Электронлă вулавăш

— Кунта, — терĕ ăна хирĕç тепĕр сасă.

— Кам унта? Кĕрĕр! — чĕнчĕ куна илтсен Кравчук. Алăкран вараланса пĕтнĕ, килти çĕтĕк-çурăк сăхман тăхăннă, хĕп-хĕрлĕ шăрт пек сухаллă лутака партизан, пĕркун Ванюшкăсене Михаçпа тĕл пулса илсе килекенни, кĕрсе тăчĕ. Винтовкине шăпăр кĕтессине тăратрĕ вăл, чеç паран пекки туса илчĕ.

— Пĕлтерме ирĕк парăр, командир юлташ...

— Кала, кала часрах, — ăна куçĕнчен шăтарас пек пăхрĕ Кравчук. — Мĕн хыпар? Мĕн пĕлсе килтĕн?

— Ырри сахал, командир юлташ... Липовка патĕнчи кĕпере фрицсем каллех юсанă.

— Пулма пултараймасть! — яштах сиксе тăчĕ Кравчук. — Эпир ăна пĕр эрне каяллă çеç ишĕлтернĕ! Урăх кĕперпе пăтраштармастăн-и?

— Никак нет, командир юлташ. Машинăсем те çӳреме пуçланă ĕнтĕ ун урлă, хам куçпах куртăм... Хăмăш хушшинчен пăхса выртрăм.

— Йывăр машинăсемех каяççĕ-и?

— Грузовиксем. Анчах мĕн тиени паллă пулмарĕ: пурне те çиелтен витнĕ.

— Нумай иртсе кайрĕç-и? — пуçне çĕклесе ыйтрĕ Михаç.

— Пĕр вунă машина иртнине çеç куртăм, анчах кĕперĕ юсав пулсан — çӳреççех ĕнтĕ.

— Ку питех те кĕтмен япала пулчĕ вара, — хаштах сывласа илчĕ Кравчук. — Ытла час юсасса кĕтменччĕ эпĕ... Мĕн шухăшласа кăларма пулать-ха ĕнтĕ халь? Вăл каллех Михаç çине пăхса илчĕ. Ку ăна чунтан ӳпкелесе:

— Эсĕ сывă пулсан, майне тупаттăмăр, тен, — тесе каланă пекех тухрĕ.

— Васкаççĕ, сволочьсем, сисеççĕ хăйсен вилĕм сехечĕ çывхарса килнине... — Командир чĕлĕм тĕпне алăк патнелле ывăтрĕ те каллĕ-маллĕ уткаласа илчĕ. Унтан, каллех пукан çине пырса ларса, хĕрлĕ сухаллă партзана та, ачасене те тухса кайма хушрĕ.

— Епле пулсан та, çав кĕпере сиктерсе ярасах пулать, — терĕ вăл, çĕрпӳртре Михаçпа иккĕшĕ анчах юлсан. — Çав çула татаймасан — эпир виçĕ пуса тăми пулатпăр, ăнланатăн-и çавна?

— Ăнланатăп... — хуллен кăна ответ пачĕ Михаç.

— Епле пулсан та! Паянах, кĕçĕрех! — Командир хăйĕн кашни сăмахнех уйрăммăн, касса татнă пек каларĕ.

— Паллах, вăраха яма юрамасть, — килĕшрĕ Михаç.

— Анчах кам тума пултарĕ-ха пирĕн вăл ĕçе? Халь çине кунта никам та çук, пурте заданире... Çак хĕрлĕ сухаллă упана яраймастăн вĕт унта, пурпĕр усси пулмасть унран!

Çурăм çинче выртакан Михаç тăрса ларчĕ.

— Эпĕ каятăп! — терĕ вăл, йывăррăн сывласа.Унăн чарăлса кайнă куçĕсем хаяррăн ялкăшса илчĕç.

— Шӳт тумалли вăхăт мар халĕ, тусăм, — кăмăлсăр пăхса илчĕ ун çине Кравчук. — Эпĕ санпа ĕç çинчен чăнласа калаçатăп пулсан...

— Эпĕ те чăнласах калатăп, — терĕ ăна хирĕç Михаç çирĕппĕн. — Кĕпере сиктерме эпĕ каятăп.

