«Пӗчӗк-ха вӑл. Ӑнланмасть», – тет кутӑн-пуҫӑн тӑма хатӗр шӑпӑрланӗ пирки хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ. Лаша пуласси тихаран паллӑ, ҫын пуласси – ачаран тесе ваттисем ахальтен каламаннипе психологсем те килӗшеҫҫӗ. Ача иртӗхсе ӳсессине пӗчӗклех палӑртма пулать иккен. Сӑнасарах пӑхмалла кӑна.

1. «Ман тӑвас килет».

Ку вӑл ача ӳлӗмрен иртӗхсе каяссин пӗрремӗш палли иккен. Ҫемьере ачана ытлашши ирӗк панине кура вӑл хӑйне ҫӗр ҫинчи чи пӗлтерӗшлӗ фигура евӗр туять. Ашшӗ-амӑшӗ ҫакӑн пек тытнин сӑлтавӗ тӗрлӗрен пулать иккен.

Малалла...

ТУСЛӐХ

тенос

Пӗлетпӗр, туссенчен пӗри хуҫа,

Тепри вара чура текен "теори"

Чӑнах та кӗнӗ пирӗн пурнӑҫа.

Ӑна ҫыравҫӑ асӗнчи Печорин

Юп курнӑ ӗлӗк, иртнӗ ӗмӗрте —

Анчах вӑл халь те сисӗнет пирте!

Каҫса кайса шавлатпӑр: пиччӗш, шӑллӗ...

Мӗскӗнлӗхре курас ҫук пархатар —

Пурне те йӗкӗрешлӗхре туяр:

Лӳппер сӑмах урамӑрсене тӑллӗ.

Пӗкӗрӗлевҫӗ ӗмӗр пулӗ тӑлӑх.

Асли те, кӗҫӗнни те пулас мар.

Йӑвашлӑха куллен ан мухтӑр кӑлӑх,

Ҫине тӑрса пӗртанлӑха туптар.

Миссисипи

Ҫурҫӗр Америкӑра Миссисипи юханшывӗ питех те пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать. Вӑл 30 ытла штатӑн шывне пӗр ҫӗре пухать. Юханшывӑн тарӑнӑшӗ – 60 метр таран. Ҫавӑнпа та ун тӑрӑх карап таврашпе ҫӑмӑллӑнах кайма пулать.

Сент-Лоуреанс

Канадӑра та тарӑн шыв пур. Унӑн тарӑнӑшӗ – 65 метр таран. Вӑл Аслӑ кӳлӗсемпе ҫыхӑннӑ, вӗсене Атлантика океанӗпе тата Ҫурҫӗр Америкӑри ытти юханшывпа ҫыхӑнтарать.

Гудзон

Нью-Йоркра ку юханшыв паллисенчен пӗри.

Малалла...

Юнгас ҫул

Юнгас ҫула «Вилӗм ҫулӗ» тесе те калаҫҫӗ. Ун ҫинче ҫулсерен 300-е яхӑн ҫын пурнӑҫӗ татӑлать. Боливин тӗп хулинчен, Ла-Пасран, асӑннӑ ҫӗршыври Коройко хулине илсе каять. 60 ҫухрӑмлӑ ҫул тем тӗрлӗ хӑпармалли вырӑнсемпе, ҫул ҫаврӑнӑшсемпе пуян. Вӑл ҫулпа чӳк уйӑхӗнчен тытӑнса пуш уйӑхӗччен пачах камйа сӗнмеҫҫӗ: тӗтрене тата ҫумӑра пула ҫул курӑнманпа пӗрех. Ҫул ик айккипе вырнаҫнӑ тӗлӗнмелле хитре вӑрмансемпе шыв тапписем ытарайми илемпе куҫа йӑмӑхтараҫҫӗ.

Малалла...

Хулара пурӑнакан ҫынна тем тесен те ҫав-ҫавах ялалла туртать. Ҫак шухӑш ун пуҫӗнче пӗрре те пулин ҫуралатах. Енчен те эсир ҫак вӑхӑтпа шӑп та лӑп ун пирки шухӑшлатӑр пулсан сире валли ятарласа тӗнчери чи илемлӗ ял кӗтесӗсен сӑнӗсене кӑтартӑпӑр:

Манарола, Итали

Риомаджоре, Итали

Джулио утрав, Итали

Францин кӑнтӑр-тухӑҫ енчи Чаплӑ ялӗ

Сеня, Норвеги

Хальстат, Австри

Фудзи тӑвӗ, Япони

Вьетнамсен ялӗ

Пиран ҫурутравӗ, Словени

Фарер утравӗсем

Кастелоризо утравӗ, Греци

Хитре Верназза, Итали

Гриндельвальд, Швейцари

Йӑла ялӗ, Серби

Реннан, Шотланди

Оулафсфьордюр, Исланди

Чески-Крумлов, Чехи

Дамюльс, Австри

Сапа, Вьетнам

Норвегири ял

Толедо, Испани

Рейне, Норвеги

Лофотен утравӗсем, Норвеги

Пьертапертоза, Итали

Попейе, Мальта

Анчор Бэй, Мальта

Гренланди

Гималай

Какорток, Гренланди

Нигер юханшывӗ, Мали

Норвеги

Поляр унки хыҫӗнчи ял

Тӗнчери чи илемлӗ те тӗлӗнмелле вырӑнсем – ҫак сӑнӳкерчӗксенче.

