Муркаш районӗнчи Москакасси ял хутлӑхӗн депутачӗсем «Сычуань-Чувашия» фирма вӗсен тӑрӑхӗнче сӗт комплексне тӑвасси тавра калаҫма канашлу ирттернӗ. Унта халӑх тарҫисем пӗр шухӑшлӑ пулса пурте хирӗҫ сасӑланӑ. Кун пирки «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм хыпарлать.
Хайхи ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, паян, пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче, Москакасси ял хутлӑхӗн депутачӗсем сӗт комлексне тумашкӑн ял хутлӑхӗн тӗп планне улшӑну кӗртмелле маррине палӑртса сасӑланӑ. Ҫакна шута илсен ҫӳлерех асӑннӑ фирма ку тӑрӑхра нимӗнле производство та йӗркелеймӗ.
Палӑртса хӑварни вырӑнлӑ пулмалла, пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Москакасси ялӗнче Эхветкасси ҫумӗнче сӗт комплексне тӑвас ыйтупа халӑх итлевӗ иртнӗ. Унта та ял-йыш Катай компанине строительство пуҫармашкӑн ирӗк памалла маррине каланӑ.
Чӑваш Енри ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов халӑхран пухакан сӗт хакӗ ӳсме тытӑнассине пӗлтерет. Юлашки эрнере вӑл 10 пус хӑпарнӑ ав.
Специалистсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ҫитес 1 уйӑх ҫурӑра хак ӳссех пырӗ. Ку ҫӗршыва типӗ сӗт кӳрсе килес ӗҫе федераци шайӗнче тӗрӗслесе тӑрассипе ҫыхӑннӑ. Паянтан типӗ сӗтпе пӗр компани ҫеҫ тивӗҫтерӗ. «Пирӗн тӗллев – Чӑваш Енре 200 тоннӑна яхӑн сӗт туса илесси. Икӗ ҫулта эпир ҫакна тума пултаратпӑр», - тенӗ Сергей Артамонов.
Кӑҫал, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, тырӑ хакӗ те пысӑкрах пуласса шантараҫҫӗ. Раҫҫейри тырӑ пӗрлӗхӗн специалисчӗсен тата РФ Ял хуҫалӑх министерствин шухӑшӗпе, кӑҫал пӗр килограмм тырӑ 8 тенкӗрен кая мар пулмалла.
Раҫҫее Беларуҫран типӗ сӗт кӳрсе килеҫҫӗ. Ялсенче пурӑнакан ҫынсенчен пуҫтаракан сӗт хакӗ йӳнелнине хӑшӗ-пӗри шӑпах ҫакӑнпа ҫыхӑнтарать. Асӑннӑ ҫӗршывран типӗ сӗт кӳрсе килессине чарма палӑртнӑччӗ. Ку йышӑну нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнчен вӑя кӗмелле пулнӑ. Анчах чарӑва каяраха хӑварчӗҫ.
Кун хыҫҫӑн йышӑну пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнчен вӑя кӗмеллеччӗ. Анчах ӑна та куҫарнӑ. Мӗншӗн? Россельхознадзор ӑнлантарнӑ тӑрӑх, «техника сӑлтавне» пула.
Чару пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вӑя кӗмелле. Хальлӗхе ӑна куҫарасси пирки сас-хура пулман.
Беларуҫ президенчӗ Александр Лукашенко чару йышӑнсан алӑ усса лармассине пӗлтернӗ. Вӑл ҫакна хирӗҫ.
Республикӑра халӑхран пуҫтаракан сӗт хакӗ мӗншӗн тӑрук йӳнелнӗ? Монополипе кӗрешекенсем ҫак ыйтӑва уҫӑмлатас тӗлӗшпе ӗҫлеҫҫӗ. Хак объективлӑ сӑлтавсене пула е усламҫӑсем калаҫса татӑлнӑран йӳнелсе кайнӑ-и? Тӳре-шара шухӑшӗпе, ҫакӑ халӑх сӗт юр-варне сахалрах ҫиме пуҫланипе ҫыхӑннӑ.