— Мĕн... аташма пуçларăн-и?

— Аташмастăп. Пуç ĕçлет ман. Урасем çеç ĕçлесех каймаççĕ. Анчах вăл нимех те мар... Кĕпер çывăхнерех леçсе яччăр та взрывчатка çитерсе паччăр. Тек ура кирлĕ мар вара, пурпĕр хырăмпа шуса каймалла...

— Ай-ай, ăслă-çке эсĕ! —терĕ Кравчук, пуçне пăркаласа. — Ăçтан кăна йăтăнса тухрĕ санăн ку ăс... Пăх-ха эсĕ ăна! Çук, ачам, эс кирлĕ мара сӳпĕлтетсе ан вырт. Каласа пар-ха луччĕ... — Кравчук хăй питне Михаç пичĕ патнерех илсе пычĕ. — Çав ачасене... Ванюшкăпа Санькăна ярсан... Мĕнле-ши?

Михаç тăруках ответ памарĕ, темшĕн куçĕсене хăвăрт-хăвăрт мăчлаттарса илчĕ.

— Ĕç тухмĕ-ши? — ыйтрĕ Кравчук каллех.

— Лайăхрах вĕрентсе ярсан... — терĕ Михаç хуллен.

— Ну, вăл паллах ĕнтĕ. Чĕнер эппин?

Ачасемпе вĕсем тӳррĕн, ку ĕç мĕн тери йывăр, хăрушă пулнине ним пытармасăр калаçрĕç. Паллах, нимĕçсем халь вăл кĕпере питĕ хытă сыхлаççĕ, мĕншĕн тесен ăна темиçе кун маларах çеç сиктернĕ. Пĕр те пĕр ĕçе лайăх пытанса тума пĕлменнипе вĕсен аллине лексен, каçару пуласса шанмалли çук. Çакаççех. Çавăнпа та ĕçе çав тери тĕплĕн, асăрханса тăвас пулать... Çитменнине — ку кĕпер вăрманта мар, уçă вырăнта, анат енчен кăна вĕтлĕх пур. Мĕнле пулсан та, çав вăрмана лекме тăрăшмалла. Ун витĕр вара кĕпер патне пыма пулать...

Нумайччен калаçса, пулас ĕçĕн кашни сыпăкне сӳтсе явса, кашни вак япалана хисепе илсе ларчĕç вĕсем. Юлашкинчен план пулса çитрĕ.

Липовка патĕнчи кĕпере сиктерме тăваттăн тухса кайрĕç: хайхи хĕрлĕ сухаллă лутака партизан, Ванюшка, Санька тата имшерккерех ула ĕне.

XXIX

Вăрмантан тухиччен хĕрлĕ сухаллă партизан ертсе пычĕ. Ачасене вăл çамрăк хăва тĕмĕсем хушшипе шыв хĕрринех илсе çитерчĕ те анаталла тĕллесе катартрĕ:

— Акă вăл кĕпер... Кунтан пĕр-икĕ километр çеç, унтан ытла мар...

— Турă пулăштăрах сире... — хĕрес хурса илчĕ ватă партизан.

Ванюшка мăйĕнчен çакса янă йывăр хутаçа кĕпи витĕр тытса пăхрĕ. Хутаçĕнче унăн темиçе килограмм взрывчатка — тол пулнă. Унтан вăл, аллине хĕвне чиксе, михĕрен тухса тăракан шнура тĕрĕслерĕ. Кĕсйинчи шăрпăк коробкине хыпашласа тупрĕ. Пурте йĕркеллех.

Ачасем чĕрне вĕççĕн тăрса, карăна-карăна пăхрĕç. Инçетре, кăвакрах тĕтре ăшĕнче ларнă пек, кĕпер курăннă. Сылтăмри çыран енче вăл хура пулнă, сулахай енче — шурă. Халь çеç çĕнĕрен юсаса лартнă пирки унăн карлăкĕсем те, юписем те хуралайман-мĕн-ха.

— Ну, атя, кайрăмăр, — терĕ вăл Санькăна кăштах чĕтрекен сасăпа.

