Казахстан президенчӗн аслӑ хӗрӗ Дарига Назарбаева республика парламенчӗн депутачӗ пулса тӑнӑ. Саккун кӑларакан орган депутатне хӗрне ҫирӗплетесси ҫинчен хушӑва ашшӗ, Нурсултан Абишевич, алӑ пуснӑ.
«Назарбаева Дарига Нурсултановнӑна Казахстан Республикин Парламенчӗн Сначӗн депутатне лартас», — тесе ҫырнӑ президент ӗҫлӗ хутра.
Казахстан правительствинче Назарбаев хӗрӗ премьерӑн ҫумӗ шутланнӑ. Министрсен Кабинетне ҫӗнӗрен йӗркеленӗ хыҫҫӑн ҫӗршыва ертӳҫин хӗрӗ унта лекмен. Анчах уншӑн Дарига Нурсултановнӑн хуҫӑлса ӳкеслех кулянмаллах мар: сенатра ун валли те вырӑн тупӑннӑ.
Ҫакна та пӗлтермелле: Казахстанӑн саккунсем йышӑнакан органӗнче 47 депутат, вӗсенчен 15-шне ҫӗршыв президенчӗ ҫирӗплетет.
«Макдональдс» хӑвӑрт апатланмалли ресторансене Казахстанри Кайрат Боранбаев усламҫӑ туянать. Вӑл Раҫҫейӗн 13 регионӗнчи ҫав апатлану предприятийӗсене илмелле. Кунта Чӑваш Ен те кӗрет.
Казахстанри усламҫӑ «Макдональдссене» 6 миллиард тенкӗ хывма хатӗррине пӗлтернӗ. Маларах пуян ҫын Казахстанри тата Белоруҫри ҫӳлерех асӑннӑ сеть ресторанӗсене туяннӑ. Алма-Атара тата Казахстанра унӑн пуянлӑхе нумай теҫҫӗ: суту-илӳпе кану центрӗсем, кинотеатрсем, фитнес-залсем, хӑна ҫурчӗ пур иккен. Усламҫӑна ҫаврӑниччен газ отраслӗнче ӗҫленӗ.
Кайрат Боранбаев Казахстан президенчӗн Нурсултану Назарбаевӑн тӑванӗ лекет-мӗн. Усламҫӑн хӗрӗ 2013 ҫулта Назарбаевӑн мӑнукне качча тухнӑ.
Республика кунне хатӗрленме тытӑннӑ ӗнтӗ. Кӑҫал та, ытти ҫулти пекех, фейерверк фестивалӗ иртет. Вӑл икӗ куна тӑсӑлӗ.
Пӗтӗм тӗнчери IX фейерверк фестивальне ҫӗртме уйӑхӗн 23–24-мӗшӗсенче ирттереҫҫӗ. Салютсене кӳлмекре каҫхи 11 сехетре ярӗҫ. Кӑҫал унта 5 команда хутшӑнма заявка панӑ: Мускаври, Шупашкарти, Сергиев Посадри, Минскри (Беларуҫ), Казахстанри предприятисем.
Пӗрремӗш кунхине командӑсем «Ҫӑлтӑр ҫулӗ» шоу кӑтартӗҫ. Жюри пайташӗсем вӗсене темиҫе номинаципе хаклӗҫ. Фестивальте 350 метр ҫӳллӗш таран фейерверк яма палӑртнӑ. Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче ҫӗнтерӳҫӗсене чыслӗҫ.
Ҫула велосипедпа тухма юратакан Никита Васильев темиҫе кун каялла Раҫҫей чикки урлӑ каҫнӑ. Халӗ вӑл Алтай крайӗнче.
Никита унччен Вӑтам Азире пулнӑ. Хальлӗхе вӑл Алтай крайӗнчи Рубцовское хулинче чарӑннӑ. Ыранах малалла ҫула тухма палӑртнӑ вӑл.
Никита Раҫҫейри ҫулсем, Казахстанрипе танлаштарсан, япӑхрах пулнине палӑртнӑ. Уйрӑмах — хуласенче.
Ҫӗршывра политика тӗлӗшӗнчен лару-тӑру ҫивӗч пулнине кура чикӗре тӗплӗн тӗрӗсленине каланӑ Никита. Паспортри пичетсене тӗплӗн пӑхнӑ, ҫулҫӳревре мӗн чухлӗ вӑхӑт пулнипе кӑсӑкланнӑ. Чикӗ хуралҫисене Никита ҫулҫӳреве велосипедпа мӗнле парӑнтарни ытларах интереслентернӗ.
Никита Васильев Чӑваш Енрен ҫур ҫул каяллах кайнӑ. Хальлӗхе ҫур ҫула ҫеҫ парӑнтарнӑ вӑл. Ҫулӗ Инҫет Хӗвелтухӑҫне выртӗ. Сивӗтиччен Владивостока ҫитесшӗн. Ӑҫта хӗл каҫассине хальлӗхе палӑртман вӑл.
