Ҫак кунсенче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри ҫӗнетсе илемлетнӗ Культура керменӗнче (халӗ ӑна информаципе культура центрӗ теҫҫӗ) ялти шкулта вӗренекенсем пысӑк уява — Ҫӗр ӗҫченӗсен ҫулталӑкне халалланӑ фольклор фестивальне пуҫтарӑнчӗҫ.

Тӑван халӑх пултарулӑхӗ ҫав тери тӗрлӗ енлӗ та кӑсӑк. Авалтан килекен пуянлӑха — чӑвашсен ырӑ йӑли-йӗркине сцена ҫинче кӑтартса пама тӗллев тытрӗҫ те ӗнтӗ шкул ачисем. Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем - В.Н.Воронова тата Н.Н.Круглова йӗркеленӗ уяв сценарийӗнче 1-10 классенче вӗренекенсем «Вӑйӑ», «Выртмара», «Ҫӑварни», «Сӗрен», «Сурхури» тата ытти уявсен тӗслӗхӗсемпе паллаштарчӗҫ. Сӑнарсене калӑпламашкӑн ачасен самай вӑй хума тиврӗ. Чӑвашсен ӗлӗкхи вӑхӑтри пултарулӑхӗ ҫамрӑк ӑрушӑн ҫӗнӗлӗх уҫниех: нумай япалана ялти ватӑсенчен ыйтса пӗлмелле, кӗнекесенче ҫырнисене тӗпчемелле, «асанне арчине» ухтарса пӑхмалла…Паллах, вырӑнти материалсене тӗпе хуни пӗлтерӗшлӗрех те кун пек чухне. Хамӑр таврари йӑла-йӗркене, мӑн асатте, мӑн асаннесен иртнӗ кун-ҫулне ас тутарать, вӗсене уяса пурӑнма хистет.

Акӑ, «Вӑйӑ» уявах илер-ха. XVIII ӗмӗр вӗҫӗсенче Курнавӑш ялӗнчи Таттӑрла таврашӗнчи тӳремре, таврари 12 ял яш-кӗрӗмӗ пуҫтарӑнса, Ҫимӗкпе Питрав хушшинче, вӑйӑ картине тӑрса ташласа-юрласа савӑннӑ. Ялта ҫав вырӑна халӗ, нумай ҫул иртсессӗн те, «Вӑй хӗвви» теҫҫӗ.

Чӑваш вӑййин илемӗ пирки вырӑс писателӗ Гарин-Михайловский те чуна хумхантармалла ҫырса кӑтартнӑ. Курнавӑш шкулӗнчи вуннӑмӑш класра вӗренекенсем, чӑваш ҫи-пуҫне тӑхӑннӑскрсем, акӑш карти евӗр вӑйӑ картине тӑчӗҫ. Хӳхӗм тӗрӗллӗ тутӑрӗ, кӗпи-саппунӗ, Нарспин уҫӑ сасси, ӗҫченлӗхӗ, Сетнер хӗрӳлӗхӗ, Салампи маттурлӑхӗ, Селиме сӑпайлӑхӗ тӳрех куҫ умне тухрӗ.

Ҫӗр ӗҫӗпе пурӑнакан тӑван несӗлӗмӗрсем ӗҫлеме кӑна мар, юрлама-ташлама та ӑста пулнӑ-ҫке! Ахальтен-и И.Я. Яковлев «Чӑвашсен ҫӗр пин юрӑ, ҫӗр пин тӗрӗ, ҫӗр пин сӑмах» тенӗ. Юрӑ-ташӑ ҫынсене кулленех пулӑшса пынӑ: пӗр-пӗринпе хутшӑнтарнӑ, кӑмӑл-туйӑма ҫӗкленӗ, ӗҫре вӑй-хал хушнӑ.

Мӗнрен кая тата сцена ҫинчи «Сӗрене» кӑтартса пани! Сӗрен — тӗрлӗ чир-чӗре хӑваламалли анатри чӑвашсен уявӗ. Ӑна ҫуркунне, Мӑнкун умӗн ирттернӗ.

Улттӑмӗш класра вӗренекен Михаил Курчин, ӑслӑ ватӑ ҫын рольне выляканскер, ҫамрӑксене ырӑ ӗҫсем тума вӗрентрӗ. Турӑран пуян тыр-пул акса ӳстерсе пухса илме те ӑнӑҫу ыйтрӗ, тӑван ҫӗрпе ҫав тери типтерлӗ пулма та канаш пачӗ, усал вӑйсене ҫывӑхран пилеш турачӗсемпе хӑвалама вӗрентсе ҫамрӑксене пил пачӗ.

И ҫӑварни, ҫӑварни,

Эрне хушши катаччи! —

тесе ҫуркунне ҫитнишӗн хӗпӗртеҫҫӗ тӑххӑрмӗшсем. Шерепеллӗ ҫӑварни тутрисем ҫыхнӑскерсем — чӑн-чӑн пикесемех.

«Выртмара», «Сурхури» вӑййи-куллин тамашисем те ача-пӑчан хастарлӑхӗпе ҫуталчӗҫ. Кӗҫӗн классенче вӗренекенсем те аслисенчен юлмарӗҫ. Вӑйӑ-кулӑ картине савӑнӑҫ кӳчӗҫ. Мӗн тери хӑйне евӗр илемлӗ пулнӑ иккен несӗлӗмӗрсен уявӗсем! Манӑҫа тухнӑсерсене паян пӗлни пӗрре те пӑсмасть-ҫке.

Уява хутшӑннисем пурте маттур пулчӗҫ, кашнине ятран палӑртса та пӗтереймӗн. Ҫапах та Елена Светопольская, Евдокия Егорова (5 класс), Рина Светопольская, Кристина Смирнова (10 класс) куракансене чӑваш халӑх юррисемпе савӑнтарнине палӑртмасӑр иртме ҫук.

Уяв-фестивале ертсе пыракан Денис Светопольскипе Рина Светопольская та тав сӑмахне тивӗҫ. Е.В. Смирнова, А.Н. Ефимова, С.Н. Прохорова, Г.В. Круглова класс ертӳҫисем те ачасене фестивале хутшӑнса хӑйсен пултарулӑхне кӑтартма хавхалантарнӑ. «Кунашкал уявсем пулни ачасене ырра кӑна вӗрентеҫҫӗ, кашни ҫулах ирттересчӗ», — терӗҫ курма пухӑннисем ҫамрӑк артистсене.

Вера Воронова, Елчӗк районӗ, Курнавӑш ялӗ

#фестивальсем, #Елчӗк районӗ, #Курнавӑш, #шкулсем, #уявсем