Паллах ĕнтĕ, вăл пăлханнă. Вăйă выляма мар вĕт, питех те шикленмелле, хăрушла ĕç тума кайнă вĕсем, Унта, кĕпер çинче, фашистсем. Вĕсен куçне курăнмасăр иртме çук. Чарса тăратма та, тĕпчеме те пултараççĕ. Вĕсене мĕнле те пулин улталама пĕлес пулать. Анчах ухтарма шут тытсан — пĕтрĕ вара...

Ванюшка ĕнене мăйракинчен çыхнă пăявран çавăтрĕ, Санька ăна хыçалтан çапăпа хăваларĕ. Чылай хушă вĕсем вăрман хĕррипе, тĕмĕсем хыçĕпе пычĕç. Вĕсем çул урлă кĕпертен аяккарахран каçса кайма шутларĕç. Хăйсене нимĕçсем тытса чарсан — вĕсен пĕр сăмах çеç пулмалла пулнă:

— Пирĕн ĕне çухалнăччĕ те, ăна шыраса çӳрерĕмĕр... Халь киле каятпăр...

Çав вăхăтрах ачасем кĕпер çинчен куç илмесĕр сăнаса пычĕç. -Малтан вăл пит уçăмлăнах курăнмарĕ, анчах пĕр çур километр пек кайсан, вĕсем кăшт çӳллĕрех вырăна тухрĕç те, кĕпер те, ун таврашĕнчи вырăнсем те ывăç тупанĕ çинчи пекех курăнакан пулчĕç.

Кĕперĕн ик вĕçĕнче те «кăмпасем», çумăртан пытанмалли будка пеккисем, тăраççĕ. Вĕсем патĕнче ерипен кăна часовойсем уткалаççĕ. Йĕри-тавра шăп, Акă леш енчен, урăм-сурăм тусан мăкăрлантарса, мотоциклет ыткăнса килни курăнчĕ. Кĕпер патне çитсен, вăл темиçе самантлăха чарăнса тăчĕ те шоссе тăрăх малалла вĕçтерчĕ. Унтан каллех шăп пулчĕ.

Вăрман хĕррипе пыракан ачасем сасартăк ансăр урапа çулĕ çине тухрĕç. Вăл çул, проççек тăрăх пыраканскер, çип çапнă пек тӳрĕ шоссе урлă каçса каять.

— Çулпа пырсан авантарах пулать вĕт, фрицсем çулăхасран хăтăлма çăмăлтарах, — шухăшларĕ те Ванюшка, кун çинчен Санькăна каласа парса, сылтăмалла пăрăнчĕ.

— Хытăрах хăвала ĕнине, васканă пек пултăр...

Акă вĕсем шоссе патне çите пуçларĕç. Юлсан юлчĕ пулĕ çирĕм чалăш. Никам та курăнмасть. Кĕпер — сылтăмра, пĕр çул километрта. Унти часовойсем, тен, асăрхамĕç? Питĕ аван пулĕччĕ... Чăрмавсăр... Анчах нимĕç куçĕсем пур çĕрте те пур-мĕн.

Шоссе çине хăпарасси темиçе утăм кăна юлнăччĕ, вĕçен умне таçтан мурĕнчен, çĕр айĕнчен тухнă пекех, шапа тирĕ тĕслĕ маскировочнăй халат пĕркеннĕ пысăк сарă куçлăхлă нимĕç салтакĕ тухса тăчĕ. .

— Ха-альт!

Ванюшка тăпах чарăнчĕ. Унпа пĕр вăхăтрах ĕнепе Санька та чарăнчĕç.

Нимĕç, сылтăм аллине кăкри умĕнчи автомачĕ çине хурса, вĕсем патнелле ерипен утса пычĕ те куçĕсемпе Ванюшка çине тăрăнчĕ.

— Куда идъйот, малшик?

Ванюшка тӳрех шоссе урлă каякан çул çинелле тĕллесе кăтартрĕ.

— Киле каятпăр... Хауз... А-ав çавăнта пирĕн ял, Липовка. Пирĕн ĕне, ак çакă, Пеструшка, çухалчĕ те — ăна шыраса çӳрерĕмĕр, аран тупрăмăр... — пулемет пек шатăртаттарса ăнлантарма тытăнчĕ Ванюшка.

