Электронлă вулавăш

«Ăхă, вăрттăн шăтăк та пур. Ăçта илсе тухать-ши вăл? Çак сăнчăртан епле хăтăлмалла тата? Вăхăта ахаль ирттерме те юрамасть. Хурахсем таврăниччен часрах тухса тармалла кунтан. Ещĕксенче тĕрлĕ хĕç-пăшал пуль-ха. Çак тупрана алла илсен никам та хăрушă мар мана», — шута кайрĕ сержант.

Сĕтел çинче лампа çунать. Ун çутинче çак чул хутаçра мĕн-мĕн пурри аван курăнать. Сăнчăр тăршшĕ ещĕксем патне çитеймест. Кĕтесре — тимĕр-тăмăр купи. Тен, унта мĕн те пулин тупăнĕ? Тăсăлса выртса купа патне кармашрĕ салтак. Çук, алли çитмерĕ. «Чим, енчен те кăкарнă алла тăсса кутăн выртсан, урапа çаклатса илме пулмĕ-и пĕр-пĕр япала?» Тавçăрулăхĕ çитнĕшĕн савăннă салтак купари тимĕр-тăмăра урипе хăй патне туртма пуçларĕ. Çук çав, лекмерĕ хăйне кирли. Çак ĕçĕн усси пулассине шанма та пăрахнăччĕ — урине самай сулмаклă япала лекрĕ. Тӳрех чухларĕ: тимĕр пăрăх тавраш ку. Пăрăх ăшĕнчен виçĕ кĕтеслĕ тимĕр таткисем, ытти тем те пĕр сиксе тухрĕç. Çаксем пурте хăйне кирлĕ хатĕрсем пулчĕç-тăчĕç. Вĕсемпе çапса-хăйăрса сулахай аллинчен кăкарнă сулăран аран-аран хăтăлчĕ сержант. Малтан ещĕксене тĕрĕслесе тухрĕ. Вĕсенче сехет механизмĕллĕ минăсем, пулемет-автоматсем, гранатăсемпе патронсем тупрĕ. Хăй валли автоматпа виçĕ граната илчĕ, виç минăна тепĕр ик сехетрен сирпĕнмелле туса каялла ещĕкех хучĕ. Пĕтĕм чун хавалĕпе хăвăртрах çак чул тыткăнран тухса тарма хыпаланчĕ, анчах чул алăка ниепле те уçаймарĕ. Гранатăпа сирпĕтсе уçас шухăш та кĕчĕ пуçне, ăна пăрахăçларĕ. Взрыв хумĕпе ещĕксенче пурри сирпĕнме пуçласан — пĕтрĕ пуç! Тепĕр хăрушлăх та пур: взрыва пула боевиксен йăви ишĕлсе анма пултарать. Мĕн тумалла? Чечен тухса кайнă шăтăк тĕлне пĕлет-ха. Ăçта илсе çитерĕ вăл? Енчен те çав шăтăк хурахсен тепĕр йăвипе çыхăннă пулсан? Тытăçу-çапăçусăр пулмастех ун чухне. Епле çаврăнса тухĕ ĕç-пуç? Пĕртен-пĕр çул — çав туннельпех тухма тăрăшмалла.

Туннельре питĕ тăвăр. Утма мар, упаленме кăна май пур. Автоматне çурăмĕ хыçне хĕреслетсе çакнă салтак малалла тапаланчĕ, хушăран-хушă канмалла тенĕ пек выртса тавралăха тăнларĕ. Туннельре шăпах. Ăнланчĕ: вăрттăн шăтăк çулĕ сулахай еннелле çаврăнчĕ. Апла пулсан ту хушăкне хирĕçле сăрт айĕпе чавнă ку туннеле. Çакă шăтăк çулĕпе упаленнĕ хыççăн пит-куçа уçă сывлăш хумĕ килсе çапрĕ. Туннель вĕçĕ инçе мар апла. Автомата аллипе тытрĕ, пуçĕпе темле хыт япалана перĕнчĕ. Хыпаласа пăхрĕ: шăтăка çиелтен хупланă чул иккен. Унăн пĕр айккинчен кун çути вăйсăррăн сăрхăнать. Çӳлте сас-чӳ илтĕнмест-и тесе пĕр тапхăр выртса илтерĕ. Чула тĕртсе пăхрĕ — хускалмарĕ лешĕ. Кунта та тавçăрулăх пулăшрĕ: ик метр пек каялла шуса анса кинжалĕпе шăтăкăн ик енне пушмак пуçĕ кĕмелĕх шăтăксем турĕ, урапа тапса тĕртсе хайхи чула куçарчĕ-куçарчех.