Федерацин Чӑваш Енри тӗп инспекторӗ ыйтнипе УФАС ӗҫченӗсем сӗт пуҫтаракансене пурне те тӗрӗслӗҫ. Унччен маларах оппозици сӗт хакӗ йӳнелни лару-тӑрӑва йывӑрлатма пултарни пирки пӗлтернӗ. Халӗ 1 литр сӗте вӑтамран 14 тенкӗпе пуҫтараҫҫӗ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 35 процент йӳнӗрех.
Халӑха ку чӑнах та пӑшӑрхантарать. Ара, капла ӗне усрама та тупӑшлӑ мар. Темиҫе ҫултан ҫынсем ӑна пачах усрама пӑрахас хӑрушлӑх пур. Ҫынсем ЧР Ял хуҫалӑх министерствине ҫӑхавсем ҫырнӑ.
ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев шухӑшӗпе, чикӗ леш енчен типӗ сӗт, услам ҫу нумай кӳрсе килнӗрен сӗт хакӗ чакнӑ. Апла-и, капла-и – УФАС ҫак ҫивӗч ыйтӑвӑн хуравне тупасса халӑх шанать .
Тӗп хулара какая тата сӗте саккуна пӑсса сутнине тупса палӑртнӑ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗ хыпарлать.
Мэрин предпринимательлӗхпе потребитель рынокӗн аталанӑвӗ енӗпе ӗҫлекен управленийӗн, патшалӑх ветеринари службин, тӗп хулари ветстанци тата полици ӗҫченӗсем пӗрлехи рейда тухнӑ.
Тӗрӗслеве вӗсем Мускав районӗнче ирттернӗ. Ун вӑхӑтӗнче Элкер урамӗнчи 9-мӗш ҫурт умӗнче ял ҫыннисем аш-какайпа, сӗтпе саккуна пӑхӑнмасӑр сутӑ тунине асӑрханӑ. Тен, какайӗ те, сӗчӗ те лавккаринчен пахарах пулӗ, анчах саккун саккунах: ирӗк паман ҫӗрте суту-илӳпе аппаланма юрамасть.
Ҫапла майпа техника регламенчӗн йӗркине пӑхӑнманшӑн хайхи сутуҫӑсем тӗлӗшпе административлӑ протоколсем ҫырнӑ. Вӗсен халӗ 1 пинрен пуҫласа 2 пин тенкӗ таран штраф тӳлеме тивӗ.
Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра сӗт ярмӑрккисем уҫас шухӑшлине пӗлтернӗ. Сӗт хакӗ чакса кайнине ӗнер Чӑваш Енӗн правительствин тунтикунсерен иртекен канашлӑвӗнче хускатнӑ чух министр сӗт рынокӗнчи конкуренцие вӑйлатма сӗт ярмӑрккисем йӗркелес шухӑша палӑртнӑ.
Ун пек тӗслӗх пур иккен. Канаш районӗнчи Шӑхасанта сӗт ярмӑркки ирттернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, сутма илсе тухнӑ сӗт кун каҫипе сутӑнса пӗтнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ҫырнине ӗненсен, 1,5 литр сӗте халӑх 60 тенкӗ парса туяннӑ.
Сӗт ярмӑрккине кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн. Ҫак меслет сӗт хакне пӗтӗмӗшле витӗм кӳрейресси пирки ҫапах та татса калама йывӑртарах пулӗ.
Республикӑра юлашки вӑхӑтра сӗт йӳнелсе кайнишӗн хытах пӑшӑрханаҫҫӗ. Пӗррехинче эпир те Шупашкар районӗнчи Янӑш ял тӑрӑхӗнче халӑхран сӗт пухакансем хака пӗр кунта тӑватӑ тенкӗ чакарнине пӗлтернӗччӗ.
Шӑматкун Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артаманов Шӑмӑршӑ районӗнче ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе тата сӗт пуҫтаракансемпе тӗл пулнӑ.
Шӑмӑршӑ тӑрӑхӗнчи уйрӑм хуҫалӑхсенче 2143 пуҫ ӗне тытаҫҫӗ. Сӗте ҫынсенчен пӗр литрне вӑтамран 15–16 рублей тенкӗпе пухаҫҫӗ. Сӑмах май, маларах эпир асӑннӑ Янӑш тӑрӑхӗнче ӑна халӗ 13 тенкӗпе туянаҫҫӗ.