— Короф-ф... Млеко? — терĕ те нимĕç ĕне çилли çине пĕшкĕнсе пăхрĕ. Унăн сĕт ĕçесси килнĕ пулас.

— Никс, никс, пан... — аллисене саркаласа илчĕ Ванюшка. — Хĕсĕр вăл пирĕн, сĕчĕ çук унăн...

Те нимĕç ăнланмарĕ Ванюшкăн сăмахĕсене, те унăн чăнах та çав териех сĕт ĕçесси килнĕ, — вăл ачасене аллипе сулса шоссе тепĕр енне каçма хушрĕ те çул хĕррине пĕр çын вырнаçмалăх тунă шăтăкран йăпăр-япăр котелок хупăлчине илсе тухрĕ.

— Млеко, млеко! — Вăл котелок хупăлчи çине икĕ пӳрнипе ĕне сунă пек туса кăтартрĕ. Ачасем ăна лайăхах ăнланчĕç.

— Суса пар, — терĕ Вашошка Санькăна, ĕнене çавăтнă пăява кĕскетсе тытса.

Санька аллинчи хулла пăрахрĕ те ăна хирĕç пĕр сăмах каламасăрах ĕне сума ларчĕ.

Чылай тăрмашрĕ вăл, йĕп-йĕпе тара ӳкрĕ. Çапах та котелок хупăлчи хĕррипе тан туличченех суса тултарчĕ. Çăра ăшă сĕт тулса пынине пăхса тăрса, нимĕç темиçе хутчен те ватă кушак аçи пекех чĕлхине кăларса, тутисене çуласа илчĕ.

— Халех ĕçетĕп, — терĕ пулас ĕнтĕ вăл.

Анчах Санька ĕне чĕччинчен юлашки хут туртнă чух ĕнене темскер пулчĕ. Вăл пуçне пăркаларĕ, хӳрипе пăтраткаларĕ те Санькăн котелок хупăлчине тытнă аллинчен шач! тапрĕ. Пулмарĕ нимĕçĕн сĕт ĕçесси, пĕр тумлам та юлмарĕ ăна валли.

Çав тери тарăхса кайрĕ нимĕç куншăн. Хăр-хар! кăшкăрса пăрахрĕ те пĕрре Санькăна, тепре ĕнене тапрĕ, Ванюшкăна автомачĕпе хăмсарса илчĕ.

— Пошоль, звиня!.. Скот!.. Зейчас тебя пуф, пуф! Шнель!..

Ачасене çакă çеç кирлĕ пулнă. Ванюыша ĕнене пăявран туртрĕ. Санька, часрах сиксе тăрса, ăна хулăпа çапрĕ. Вара вĕсем ĕнене çул тăрăх чуптарсах кайрĕç.

...Ванюшка чупнă май темиçе хут та каялла çаврăнса пăхрĕ. Малтанах нимĕç вĕсем хыççăн пăхса тăратчĕ, анчах кайран курăнми пулчĕ, каллех хăйĕн шăтăкне кĕрсе ларчĕ пулмалла. Ĕне хăваласа каякан икĕ çĕтĕк-çатăк ачана питех мĕн сăнамалли пур ĕнтĕ? Иртнĕ те кайнă вĕсем хăйсен çулĕпе... Анчах ачисем хăйсем нимĕç тĕлĕпе чиперех иртме пултарнăшăн çав тери савăнчĕç. Вĕсемшĕн пĕрремĕш хăрушлăх, малтанхи йывăрлăх иртсе кайрĕ.

Çул вĕтлĕхелле пырса кĕчĕ. Ванюшка юлашки хут каялла пăхса илчĕ.

— Ну, çитет кун чухлĕ кайса, — терĕ вăл шăппăн.Вĕсем ĕнене çул çинчен кăшт çеç илсе кĕртсе хăварчĕç те, сылтăмалла пăрăнса, йывăççем хушшипе кĕпер еннелле утрĕç...

XXX

Ĕнтĕ каç пулса килме те пуçларĕ. Хĕвел саралнă йывăç тăррисене çутатса, вĕсене ытармалла мар илемлетсе тăрать. Çав вăхăтрах çĕртен нӳрлĕх çĕкленни сисĕнет. Таврара çав тери лăпкă, шăп, унта-кунта кайăксем юрлани çеç илтĕнет.