Пуçне кăларса таврана сăнарĕ. Çумăр чарăннă. Пĕлĕтсем хыçĕнчеи хĕвел анăçалла кусса анать. Апла пулсан кунĕпех ту хушăкĕнче выртнă вăл. Çак синкерлĕ вырăнтан хăвăртрах пăрăнасшăн пулчĕ каччă. Пĕшкĕнсе чупа—чупа вĕтлĕхрен тухрĕ те хăйсем ирхине çаврăнса кĕнĕ ансăр сукмакпа аслă çул еннелле чупрĕ. Блок-пост патне çитесси нумай та юлманччĕ — хыçра хăватлă взрыв кĕрлерĕ, боевиксен йăви пулнă вырăнтан хуп-хура тĕтĕм юпи палкаса тӳпене çĕкленчĕ...

Исса ушкăнне тытса арестленĕренпе çиçĕмле хăвăртлăхпа аталанса пычĕç ĕçсем. Тепĕр кунхине Владимир Петрович, Таня, Зинаида Ивановнăпа Галя милици уйрăмĕнче пулса хăйсем мĕн пĕлнине çырса пачĕç.

Киле таврăннă чухне Владимир Петровичпа Таня скверти сак çине ларчĕç.

— Веçех йĕркеллĕ веçленчĕ. Пурнăç урапи малаллах кусать. Çитес кунсенче сана куçна сиплеме Шупашкара илсе кайăп, — терĕ Владимир Петрович.

— Чăрманни кăна пулать сире. Кам эп сирĕншĕн? Хальччен курман-илтмен хĕр, — пуçне усрĕ Таня.

— Капла каласа кăмăла ан хуç. Темиçе кун хушшинчех çывăхран-çывăх çын пулса тăтăн маншăн, — хĕре аллинчен тытрĕ каччă. — Таня, эп вун çич çулхи йĕкĕт мар. Çавăнпа калас тенине те тӳрремĕнех калам. Мана качча тухма килĕшнĕ пулăттăн-и?

— Чун-чĕрене ан хускатăр çак сăмахсемпе. Мĕне кирлĕ сире куçсăр хĕр? Мана та сăмах тивĕ пурăнарахпа, хăвăр та ĕмĕрĕпех ӳкĕнсе пурăнăр. Калаçас мар кун çинчен...

— Эпĕ сана васкатмастăп. Ху шухăшна каярахпа та пĕлтерме пултарăн. Манăн Шупашкарти юлташ — паллă офтальмолог. Ĕнен, сана сиплесе куракан тăватех вăл. Хăвна шелленипе пĕрлешме сĕнет тесе ан шухăшла. Пуçласа курсанах килĕштертĕм сана. Урăх аса илтремĕп каланă сăмаха. Килешнипе килĕшменнине ху пĕлтерессе кĕтĕп, — терĕ Владимир Петрович юлашкинчен.

Тепĕр эрнеренех вĕсем Шупашкарта пулчĕç, тӳрех куç чирĕсене сиплекен клиникăна çитрĕç. Хĕр кăна мар, каччă хăй те куç тухтăрĕ мĕн каласса тӳсĕмсĕр кĕтрĕ.

— Операци тумалла. Тепĕр эрне-эрне çурăран куракан пулать, —терĕ профессор çывăх кунсенче операци тăвасса шантарса.

