вырӑсла вуласа Ҫӗньялти Данил Егоров, Аслӑ Чементи Ирина Дубинина, Сӑкӑтри Виктория Елагина мала тухнӑ.
Сурхури кунӗнче Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтра асӑннӑ ялта ҫуралнӑ Алексей Казачкова асӑнса хоккейла выляссипе турнир ирттернӗ. Вырӑнтисем хыпарланӑ тӑрӑх, Алексей Петрович «пурте юратакан тата хисеплӗ» ача-пӑча тухтӑрӗ пулнӑ. Пурнӑҫран ир уйрӑлнӑ ҫыннӑн ятне асра тытса педиатрӑн шӑллӗ-пиччӗшӗсем тата тӑванӗсем кӑҫалхипе пиллӗкмӗш ҫул ӗнтӗ турнир ирттереҫҫӗ. Вӗсен пуҫарӑвне ял тӑрӑхӗпе район администрацийӗ те ырласа йышӑннӑ май йӗркелеме пулӑшать иккен.
Ырласа тенӗрен, турнира, чӑн та, район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов, «Красное Знамя» ял хуҫалӑх кооперативӗн ертӳҫи, вӑл чӑваш парламенчӗн депутачӗ те, Петр Никифоров, Патӑрьел районӗнчи депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Владимир Глухов, Сӑкӑт ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Толстов пырса ҫитнӗ.
Хоккейла Сӑкӑт тата Тутар Сӑкӑт ял тӑрӑхӗсен ушкӑнӗсем вылянӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов хӑй те вылянӑ. Ӑна «Чи лайӑх хӳтӗлевҫӗ» номинацире палӑртнӑ.
Сӑнсем (27)
Раштавӑн 4-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта «Чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентессин ҫивӗч ыйтӑвӗсем» темӑпа филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Сӑкӑт ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Петр Метин профессор астӑвӑмне халалланӑ ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх семинарӗ иртнӗ.
Семинара И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш чӗлхипе литературин кафедрин доценчӗсем Николай Осипов, Ольга Скворцова тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи профессорӗ Галина Ермакова, Патӑрьел районӗнчи шкулсенче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем хутшӑннӑ.
Тӗлпулӑва пухӑннисем чи малтанах Сӑкӑт масарӗнче канлӗх тупнӑ Петр Метин вил тӑприне ҫитсе пуҫ тайнӑ, чечек ҫыххи хунӑ. Ӗҫтешӗсем Петр Николаевича ырӑ сӑмахсемпе аса илнӗ.
Семинар малалла Сӑкӑт вӑтам шкулӗнче иртнӗ. Районти вӗрентӳ пайӗн информаципе методика центрӗн методисчӗ Елена Перепелкина семинара уҫнӑ май чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштанӑ, Петр Николаевичӑн тӗпчев ӗҫӗсене, вӑл кӑларнӑ кӗнекесемпе вӗрентекенсем хӑйсен кулленхи вӗрентӳ ӗҫӗнче усӑ курнине ҫирӗплетнӗ.
Нумаях пулмасть Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт ялӗнче пысӑк мероприяти иртнӗ. Халӑха культура ҫуртне пухӑнмалли сӑлтав та пулнӑ — унти халӑх хорӗ 80 ҫул тултарнӑ.
Сӑкӑтри хор — Чӑвашри аслӑ, паллӑ хорсенчен пӗри. Вӑл 1934 ҫулта йӗркеленнӗ. Хор республика тата Раҫҫей шайӗнче иртекен фестивальсене, пултарулӑх куонкурсӗсене хутшӑнса малти вырӑнсене пӗрре мар ҫӗнсе илнӗ. Кунта хормейстерӑн тата композиторӑн Петр Ильинӑн тӳпи питӗ пысӑк. Вӑл хора 30 ҫул ертсе пынӑ. Унччен ӑна Федор Нрти, Вениамин Телюков, Николай тата Игорь Медведевсем ертсе пынӑ. Халӗ ҫак тивӗҫе Николай Толстов пурнӑҫлать.
Уяв каҫӗнче чӑваш тата Раҫҫей композиорӗсен юррисене шӑрантарнӑ, чӑваш халӑх юррисене юрланӑ. Пултарулӑх ҫыннисене ЧР Патшалӑх Канашӗн элчисем, Патӑрьел районӗн тата Сӑкӑт ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ӗҫченӗсем, Чӑваш Енри композиторсен ассоциацийӗ саламланӑ.