Чылай утрĕç ачасем. Шăппăн, асăрханса, кашни утăмра тенĕ пекех йĕри-тавралла пăхса пычĕç.

— Çывхаратпăр та пулĕ, — терĕ Ванюшка, пĕр-пĕччен тăракан питĕ çӳллĕ чăрăш çумне йăпшăнса.

— Хăпарса пăх-ха...

Санька пиншакне хывса пăрахрĕ те чăрăш тăрнелле çăтăр-çатăр улăхса кайрĕ. Чăн çӳлех хăпарчĕ вăл. Темиçе самантран çавăн пекех хăвăрт анса тăчĕ.

— Инçе мар, — терĕ вăл. — Лайăх курăнать... Часовойсем те курăнаççĕ... Эпир кăшт сылтăмарах пăраннă, пирĕн ав çав еннеллерех каймалла.

Вĕсем татах малалла кайрĕç. Анчах темиçе утăмранах хыçалта тĕмĕсем чаштăртатни, такамсем çĕре йывăррăн пусса ура айĕнчи типĕ туратсене шăтăртаттарса утса килни илтĕнчĕ.

Ачасем самантлăха чарăнса тăчĕç те, ура сассисем хăйсем патнеллех çывхарса килнине сиссе, йывăçсем çăрарах ӳснĕ çĕрелле тапса сикрĕç.

Ванюшкăпа Санька, халĕ хăйсем хыççăн такамсем юриех йĕрлесе пыраççĕ пуль тесе, хăвăртрах вăрманалла кĕрсе çухалма тăрăшрĕç. Анчах нумаях та каяймарĕç, хыçалта умлăн-хыçлăнах ĕне мĕкĕрни илтĕнчĕ. Вăрăммăн, хурланнă пек мĕкĕре-мĕкĕре илчĕ вăл. Ванюшка кулсах ячĕ.

— Фу, шуйттан! Пеструшка вĕт ку!..

— Чăнах...

Вăрманта пĕччен çӳресшĕн мар, çавăнпа пирĕн хыççăн утать.

— Атя хытăрах, вăл пире пурпĕр тупаймаеть.Анчах Ванюшка Сайькăн сĕнĕвĕпе килĕшмерĕ.

— Сасартăк шăп эпир ĕç тума тытăннă вăхăтра хыççăн пырса тухрĕ-тĕк — пĕтерет вăл пире. Кĕпер çинчи часовойсем ăна тӳрех асăрхама пултараççĕ. Ăна пула — аяла анса пăхма та шут тытĕç. Çук, май килмест...

— А мĕн тăвăпăр эппин?

Туссем çапла калаçса тăнă вăхăтра ĕне ури сассисем юнашар тĕмĕсем хыçĕнчех илтĕнчĕç. Самантран вăл ачасем умне тăчĕ те кĕскен кăна «му-у!» тесе илчĕ.

— Пĕччен çӳреме кичем эппин? — кулса илчĕ те Ванюшка унăн мăйракинчен пăява салтма тытăнчĕ. — Аслă иккен эсĕ, Пеструшка, нимĕçе те сĕт ĕçме памарăн, халь пирĕнтен те юлмастăн. Анчах халлĕхе санăн çапах та çакăнта кĕтсе тăмалла пулать...

Ванюшка ĕнене çăра тĕмĕсем ăшнерех çавăтса кĕрсе кăкарчĕ.

— Тăхта пăртак. Килĕпĕр-ха эпир сан патна, — лăпкаса илчĕ вăл ăна.

Çак вăхăтра хĕвел анчĕ. Вăрманта сулхăнланчĕ. Çил тухнипе йывăç тăррисем сулкаланса кашлама тытăнчĕç, хĕвелтухăç енчен хура кăвак пĕлĕтсем шуса килни курăнчĕ.

— Çанталăк пăсăлать, — терĕ Санька, çӳлелле пăхса.

— Ку лайăх-ха пирĕншĕн...

Ванюшка кĕпи айне пытарнă хутаçри тола, тĕркемлесе чикнĕ шнура, кĕсйинчи шăрпăк коробкине татах хыпашласа тĕрĕслерĕ те куçĕпе кĕпер еннелле сулчĕ:

— Атя...