Операци ăнăçлă иртрĕ. Кунсерен ик-виçĕ хут та пырса çӳрерĕ Таня патне чăваш каччи.

— Ыран çыхнине салтăпăр. Ирхине тăхăр сехетре килме ан ман, — пĕлтерчĕ профессор эрне иртсен.

Тепĕр кун ирхине палăртнă вăхăтран чылай маларах клиникăна çитрĕ Владимир Петрович. Таня палатăра пĕчченехчĕ.

— Енчен те усси пулмарĕ пулсан, ахалех чăрмантартăм, расхутлантартăм ĕнтĕ сире, — пăшăрханса калаçрĕ хĕр.

— Сергеев питĕ ăста офтальмолог. Шантарчĕ пулсан, иккĕленмелли çук. Çавăнпа пăшăрханма та кирлĕ мар, — лăплантарчĕ хĕре Владимир Петрович.

Профессор та çитрĕ. Таньăна çавăтса пукан çине лартрĕ, васкамасăр марльăна салтма пуçларĕ.

— Çыхнине веçех салтсан эп хушмасăр куçна ан уç, — асархаттарчĕ хĕре.

Чĕнмерĕ лешĕ. Пăлханнипе шурса кайнăскер, пуçне пăркалама та хăрарĕ пĕр хускалмасăр ларчĕ. Акă, çыхнине салтса илсен, тута херрипе куланçи пулчĕ.

— Васкамасăр, мейĕпен уç куçна, — хушрĕ профессор.

Çакна куç сиктермесĕр пăхса ларчĕ Владимир Петрович, хăй те хĕртен кая мар хумханчĕ. Акă унăн куç хупанкисем чĕтренсе илчĕç те хĕр майĕпен куçне уçрĕ.

— Владислав Николаевич! Владимир Петрович! Эпĕ куратăп! Куратăп — ыталаса илчĕ профессора Таня. Унтан Владимир Петровича питĕнчен чуптурĕ.

— Лар, ытла хумханма юрамасть санăн, — хĕре каллех пукан çине лартрĕ Сергеев. — Ха, телейлĕ çын эс, Владимир Петрович. Мана Таня ыталарĕ кăна сана вара чуптусах илчĕ. Ну, телей сунатăп сире...

Республика лапамĕнчи ем-ешĕл сквер сулхăнĕнче ырă кăмăлпа та, тулли савăнăçпа уçăлса çӳрерĕ телейлĕ мăшăр.

— Ак епле çын иккен эсир, Владимир Петрович. Юмахри пурнăçа мана тепĕр хут тавăртăр. Хăвăра курман пулсан та, чун-чĕремпе çапларах çын пулнине маларах та туяттăм, — пуçне каччăн хул пуççийĕ çине тайрĕ хĕр. — Пĕрлешес пирки ман шухăш-кăмăлăма пĕлесшĕнччĕ эсир. Ыйтнине хурав памаллах ĕнтĕ. Хуравăм çапла: сирĕн мăшăрăр пулма килĕшетĕп эп. Анчах пĕрлешсен епле вĕренме пултарăп—ха?

— Вĕренетĕн, манран чару пулмĕ. Çине тăрсан пысăк сцена çине тухатăнах. Чим, ма «эсир» тесе калаçатăн? «Эс» çине куçма вăхăт çитрĕ мар-и?

Çакна хирĕç сăмах хушмарĕ хĕр, каччăн аллине икĕ аллипе хытă-хытă

чăмăртарĕ кăна.

Ултă çул иртрĕ унтанпа. Пирĕн туссен пурнăçĕнче те пысăк улшăнусем пулса иртрĕç çак вăхăтра. Таня Ĕпхӳри искусствăсен институтне пĕтерсе юрăçă пулса тачĕ, яланлăхах Ĕпхĕве пурăнма куçрĕ. Çемьере ывăл ача çитĕнет. Паллă офтальмолога сума суса Владислав ят хучĕç ăна.