Мичиган штатри Гурон пӗвери тӗлӗнмелли утрав.

Тӗлӗнмелле йывӑҫ. Урӑх нимӗн те калаймӑн…

Хӑшӗ-пӗрин киленӗҫ пур: укҫа ҫинче ӳкернӗ пейзажа тупасси.

Япони шкул программинче ҫутҫанталӑкпа киленмелли урок пур.

Малалла...

Унсӑр мӗнле пурӑнас?

(Калав)

Вадимпа Надя пӗр-пӗрне пӗрре курсах килӗштерчӗҫ. Ҫакӑн хыҫҫӑн уйрӑлми ҫӳрерӗҫ вӗсем. «Килӗшӳллӗ мӑшӑр», - терӗҫ ҫамрӑксем пирки. Анчах вӗсен телейӗ нумая пымарӗ. Хӗрпе каччӑ хушшинчен хура кушак чупса кайрӗ пулас. Вадим пикене урӑххипе ылмаштарчӗ.

… Тавралӑх тӗттӗмленчӗ. Надя килте пӗчченех. Ыттисем хӑнана тухса кайрӗҫ те тунсӑх пусса илчӗ ӑна. Кӗтмен ҫӗртен телефон шӑнкӑртатнӑран шартах сикрӗ вӑл. Вадим иккен. Хурӑн патне тухма тархаслать.

Васкамасӑр утрӗ Надя урампа. Палӑртнӑ вырӑна ҫитсен тӑпах чарӑнчӗ.

Малалла...

Сирӗн ал айӗнче вӑрӑмтунасенчен сыхланмалли япала ҫук пулсан нӑйкакан кӑпшанкӑсенчен шар кӳме тивессине пӗрре те пӗлтермест. Эсир ахаль япаласенченех вӑрӑмтунасенчен сыхланмалли хатӗр ӑсталама пултаратӑр.

Тӗнче тетелӗнче шырасан тӗрлӗ хатӗрсене тупма пулать, вӗсен йышӗнче ҫак меслет — чи анлӑ сарӑлни. Инҫетри Дубай хулан тӳре-шари те ҫак хатӗрпе усӑ курма сӗннине шута илсен хам тӗрӗслемен пулин те вӑл чӑн та усӑллӑ пуль тесе шутлатӑп.

Пластик кӗленчен икӗ пайӗ ҫӑтах вырнаҫман пулсан вӗсене скотчпа ҫыпӑҫтарма пулать.

Малалла...

- 1916 ҫултанпа АПШра ҫуртсене почтӑпа яма чарнӑ. Ку саккун пӗр арҫын 40 тонна йывӑрӑш ҫуртне Юта штат урлӑ ярсан тухнӑ. Арҫын фрахт ставкисене нумай тӳлесшӗн пулман.

- 1997 ҫулта Мексикӑри хулара шапаллӑ ҫумӑр ҫунӑ.

- Ҫын ҫывӑрнӑ чухне шӑрша туймасть.

- Астронавтсене космоса вӗҫес умӗн пӑрҫа йышши культурӑсене ҫиме чараҫҫӗ: газсем скафандра сиенлетме пултараҫҫӗ-мӗн.

- Крокодилсем питӗ ӑслӑ. Вӗсем аяларах чӑмас тесе чул ҫӑтаҫҫӗ.

Малалла...

Юлташсемпе ҫулҫӳреве кайма, ҫутҫанталӑк лапамӗнче канма шухӑшларӑр тӑк – аван! Анчах ҫула пуҫтарӑннӑ чухне вун-вун ыйту сиксе тухать. Мӗн илмелле? Мӗнле тумланмалла? Ҫула тухиччен ак ҫак сӗнӳсене шута илӗр.

Карттӑпа компас – чи кирлӗ япаласем. Кусем, паллах, хӑвӑр тахҫантанпах палланӑ вырӑнсене кайма шухӑшлатӑр тӑк – кирлех мар. Анчах инҫе кайма пуҫтарӑнсан вӗсене манса ан хӑварӑр.

Ӑҫта ҫӗр каҫмалли пирки те шухӑшламалла.

Малалла...