Пĕр çирĕм минутран вĕсем тĕмĕсем витĕр хурарах кăвак тĕкĕр пек шыв юхса выртнине курчĕç.

— Сылтăмалла каймалла... — пăшăлтатса илчĕ Ванюшка.

Малтанхи пек те мар хытăрах асăрханса, хăйсем умĕнчи тĕмĕсене хуллен сиркелесе, пĕшкĕне-пĕшкĕне, кушаксем пек йăпшăнса пычĕç. Урăхла юраман та çав: халь вĕсем кĕпер патнелле çывхарнаçемĕн çывхарса пынă: кĕпер çинче часовойсем çӳренĕ, кăшт кăна ăсăрхасан пеме пултарнă. Вара задание пурнăçа кĕртесси те пулас çук, хăйсем те пĕтмелле...

Акă ĕнтĕ тĕмĕсем сайраланма пуçларĕç. Малта пыракан Ванюшка, юлашки хут ура çине тăрса, ерипен карăнса пăхрĕ те инçех те мар çара вырăн пуçланнине асăрхарĕ. Ахăртнех, фашистсем, кĕпер çывăхĕнчи йывăçсене ятарласах касса, ун патнелле пымалли вырăнсене юри тасатнă пулмалла.

Лап! выртрĕ Ванюшка.

— Ну, мĕн? — ыйтрĕ унран Санька шăппăн. — Кĕпер патне çывхарма çук, уçă вырăн...

— Мĕн тăватпăр апла?

Ванюшка тăруках ответ памарĕ. Унăн чĕри сиксе тухас пек тапрĕ, пуçри шухăшсем пĕрин çине тепри пырса кĕчĕç, тăнлавĕсем янлатса тăчĕç...

Мĕн тăвас? Кĕпер патне мĕнле майпа çитес, ун айне мĕнле кĕрсе каяс? Нивушлĕ задание пурнăçламасăрах, кĕпере сиктерсе ямасăрах таврăнмалла пулать? Çук... Кун çинчен шухăш та пулма пултараймасть. Тем пулсан та, хăйсене шанса панă ĕçе тăвасах пулать. Хуть те — вилмелле пултăр...

— Тĕттĕм пуласса кĕтетпĕр, — терĕ вăл чылайран. Урăх вĕсем нимĕн те чĕнмерĕç, тĕмĕсем хушшинчи вăрăм курăк ăшне лăпчăнса выртса, хушăран çеç унăн-кунăн пăхкаласа илчĕç.

Вăхăт тӳсме çук вăраххăн шунăн туйăнчĕ. Хĕвел паçăрах аннă ĕнтĕ, анчах темшĕн тĕттĕмленсе çитмест. Хĕвеланăç хĕртнĕ тимĕр пек - хĕрелсе ларнă та, унăн çути каялла ӳксе çутатса тăрать. Хĕвелтухăçĕ енчен шăвакан пĕлĕтсене те унтан кĕрен тĕс çапнă, ав, вĕсем те çĕре хура чаршавпа хупласа илеймеççĕ...

Пăт-пат çумăр ӳккелеме пуçларĕ. Çил тата ытларах вăйланса туратсене авса, типе пуçланă çулçăсене чаштăртаттарма, вĕсене татса вĕçтерме тытăнчĕ. Тĕмĕсем хушшинчи тĕттĕмлĕх тинех çăраланма пуçларĕ. Кĕçех вĕтĕ çумăр чашлаттарчĕ.

— Ку та аван-ха пирĕншĕн... Халех каятăп... — пăшăлтатса илчĕ Ванюшка.

— Эпĕ пымастăп-им? — çавăн пекех шăппăн ыйтрĕ Санька.

— Иккĕн каймалăх ĕçĕ те çук унта. Эсĕ кунтах вырт... Эпĕ йăпăрт кăна: çитетĕп те — тӳрех каялла...

Çумăр вăйланчĕ. Вăл ачасен çӳхе тумĕсем витĕрех çапрĕ, анчах вĕсем ун çине пăхмарĕç, малтанхи пекех хускалмасăр выртрĕç...

Тинех тĕттĕм пулса çитрĕ. Ванюшка упаленме хатĕрленчĕ.