Сӗт пухакансем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, сӗт тирпейлекен организацисем ӑна йӳнӗпе илеҫҫӗ. Анчах министр та лӑпланмаллиех калайман. Лару-тӑру ҫӗршывӗпех ҫапла иккен. Хак чакнин сӑлтавӗсенчен пӗри — чикӗ леш енчен шӗвек мар сӗт килни.
Шупашкарти сӗт савучӗ уҫӑлсан сӗт юр-вар йӳнелессе пӗлтереҫҫӗ. Кун пирки РФ ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов инвестици климатне лайӑхлатас енӗпе иртнӗ канашлура каланӑ.
Министр каланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре сӗт савутне сӗтпе тивӗҫтерме майсем ҫителӗклӗ. Паянхи кун тӗлне республикӑран 150 пин тонна сӗт илсе каяҫҫӗ. Сӗт савутне хута ярсан ку кӑтартӑва 30 процент чакарасшӑн.
Ҫӗнӗ савутра 100 ытла ҫын валли ӗҫ вырӑнӗ пулӗ. Унта сӗт юр-варне ҫӗнӗ технологисемпе усӑ курса хатӗрлӗҫ. Предприяти «Добрая буренка» (чӑв. Ырӑ мукки) маркӑллӑ сӗт юр-варӗ кӑларӗ. Вӑл йӳнӗрех пуласса шантараҫҫӗ.
Сӑмах май, Шупашкарти сӗт савучӗн пурлӑх комплексне Сарӑту сӗт савучӗ туяннӑ.
Чӑваш Енре кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче 74 пин тонна выльӑх-чӗрлӗх, чӑх-чӗп туса илнӗ. Ку кӑтартӑва Чӑвашстат чӗрӗ выҫепе илсе кӑтартнӑ. Анчах, тӳрех палӑртмалла, кӑтарту, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе танлаштарсан, самай пӗчӗкленнӗ: 2,3 процент таранах. Унсӑр пуҫне кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне мӑйракаллӑ шултра выльӑх шучӗ — 0,1, сысна — 16,3, сурӑхсемпе качакасем 0,7 процент чакнӑ. Сысна шучӗ чакни Пӑрачкав районӗнче Африка мурне тупса палӑртнипе ҫыханнӑ-тӑр.
Апла пулин те ырӑ улшӑнусем те пур. Сӑмахран, кӑҫалхи пирвайхи сакӑр уйӑхра республикӑри мӗн пур хуҫалӑхра 309,6 пин тонна сӗт туса илнӗ. Ку пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртинчен 1,7 процент нумайрах. Ҫавӑн пекех чӑх ҫӑмарти туса илесси 8,3 процент ӳснӗ, пӗтӗмпе 181,9 миллион ҫӑмарта илнӗ. Чӑх-чӗп шучӗ 32,2 процент чухлӗ ӳснӗ.
Швеци усламҫисем ҫитес вӑхӑтрах Чӑваш Енре сӗт юр-варӗ, сыр туса илесшӗн тата хӑмла ӳстересшӗн, хӑма ҫуракан предприяти уҫасшӑн. Кун пирки вӗсем Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче тӗл пулсан пӗлтернӗ.
Ҫак пайтаҫӑсем Чӑваш Еншӗн ют ҫынсем мар, вӗсем Ҫӗмӗрле районӗнче виҫҫӗмӗш ҫул ӗнтӗ 1,5 пин гектар ҫӗр ҫинче техника культури (рапс), тӗш тырӑпа пӑрҫа йышши культурӑсем туса илеҫҫӗ. Тӗрӗссипе, ҫав лаптӑка та вӗсем самай пысӑклатасшӑн: 4,5 гектара ҫитересшӗн.
Палӑртса хӑварар: Швеци бизнесменӗсем Раҫҫей сӗт тата сӗт юр-варӗ сутассипе тӗнче шайӗнче лидер пулма пултарнине каланӑ, хӑйсем те ҫак тытӑма инвестици хывма хатӗррине асӑннӑ.
«Эпӗ Раҫҫее нумай шведа илсе килнӗ. Вӗсем кунта пулнӑ хыҫҫӑн пурте Раҫҫей пирки шухӑша тӗпрен улӑштараҫҫӗ. Вӗсем кунти халӑха килӗштереҫҫӗ, ҫӗршывпа киленеҫҫӗ», — каласа кӑтартнӑ Хульт Кеннет.
-0.7 °C