Халӗ тӳресемпе чиркӳ ҫыннисене час-часах юнашар курма пулать. Ҫӗршыв пуҫлӑхӗсем, ав, пысӑк уявсене чиркӗве кайнине телевизорпах кӑтартаҫҫӗ. Маларах тӗне кӗрес тесен те чиркӗве вӑрттӑн кайнӑ та, халӗ атеизм самани мар — чармаҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов чиркӳ ҫыннисен хисепне тивӗҫнӗ. Ӑна сӑваплӑ Сергий Радонежскийӗн 700 ҫулхине халалланӑ партиарх паллипе чысланӑ. Ӑна Улатӑр тата Пӑрачкав епископӗ Феодор ҫурлан 20-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнче пулнӑ чух ҫакса янӑ. Сӑкӑт тӑрӑхӗнче пулнӑ май чиркӳ ҫынни Патӑрьелти район пульницине те ҫитнӗ. Унта ӗҫлекенсем, сипленекенсем тата районта пурӑнакансем укҫа пухнипе ҫавӑнта сӑваплӑ Николай ячӗллӗ часовня уҫнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗ ҫумӗнче лагерь ӗҫлет. Нумаях пулмасть уна конкурс ирттернӗ. «Хӗвелпи» ачисем ирхине пухӑнса хӑйсен тӑрӑхӗнчи тавралӑха тӗпчес тӗллевпе экскурсие ҫула тухнӑ.
Ачасем Шӑнкӑртам, Марака юханшывӗсем хӗррипе ӳсекен курӑксен ячӗсем чӑвашла тата вырӑсла мӗнле пулнине пӗлнӗ. Вожатӑйсем ҫак курӑксем мӗнпе усӑллӑ тата пӗлтерӗшлӗ пулнине каласа кӑтартнӑ. Ҫак ӗҫре ачасене воспитательсем те пулӑшнӑ.
Ачасем анра ҫарӑка тӗл пулнӑ. Сар чечеклӗ ҫум курӑк чылай ҫӗрте ӳсет. Ку таранччен ачасем унӑн ятне пӗлмен те. Вырӑслине — пушшех те. Сурепка иккен. Пӗчӗкскерсем анра ҫарӑк чечекне пыл хурчӗсем юратнине пӗлнӗ. Суккӑр вӗлтӗрен мӗншӗн «суккӑр»? Йытпыршине мӗншӗн ҫапла каланӑ? Вун-вун ыйту ҫуралнӑ. Ачасем вӗсен хуравӗсене илтнӗ, астуса юлнӑ.
Экскурси вӗҫленсен шкулта конкурс ирттернӗ. Ачасем улӑх-ҫаранра пухнӑ курӑксенчен чечек ҫыххи ӑсталанӑ. Пӗтӗмпе тӑватӑ ҫыхӑ пулнӑ. Чи капӑрри — «Травушка-муравушка». Ӑна чи кӗҫӗннисен отрячӗ хатӗрленӗ. Иккӗмӗш вырӑна «Асамат кӗперӗ» йышӑннӑ. «Ҫӑлтӑрчӑк» тата «Чечексем» отрядсем — 3-мӗш вырӑнта.
Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗн 1–4-мӗш класӗсенчен вӗренсе тухнӑ хӗрачасемпе арҫын ачасем каникулӑн малтанхи уйӑхне шкул ҫумӗнче уҫӑлнӑ «Хӗвелпи» лагере ҫӳреме пикеннӗ. Унта вӗсем ирхи 8 сехет ҫурӑ тӗлне пуҫтарӑнаҫҫӗ. Малтанах ачасем линейкӑна тӑраҫҫӗ, унтан ирхи хусканусем тӑваҫҫӗ.
Ирхи апат хыҫҫӑн тӗрлӗ конкурс, вӑйӑ, ӑмӑрту иртет. Кӑнтӑр апачӗ хыҫҫӑн юрӑ-ташӑ, клуб сехечӗсем йӗркелеҫҫӗ.