— Ну, эпĕ кайрăм... Кĕт мана...

Самантран вăл малти тĕмĕсем хушшине упаленсе кĕрсе çухалчĕ. Санька ăна сывламан пек пулса пăхса выртса юлчĕ. Анчах Ванюшка пилĕк метр та каяймарĕ пулĕ — сывлăшра сасартăк темскер чашкăрса илчĕ те, таврара кăнтăрлахи пек çап-çутă пулса тăчĕ. Ку ытла та кĕтмен çĕртен, тăрук пулнипе Санька, çав тери хăраса, пуçне курăк ăшне чикрĕ...

Кĕпер еннелле шăвакан Ванюшка та тăпах чарăнса, çĕр çумне çыпăçса выртрĕ.

— Ракета ячĕç... Кĕпер таврашне юри çутатаççĕ, — тавçăрса илчĕ Ванюшка. — Сыхласах тăраççĕ, шуйттансем!

Ракета хура пĕлĕте темиçе самант хушши çутатса тăчĕ те, унăн çунăкĕ Ванюшкăран инçетре те мар ӳксе сӳнчĕ. Таврара каллех пăч-тĕттĕм пулчĕ.

— Васкас!..

Ванюшка хăвăрт-хăвăрт малалла упаленме тытăнчĕ. Тĕттĕмре вăл сулахай аллине темле шĕвĕр япала çине тăрăнтарчĕ те, унăн алли тӳсме çук ыратса кайрĕ, анчах та вăл кун çине çаврăнса пăхмарĕ, çаплах малалла шурĕ.

Вăл ĕнтĕ тĕмĕсем хушшинчен уçă çĕре тухрĕ. Халь вăл тата ытларах васкарĕ, мĕншĕн тесен кунта хӳтлĕх çук, яр-уçă вырăн.

— Каллех ракета ярса çутатсан — пĕтрĕм... Ванюшка çапла шухăшласа илме ĕлкĕрчĕ çеç — кĕпер çинчен сывлăшалла чăнах та тепĕр ракета чашкăрса хăпарса кайрĕ. Вăл çав самантрах çĕр çумне лăпчăнчĕ, унăн тăруках сывлăшĕ те пӳлĕнсе ларчĕ.

— Лекрĕм... Пулмарĕ çитесси...

Анчах гитлеровецсем ракетăна халь кĕперĕн тепĕр еннелле янă пулнă, çавăнпа та вăл Ванюшка упаленсе пынă енне кăшт çеç çутатса илчĕ. Вăл ӳксенех, Ванюшка сиксе тăчĕ те мĕнпур вăйне пухса малалла ыткăнчĕ. Минутран вăл, кĕпер айне çитсе кĕрсе, свай юписем хыçне йăпшăнчĕ...

Темиçе самант хушши вăл чул пек хытса тăчĕ, кăшт та пулин хускалма та хăрарĕ. Хăй хашканине кам та пулин илтес пек, çăварне ывçипе хупласа, сăмсипе сывлама тăрăшрĕ. Унтан пуçне ерипен пăркаласа итлеме тытăнчĕ. Анчах çумăр хуллен шăпăртатса тăнисĕр тата çырмари шыв майĕпен чăмпăлтатнисĕр пуçне урăх нимĕн те илтĕнмерĕ.

Таврара питĕ лăпкă пулчĕ...

Ванюшка ĕçе тытăнчĕ. Кĕпе айĕнчен тол тултарнă хутаçа кăларса, юпасене пĕрлештернĕ урлă каштасем, кĕпер хăмисем çумнех хучĕ, шнура хыпашласа тупса толпа пĕтĕçтерчĕ, Халь ĕнтĕ шнурне тивертсе хӳтлĕхелле кайса вырнаçмалли çеç юлчĕ унăн, анчах çак самантра тавралăх каллех çутăлса кайрĕ: часовойсем татах ракета ячĕç. Ванюшка чĕрĕп пек хутланса ларчĕ. Унччен те пулмарĕ — çырма леш енче мотор сассисем илтĕнчĕç. Автомобиль вăрăммăн кăшкăртрĕ, кĕпер çинче, пуç тăрринчех, йывăр ура сассисем кĕпĕртетрĕç. Унтан каллех автомобиль хыттăн кăшкăртнă сасă илтĕнчĕ, Пĕрре, иккĕ...