Чӑваш велоҫулҫӳревҫи Никита Васильев Казахстанри Семей (маларах Семипалатинск) хулине ҫитнӗ. Область тӗп хулинче вӑл хӑйне валли культурӑллӑ кану йӗркеленӗ — Фёдор Достоевский музей-ҫурчӗпе паллашнӑ, вырӑс ҫыравҫи унта хӑйӗн ссылкине ирттернӗ.
Малалла ҫулҫӳревҫӗ вырӑнти Абай ячӗллӗ музыкӑпа драма театрне ҫитнӗ. Никита ҫырнӑ тӑрӑх вӑл спектакле пӗрремӗш хут куракан пек лекнӗ. «Эпӗ пӗр ҫул ытла Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче вӑй хутӑм. Техника пайӗпе. Хамӑн ӗҫе вара пӗрре те залран курман, чаршав хыҫӗнчен кӑна», — пӗлтерет велоҫулҫӳревҫӗ хӑйӗн кун кӗнекинче. Унсӑр пуҫне театр атмосфери унӑн кӑмӑлне питӗ килӗшни пирки палӑртать.
Асилтеретпӗр, Никита Васильев велосипедпа Шупашкартан иртнӗ 2015 ҫулхине тухнӑ. Унан планӗнче — Владивостока ҫити ҫитесси. Хӗллехи вӑхӑта вӑл Вӑтам Азинче ирттернӗ, Казахстанра, Таджикистанра, Кӑркӑсстанра, Узбекистанра пулнӑ. Велоҫулҫӳрев вӑхӑтӗнче чӑваш каччи хӑй мӗн курнипе, вырӑнти сӑнсемпе паллаштарать. Ҫывӑх вӑхӑтра унӑн Казахстанпа Раҫҫей чиккине каҫма тивӗ.
Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Волжанка» санаторинче зоокӗтес те пур. Унта икӗ курпунлӑ тӗве усраҫҫӗ. Ирӗке хӑнӑхнӑ чӗрчуна картара хупса усрани хӑех тӗлӗнмелле пек те, унта пурӑнакан тӗве ами нумаях пулмасть йыш хушнӑ.
Тӗве ами санаторине епле лекни пирки «Волжанкӑн» гендиректорӗ Алексей Лапшин ҫапларах каласа панӑ. Кӑнтӑр енчи чӗрчуна пуҫлӑха Казахстанри тусӗсем парнеленӗ. Инҫе ҫӗртен тӗвене ятарлӑ фургонта илсе килнӗ.
Виҫӗ ҫулхи тӗве ами, ӑна Гуля ят панӑ, ҫак кунсенче амӑшӗ пулса тӑнӑ. Казахстанран ҫитӗ хаклӑ парне пӗтӗ пулнине никам та пӗлмен иккен. Санаторире тӑрӑшакансем ӗҫе ҫитеҫҫӗ те Гуля пӗчӗк тӗвепе тӑнине асӑрхаҫҫӗ. Халӗ амӑшӗпе ачине уйрӑм вырӑна куҫарнӑ. Тӗве ҫури ултӑ уйӑх амӑш сӗчӗпе тӑранса пурӑнӗ. Тин кӑна ҫӑвӑрланӑ тӗве амине те тутлӑ тӑрантараҫҫӗ: унӑн рационне кишӗр, купӑста тата ытти тутлӑ ҫимӗҫ кӗртнӗ.
Шупашкартан Владивостока велосипедпа ҫула тухнӑ Никита Васильев пирки илтнех ӗнтӗ эсир. Ҫак кунсенче вара унпа пӑтӑрмах сиксе тухнӑ — Никитӑна Казахстанран Узбекистана каҫнӑ чухне тытса чарнӑ. Чӑваш каччине Казахстанра вӑхӑт ирттернӗ май 10 кун хушшинче регистрациленме вӑхӑт тупманнишӗн айӑпланӑ.
Паян вара суд пулнӑ — каччӑна 31815 тенке (вӑл пирӗн тенкӗ ҫине куҫарсан 6700 тенкӗ патнелле пулать) штраф тӳлемелле тунӑ.
Никита Васильев ҫула пысӑк укҫапа тухман, ҫавна май унӑн штраф тӳлемелӗх ҫук. Ӗнер чикӗре тытса чарнӑ чухне ӑна пулӑшакансем те пулнӑ — Шымкентрисем хӑна ҫуртне вырнаҫтарнӑ.
Аса илтеретпӗр, Шупашкартан тухнӑранпа Никита 3 пин ҫухрӑм ытла парӑнтарма ӗлкӗрнӗ. Кашни ял-хулара вӑл кӗтнӗ хӑна. Казахсен килӗсенче те сахал мар пулса курчӗ. Ҫула май Байконура та экскурсине кайса килчӗ. Хӗле чӑваш каччи Вӑтам Азире ирттересшӗн. Ҫакӑн ҫинчен вӑл пӗтӗмпех халӑх тетелӗсенчи хӑйӗн страницисенче каласа парать.