Ачасемпе пӗрлех вожатӑйсем (вӗсем — 7, 8-мӗш класра вӗренекен хӗрачасем), воспитательсем (кусем — шкулта вӗрентекенсем) кунӗпех пӗрле. Пурте вӗсем вӑхӑт кӑсӑклӑ, сисӗнмесӗр ирттӗр, лагерь кунӗсем асра юлччӑр тесе тӑрӑшаҫҫӗ тесе ӗнентерет Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт ял тӑрӑхӗ.
Сӑнсем (20)
Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗн 11-мӗш класӗнче вӗренекенсем Н.К. Тинюкова вӗрентекенпе пӗрле Анатолий Емельяновӑн «Хура кӑрӑҫ» кӗнекине тишкернӗ.
Хайлаври тӗп сӑнарӑн, Крисла Ҫеменӗн, ӗҫченлӗхӗ ачасене килӗшет-мӗн. Анчах ҫемье ӑшшине упрас, ача-пӑчана тӗрӗс-тӗкел пӑхса ӳстерес тӗллев мар унӑн. Укҫа-тенкӗ пухасшӑн ҫунать. «Укҫа-тенкӗ чирӗ ернӗ Ҫемен ҫынлӑха ҫухатать, кил ӑшши пирки шухӑшламасть», — тесе вӗренекенсем Крисла Ҫеменне сивленӗ.
Ачасем Крисла Ҫеменне хура кӑрӑҫпа танлаштарнӑ. Хура кӑрӑҫ — вӑрманта ӳсекен ҫирӗп те хытӑ кӑмпа. Анчах ҫак кӑмпан та ҫитменлӗхӗ пур: вӗтӗ хурт ерет те ҫак кӑмпа пӗтет. Крисла Ҫеменӗ те хура кӑрӑҫ пекех ҫирӗп те тӗреклӗ. Аварие лексен те сывӑ юлать, Лариван платник хытах хӗнесен те вилмест. Чунӗ те, сывлӑхӗ те хура кӑрӑҫ пек ҫирӗп. анчах Крисла Ҫеменне укҫашӑн ҫунни тата ӗмӗтсӗрлӗх тӗп тӑваҫҫӗ — ҫемйи арканать. Укҫа чирӗ шала каять. Укҫа вырӑнне укҫа пулӗ-ха, анчах ҫын вырӑнне ҫын пулмасть. Вилнӗ арӑмне тӑратса лартаймасть Ҫемен.
Наци кросӗ Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт ялӗнче спорта юракансен уявӗ пулса тӑчӗ. Кашни ҫулах пысӑк хавхаланупа иртет вӑл. Ҫак хаваслӑ уява хутшӑнма чӑн-чӑн спортсменсене ҫанталӑк сӳрӗклӗхӗ чӑрмантараймасть. Акӑ, хальхинче те, ҫумарлӑ ҫанталака пахмасӑр, старта ҫӗр ытла ҫын тӑчӗ.
Чи малтанах физкультурӑпа спорта юратакансене, сывӑ пурнӑҫ йӗркине тытса пыракансене Сӑкӑт ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Толстов уяв ячӗпе ӑшшӑн саламларӗ. Ун хыҫҫӑн Сӑкӑт шкулӗн ертӳҫи Анатолий Падусев сӑмах илчӗ. Сӑкӑт шкулӗн физкультура учителӗ Владислав Анюров чи малтан ялти «Ҫӑлкуҫ» ача пахчин ӗҫченӗсене, унта ҫӳрекен пӗчӗк шӑпӑрлансене старта тӑратрӗ. Ун хыҫҫӑн Сӑкӑт шкулӗнче вӗренекенсем — малтан кӗҫӗн классем, кайран вӑтам тата аслӑ классем — тӗрлӗ дистанцисене пӗр-пӗринпе ӑмӑртса чупрӗҫ.
Спорт уявӗнче «Чи ҫамрӑк спортсмен» ята ача пахчине ҫӳрекен А.Ёлкин ҫӗнсе илчӗ. А.Правитель, В. Шапкин, В.Кариков тата Л.Чернова, В.Чумакова, М.Анюрова кӗҫӗн классенче вӗренекенсем те чи маттуррисем пулчӗҫ кросра. Кӗске ҫаврӑма ачасем пурте хӑвӑрт чупса тухрӗҫ.
+0.3 °C