— Машинăсем килеççĕ! Халех кĕпер урлă каçса каяççĕ...

Тек ĕнтĕ нимĕн чухлĕ те тăхтаса тăма юраман. Ванюшка кĕсйинчен хăвăрт кăна шăрпăк кăларчĕ те, çутă ан курăнтăр тесе, ăна пиншак аркипе хупласа чăрт! тутарчĕ. Анчах шăрпăк сӳнчĕ. Каллех чĕртрĕ. Ку та сӳнчĕ. Вара вăл, ним тума аптранипе, пĕр харăсах пилĕк-ултă шăрпăк кăларса сутрĕ те шнур вĕçне тивертрĕ. Шнур тӳрех чăшлатса çунма тытăнчĕ. Ванюшка, взрыв пуличчен тарса ĕлкĕрес тесе, кĕпер айĕнчен çиçĕмле хăвăртлăхпа сиксе тухрĕ те Санька выртса юлнă çĕрелле чупрĕ. Çыранри тĕмĕсем хушшинелле çитсен тин лăпчăнса выртрĕ вăл. Тĕттĕмре Ванюшка машинăсем айĕнче кĕпер хăмисем хăнтăртатнине илтрĕ, унтан хыçалта каллех ракета çуталчĕ те — тахăш самантра вăл, каялла пăхса илсе, машинăсем кĕперĕн ку вĕçнех çитме пуçланине курса юлма ĕлкĕрчĕ.

Кĕпер çинчи тахăш часовой ăна асăрхарĕ пулмалла — автоматран вăрăм черет кăларса ячĕ. Ванюшка тавра пульăсем ывăçласа сапнă пекех тăкăнчĕç, анчах автомат сасси çав самантрах çухалчĕ, ун вырăнне калама çук вăйлăн кемсĕртетни, шатăртатни, хуçăлни илтĕнчĕ. Хыçалтан тăрук вĕри сывлăш пырса çапнипе Ванюшка малалла ывтăнса кайрĕ...

XXXI

Вăл хăйне хулпуççирен такам хыттăн лăсканипе тăна кĕрсе куçĕсене уçрĕ.

— Ванюшка, Ваня! Тăр! Тăр часрах, каймалла...

Ку Санька пулчĕ. Тусĕ вилсех кайнă пуль тесе, вăл ăна хăра-хăрах лăскарĕ.

Анчах Ванюшкăна нимĕн те пулман. Вăл йăпăр-япăр ура çине сиксĕ тăчĕ те, хыçалта çулăм ялкăшнине курса, пĕтĕмпех тавçăрса илчĕ. Эппин, ĕç ăнăçлă пулнă, кĕпер сывлăшалла сирпĕннĕ, халĕ унăн юлашкисем çунаççĕ...

Вăл халь çеç инçетрен йывăр япала çĕклесе килсе нăрахнă пек хашт! сывласа ячĕ. Ку ĕнтĕ унăн кăмăлĕ тулнине пĕлтерчĕ.

— Каяр часрах, — терĕ кăна вăл.

Йĕпе тĕмĕсем хушшипе чупнă пекех пынă чух Санька ăна хăй мĕн курса тăни çинчен каласа пачĕ.

— Нимĕн те ыратмасть-и? — ыйтрĕ вăл, мĕн курнине каласа пĕтерсен.

— Пĕççе çеç шăйăрса пăрахнă пулмалла. Тата чавса кăшт ыратать те, вăл нимех те мар...

Пĕр хушă вĕсем чĕнмесĕр пычĕç. Вăрман шăпланчĕ, хушăран çеç пĕр-пĕр каçхи кайăк çунаттисемпе лăпсăртаттарса пĕр йывăç çинчен тепĕр йывăç çине куçса ларчĕ те, çулçăсем çинчен шыв тумламĕсем пăтлата-пăтлата анчĕç. Анчах хыçалта, кĕпер патĕнче, çаплах-ха нимĕçсем кăшкăрашрĕç, вăхăчĕ-вăхăчĕпе пăшал сассисем илтĕнчĕç.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн