Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» IV кинофестивальне хутшӑнас текенсем хайсен киноӗҫӗсене тӑратма пултараҫҫӗ. Чӑвашла фильмсене те, вырӑслисене те йышӑнаҫҫӗ. Вырӑслисен чӑвашла субтитр пулмалла, чӑвашлисен — вырӑсла. Кун пирки Чӑваш Енри Кинематографистсен пӗрлешӗвӗ пӗлтерет.
Чӑваш киноӳнерне аталантарма пулӑшас тӗллевлӗ «Асам» кинофестивале чӳк уйӑхӗн 11-15-мӗшӗсенче ирттерӗҫ. Конкурса кӗске метрлӑ тата тулли метрлӑ фильмсене тӑратма юрать: илемлисене, документлисене, анимациллисене. Пултарулӑх ушкӑнӗсемпе пӗрлешӗвӗсене те, уйрӑм сутдисене те, культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсемпе кино ӗҫне кӑмӑллакансене те пӗр пек хапӑл пулӗҫ.
Чи пултаруллӑ тесе йышӑннӑ режиссерсене, операторсене, сценари авторӗсене кӑна мар, артистсене те хавхалантарӗҫ.
Шупашкарта ыран, юпа уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, хальччен пулман фестиваль иртет. Анимацилле фильмсен «КРОК» фестивальне 29-мӗш ҫул ӗнтӗ йӗркелеҫҫӗ. Анчах пирӗн тӑрӑхра хальччен ирттермен.
Фестивлаь учредителӗсем — Раҫҫейӗн Культура министерстви, РФ Кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗ тата Раҫҫейӗн анимацилле киновӗн ассоциацийӗ.
Шупашкара фестивалӗн «Константин Симонов» теплохочӗ юпа уйӑхӗн 7-мӗшенче ирхи 8 сехетре ҫитсе чарӑнӗ. Республикӑн тӗп хулинче вӑл 12-ччен ларӗ.
Патшалӑхӑн «Чӑвашкино» киностудийӗн тата электрон документацин архивӗн кинозалӗнче 10 сехетре анимацилле фильмсене кӑтартӗҫ. Программӑра ачасем валли ӗҫсем пулӗҫ. Чӑваш Енӗн Культура министерствин пресс-службинче пӗлтернӗ тарӑх, курма пыракансен укҫа тӳлемелле мар, йӑлтах тӳлевсӗр кӑтартӗҫ.
Пӗлтӗр ҫулла Муркаш районӗнче Елена Рябцева режиссер ӳкернӗ «Юман» фильмне
авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Лондонри «INSHORT 2018» кинофестивальте кӑтартнине эпир пӗлтернӗччӗ. Кун ҫути курнӑранпа тӗрлӗ кинофорума ҫитме ӗлкӗрнӗ ӗҫпе халӗ тата Турцинче паллаштарнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 22-30-мӗшӗсенче Турцинчи Адана хулинче Пӗтӗм тӗнчери 25-мӗш кинофестиваль иртнӗ. Елена Рябцева ӳкернӗ кӗске метражлӑ фильма унта «Тюркский мир» (чӑв. Тӗрӗк тӗнчи) конкурсри мар программӑна кӗртнӗ.
Турцинче пулнине Елена Рябцева асра юлмалли пулӑм тесе хаклать. Ҫыран хӗрринче вырнаҫнӑ хула илемӗпе киленнипе пӗрлех конкурс тата конкурс мар программӑна кӗртнӗ ӗҫсемпе кӑсӑкланса паллашнӑ. Алексея Федорченко кинорежиссер тата продюсер ирттернӗ ӑсталӑх сехетӗнче ҫӗннине ӑша хывнӑ. Сӑмах май каласан, А. Федорченкон «Овсянки» фильмӗ чӑваш «Юманӗн» референсӗ пулнӑ.
Фестивале Дагестанри, Кабарда-Балкарти, Пушкӑртстанри, Якут Республикинчи, Гагаузинчи, Кӑркӑстанри, Азербайджанри киноӑстисем хутшӑннӑ.
Юрий Плющев кинооператор тата фотохуджник ҫинчен Минск хулинче пурӑнакан Дмитрий Михелев кинорежиссер тата ҫыравҫӑ пӗр вунӑ ҫул каяллах ҫапла каласа панӑччӗ: «Беларусьфильмри» чӑваш юлташлӑхне кӗрет вӑл, сахал мар документлӑ тата илемлӗ фильм ӳкернӗ. Елчӗкре ҫуралнӑ, Шупашкарта ҫитӗннӗ, Николай Никитин чӑваш ҫыравҫин ывӑлӗ...» Анчах ун ҫинчен ҫийӗнчех ҫырса кӑтартасси пулмарӗ: Мускава, Раҫҫей ҫинчен ют ҫӗршыв ҫыннисене каласа паракан студие, чӗнсе илнӗ иккен ӑна, хӑҫан таврӑнассине каласа хӑварман. Вӑхӑт иртсе пырать, анчах куҫа-куҫӑн лараса калаҫма хӑҫан май килӗ? Тав Турра, «Фейсбук» урлӑ кӑштах сӑмахласа илме май килчӗ.
- Кинооператор – питӗ сайра тӗл пулакан професси. Алла кинокамера тытас ӗмӗт епле ҫуралчӗ?
- Шкулта вӗреннӗ чухне эпӗ фотографи енне туртӑннӑ. Ман «Смена-6» фотоаппарат пурччӗ, каярах «Зенит» ҫине куҫрӑм. Шупашкарти пионерсен Керменӗ ҫумӗнчи фотокружока ҫӳреттӗм. Ӑна Михаил Егоров ертсе пыратчӗ. Вӑл ҫав тапхӑрти паллӑ фотожурналистчӗ, ун сӑнӳкерчӗкӗсем хаҫат-журналта тӑтӑшах ҫапӑнса тухатчӗҫ.
Кӑҫал Чӑваш Енре «Кино каҫӗ» акци виҫҫӗмӗш хут иртнӗ. Унта «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон документацийӗн архивӗ хутшӑннӑ.
Хальхинче киносене уҫӑ тӳпе айӗнче кӑтартнӑ. Республикӑра наци чӗлхипе ӳкернӗ кинона аталантарсшӑн. Мускаври пӗр студи «Чӑвашкино» саккасӗпе чӑваш ҫӗрӗ ҫинче пулнӑ граждан вӑрҫине ӳкересшӗн. Сценарие Шупашкарти Сергей Щербаков хатӗрленӗ. Ҫитес ҫул киносен каҫне ҫав фильмпа уҫасса шанаҫҫӗ.
Акци вӑхӑтӗнче фото- тата кинотехника куравне йӗркеленӗ. Акцие Раҫҫейри кино кунне халалланӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем Шӑмӑршӑ районӗнчи Карапай Шӑмӑршӑ ялӗнче пулнӑ.
Зоя Яковлева режиссер Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, «Пӗр 15-20 ҫул каялла Пӗтӗм Раҫҫейри патшалӑх телерадиокомпанийӗн Чӑваш енри филиалӗн пултарулӑх ушкӑнӗпе Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ пӗр шухӑшлӑ пулса вӑтӑра яхӑн илемлӗ фильм ӳкернӗ». Ун чухнехи тапхӑра Ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем халӗ ылтӑн вӑхӑт тесе аса илеҫҫӗ тесе пӗлтерет Зоя Яковлева.
«Пушмак пӑру мыскари» фильма ӳкернӗ Шӑмӑршӑ районӗнчи Карапай Шӑмӑршӑра ӳкернӗ. Ку вӑл 2003-мӗш ҫулта пулнӑ. Ун чухне чӑваш телевиденийӗнче тӑрӑшнӑ Валерий Иовлев режиссер, Сергей Мышев оператор тата Зоя Яковлева режиссер Ҫамрӑксен театрӗн тӗп режиссерӗпе Вячеслав Ориновпа Н. Сидоровӑн камитне кино пек ӳкерме шутлан. Фильмӑн директорӗ пулма Валерий Лукьянов артист килӗшнӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫав яла ҫитсе «артистсем ял урамӗсем тӑрӑх утса асра юлнӑ тӗлӗнмелле самантсене» аса илнӗ.
«Кӗтӳҫ рольне вылянӑ Валерий Лукьяновӑн ашшӗ Николай Федорович та мӑшӑрӗпе Елизавета Петровнӑпа халӗ ял масарӗнче канлӗх тупнӑ… Артистсем вӗсен вилтӑпри ҫине кайса килчӗҫ, асӑнса ҫирӗҫ», — хыпарланӑ Зоя Яковлева.
Куславккара тата Куславкка районӗнче Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 74 ҫул ҫитнине халалланӑ фильм ӳкерме пуҫланӑ.
Асӑннӑ муниципалитета кӗрекен Кармӑш ял тӑрӑхӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, фильма Ачасемпе ҫамрӑксен сывлӑхне ҫирӗплетме тата спорта аталантарма пулӑшакан ыр кӑмӑллӑх фончӗ пулӑшать. Чӑваш Енри кинематографистсен союзӗ те ҫак ӗҫе хутшӑнать. Кинокартинӑна ӳкерет.
Тӑван ҫӗршывӑмӑрӑн кун-ҫулӗнче тарӑн йӗр хӑварнӑ ӗҫе ҫутакан фильмра СССР халӑх артистки, Раҫҫей наци театрӗн «Ылтӑн маска» премине тивӗҫнӗ Вера Кузьмина та ӳкерӗнет. Сӑмах май ҫакна та палӑртар: чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче 95 ҫул тултарать. Юбилея театрта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уявласшӑн.
Хӗрлӗ Чутайӗнчи культура ҫуртӗнче кинозал тӑвассипе ӗҫлеҫҫӗ. Район администрацийӗн культура, туризм тата архив ӗҫӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Александр Самсонов вырӑнти «Пирӗн пурнӑҫ» хаҫатра ҫырса кӑтартнӑ тӑрӑх, асӑннӑ ӗҫ валли 5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Хальхи вӑхӑтаилсен Хусанти подряд организацийӗ кинозала 15 колонка килсе вырнаҫтарнӑ. Залта пысӑк экран пулӗ, ӑна валли кӑшкарне хатӗрленӗ. Ҫитес вӑхӑтра 350 ҫӗнӗ кресло вырнаҫтарӗҫ. Унччен залта пулнӑ пукансене ялсенчи культура ҫурчӗсене парӗҫ.
Икӗ миллион тенкӗ тӑракан кинопроектор вырнаҫтарма ятарлӑ пӳлӗм хатӗрленӗ, ӑна культура ҫурчӗн ӗҫченӗсем юсанӑ. Ҫавӑн пекех билетсем сутмалли хальхи йышши оборудованиллӗ пӳлӗм те пулӗ.
Ҫӗнӗ кинозалта пӗрремӗш фильма кӑҫалхи раштавӑн 1-мӗшӗччен кӑтартмалла. Александр самсонов шухӑшланӑ тарӑх, ӗҫе иртерех вӗҫлесе ҫурла уйӑхенчех кӑтартма пуҫласшӑн.
Ӗнер Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн пӗчӗк залӗнче Елена Рябцеван «Юман» фильмне кӑтартрӗҫ. Шупашкарта иртекен пӗтӗм чӑвашсен «Асам» кинофестивалӗ тӑрӑх пӗлекен ҫак авторӑн черетлӗ ӗҫӗпе паллашма СССР халӑх артистки Вера Кузьмина таранах пуҫтарӑннӑ. Чӑваш тӗнчин ытти паллӑ ҫыннисем те, тӑван халӑхӑмӑрӑн киноӳнерне хаклакан куракан та йышлӑччӗ. «Ҫамрӑксен ҫӗнӗлле шухӑшлавӗпе паллашма тесех килтӗм», — терӗ ҫак йӗркесен авторне, сӑмахран, Надежда Осипова журналист.
Фильмра чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗсем тата Мускаври артистсем ӳкерӗннине эпир малтан пӗлтернӗччӗ-ха. Ӗнер вӗсенчен хӑшӗсемпе: Иосиф Дмитриев-Трерпа, Нина Яковлевӑпа, Вероника Айхипе — тӗл пулма май килчӗ.
Тепрехинче «Юмана» Мускавра кӑтартӗҫ.
Елена Рябцева режиссерӑн нумай пулмасть ҫеҫ хатӗрлесе ҫитернӗ кӗске метражлӑ «Юман» фильмӗ Шупашкара килӗ. Ӑна ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Шупашкарти Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнчи (унчченхи «Ҫеҫпӗл» кинотеатр) кинозалта 18 сехетре кӑтартӗҫ.
Драмӑпа паллашнипе пӗрлех ҫӗнӗ ӗҫе епле ӳкерни ҫинчен каласа кӑтартӗҫ. Кун пирки Елена Рябцева Фейсбукра хыпарланӑ. Фильмра ӳкерӗннӗ Нина Яковлевӑпа тата Иосиф Дмитриевпа пуплеме те май килӗ.
Елена Рябцева Хусанти «Время кино» (чӑв. Кино вӑхӑчӗ) форума тата унти Кинематографистсен пӗрлешӗвӗн Ҫамрӑксен центрне тав тунине пӗлтернӗ. Мӗншӗн тесе шӑпах пӗлтӗрхи ҫав форумра проект пӗрремӗш вырӑн йышӑнса хӑйне валли ҫул уҫнӑ-ҫке. «Русская Фильм Группа» (чӑв. Вырӑс фильм ушкӑнӗ) корпорацие те режиссер тав тӑвать.
-2.7 °C