Никита Васильева Чӑваш Енре кӑна мар, ытти тӑрӑхра та пӗлсе ҫитрӗҫ пулӗ. Нумаях пулмасть вӑл велосипедпа ҫулҫӳреврен таврӑннӑ. Каччӑ татах ҫула тухасшӑн.
Хальхинче вӑл Вӑтам Азие ҫитесшӗн. Унӑн ҫулӗ Узбекистан, Таджикистан, Казахстан, Кӑркӑсстан, Туркменистан урлӑ выртӗ. Никита нумаях пулмасть Туркменири студенткӑпа паллашнӑ. Вӑл ӑна виза илме пулӑшма шантарнӑ. Ку ӗҫ питӗ кӑткӑс-мӗн.
Аса илтерер: ҫулла пуҫламӑшӗнче Никита Ҫурҫӗр Кавказран таврӑннӑ. Ун чухне вӑл 12,5 пин ҫухрӑма парӑнтарнӑ. Ҫулҫӳреври самантсене вӑл ун чухне халӑх тетелне кӑларса пынӑ. Ӑна Шупашкарта кӳлмекре тӑванӗсем, пӗлӗшӗсем, ытти ҫынсем кӗтсе илнӗ.
Никита Васильев кӗркунне ҫула тухасшӑн.
Кирек мӗнле патшалӑхра пурӑнсан та ҫыннӑн тӑван чӗлхине пӗлмелле. Регион пуҫлӑхӗн уйрӑмах тӑван чӗлхепе калаҫмалла. Казахстанра вара акӑ мӗн сиксе тухнӑ: хӑйӗн кандидатурине президент постне сӗннӗ Канат Журман патшалӑх чӗлхипе ирӗклӗн калаҫаймасть-мӗн.
Тӗп суйлав комиссийӗн пресс-центрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫапла экзамен комиссийӗ йышӑннӑ. Кандидат «Манӑн ҫӗршыв — манӑн ҫӗр» темӑна уҫса парайман. Унта вӑл пӗтӗмпе 31 стилистика тата пунктуаци йӑнӑшӗ тунӑ.
Абай Кунанбаев поэзине вуланӑ чухне Жуман орфоэпика йӑнӑшӗсем тунӑ. Вӑл казахла пӗр сӑвӑ та пӑхмасӑр калайман. Халӑх умне тухса калаҫнӑ чухне вӑл 15 минут вырӑнне 5 ҫеҫ калаҫнӑ. Литература калаҫӑвӗпе словарь саппасӗ начар пулни тӳрех сисӗннӗ.
Лингвистика комиссийӗн пӗр саслӑн йышӑну тунӑ: кандидат патшалӑх казах чӗлхипе лайӑх калаҫма пӗлмест. Президент постне йышӑнас пулсан вара казах чӗлхине пӗлмелле. Унччен те кун пек тӗслӗх пулнӑ-мӗн. Хӑйӗн кандидатурине тӑратнӑ Аскар Сыргабаев патшалӑх чӗлхипе экзамен тытайман-мӗн.
Сӑмах май, пирӗн республикӑра та тӳре-шара пуканне йышӑниччен ҫакнашкал экзамен тыттарсан аванччӗ.
Ҫак уйӑхра пирӗн республикӑна «Раҫҫей чукун ҫулӗ» акционерсен обществи йӗркеленӗ урапа ҫинчи экспозици пирӗн пата килсе ҫитӗ. Чи малтанах, нарӑсӑн 8–9-мӗшӗсенче, унпа ҫӗмӗрлесем паллашма пултарӗҫ. Тепӗр кунне вӑл Канаша ҫитсе чарӑнӗ. Нарӑсӑн 11–13-мӗшӗсенче республика тӗп хулинче пурӑнакансемпе унӑн хӑнисем урапа ҫинчи экспозицие хаклайӗҫ.
Экспозици кунӗсенчен пӗрисенче, нарӑсӑн 11–12-мӗшӗсенче, сӑмах май каласан, «Чукун ҫул техникине кӑларакансен пӗрлешӗвӗ» предприятин регионти конфренцийӗ ӗҫлемелле.
Куҫса ҫӳрекен экспозици вӑхӑтӗнче Раҫҫейри тата чикӗ леш енчи партнерсем чукун ҫул отрасльне аталантармалли ҫӗнӗ йышши хатӗрсене кӑтартӗҫ. Куҫса ҫӳрекен комплекс 8 курав вакунӗнчен тӑрать. Вӗсенчен кашниех — пӗр-пӗр проекта е компание халалланӑскер.
Куҫса ҫӳрекен экспозицие виҫӗ ҫул каялла йӗркелеме тытӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра комплекс 221 пине яхӑн километр ҫӗннӗ, Раҫҫейри 16 чукун ҫул хулинче пулнӑ, Казахстанпа Белоруҫе те ҫитнӗ.
-0.7 °C