Электронлă вулавăш

— Валя, эсир-и ку? — вырăсла ыйтрĕ суккăр хĕр.

— Эпир-ха, сана ăсатса яма килтĕмĕр, — терĕ аслăраххи.

Хĕр ачасенчен пĕри сĕрме купăспа сĕркĕче аллине илчĕ, иккĕшĕ хĕре ик енчен çавăтса парк еннелле утрĕç. Малалла мĕн пулассипе кăсăкланакан Владимир Петрович та вĕсенчен юлмарĕ. Паркпа çумлă ик хутлă çурт умĕнче чарăнчĕç. Ушкăнпа куçсăр хĕре сак çине лартрĕç. Сĕрме купăсне алла илчĕ лешĕ, юрă пуçларĕ:

 

Под окном широким,

Под окном высоким,

Вишня белоснежная цветет...

 

Шăмат кун пулнине кура çуртра пурăнакансем те килтех. Акă пĕр чӳрече уçăлчĕ, тепри... Çĕре вĕлтĕр—вĕлтĕр вĕçсе хут укçа тăкăнчĕ. Хăш-пĕрисем хăйсемех туха-туха хĕр арки çине хучĕç. Иртен-çӳренсем те айккинче юлмарĕç. Хĕр ачасем вĕсем пăрахса панă укçана самантрах пуçтарса пычĕç. Пухăннă пек укçана мăйĕ урлă хĕреслетсе çакнă сумкине чикрĕ хĕр, унтан ытти хĕр ачасемпе тытаса парк еннелле утрĕ. Унти кафере пукан çине вырнаçса ларсан каллех сĕрме купăс ăсне алла илчĕ. Кафере пайтах çын хĕвĕшет. Юрăçă тавра кăшăлах халăх пухăнчĕ. Ытларахăшĕ хĕре пĕлет иккен. Апла пĕрремĕш хут кăна килмен вăл кунта. Часах ун патне икĕ йĕкĕт пычĕ.

— Танюша, пĕр-пĕр савăнăçлăрах юрă юрласа пар-ха, — чĕрçи çине çĕр тенкĕ хучĕ çамрăксенчен пĕри.

— Хĕрĕм, çамрăклăха аса илмелĕх «На сопках Манчжурии» выляса параймăн-ши? — терĕ орден-медальсем çакнă шур сухаллă ватă.

Юрларĕ хĕр, аллинчи сĕрме купăсĕ пĕрре хурлăхлăн макăрчĕ, тепре çĕкленӳллĕн, савăнăçлăн янăрарĕ. Самай вăхăт иртсен тин пурин кăмăлне те тивĕçтернĕ юрăçă сĕрме купăсне пукан çине хучĕ, умне лартнă апата çиме пикенчĕ. Пĕчченех ларать-ха вăл. Владимир Петрович хĕр умне пырса тăчĕ:

— Апачĕ тутлă пултăр. Çумлăн ларма юрать-и? — ыйтрĕ чăвашлах.

Çакна илтнĕ хĕр шарт! сикрĕ. Кашăкне сĕтел çине хурса курман куçне выляткаласа илчĕ:

— Кам эсир? Мĕн кирлĕччĕ сире?

— Ан хăрăр манран. Владимир Петрович тесе чĕнеççĕ мана. Сирĕнпе пĕр çуртрах пурăнатăп хальлĕхе.

— Пĕр чăваш каччи хваттерте пурăнать тенĕччĕ Анна Ивановна. Çав чăваш эсир пулатăр апла, — куланçи пулчĕ хĕр.

— Çапла. Сирĕншĕн кам пулать Анна Ивановна? Аннĕр—и?

— Анне?.. Çук, çук, — чĕтренсе илчĕ юрăçă сасси. — Çук манăн никам та. Анне эп виççĕре чухнех çĕре кĕнĕ. Атте тепĕр вунă çултан чирлесе вилчĕ. Анна Ивановна — аттен аппăшĕ. Вун икĕ çул ĕнтĕ унпа пурăнма пуçлани.

Пĕр самант сăмах хушмасăр ларчĕç. Калаçăва Владимир Петрович сыпăнтарчĕ:

— Таня, куçсăр юлни вăрах пулать-и санăн?

— Вун çиччĕ тултарнăранпа.

Кун çинчен Анна Ивановна тĕплĕнрех каласа пама пултарать.

— Вĕренмелле санăн. Музыка ăсталăхне алла илмелле. Юрă ăсти пулма вăйлă сассу та, сăн-питӳ те пур. Кала-ха, куçна тухтăрсене кăтартнă-и?

— Çук, кама кирлĕ куçсăр тăлăх? Атте чĕрĕ чухне музыка шкулĕнчи сĕрме купăс класĕнче виçĕ çул вĕрентĕм эпĕ. Кайран май килмерĕ. Анна Ивановна кашнинчех вăрçăнать, суккăр çынна вĕренни кирлĕ мар тет. Урамра юрласа укçа пуçтарма хистет. Мĕн тăваям ăна хирĕç?

— Ку çынна ирĕксĕрлесе кĕлмĕçе çавăрни. Паянах кил хуçипе калаçатăп. Ку мăшкăла тӳссе пулмасть!

— Çук, кирлĕ мар! Ун чух каллех хĕнет вăл мана. Ахаль те ыратман вырăн çук. Ку та темех марччĕ-ха. Кашни кун виç çĕр тенкĕ юрласа пуçтармалла манăн. Унсăрăн патак тивет. Акă, хулсем тӳсмелле мар ыратаççĕ, — кĕпе çаннине хăпартса кăвакарнă хулне кăтартрĕ хĕр. — Хама тивекен пенси укçине те вăлах илсе тăрать. Çын çинче сăмах кăларас пулсан вĕлерессипе хăратать. Килте юрлама чарать. Ĕнер çавăншăнах патак лекрĕ. Урамра кăна мар, килте те юрлас килет манăн. Чун уççи çав кăна. Сĕрме купăс тытсан пур хуйхă-суйхă манăçа тухать.

— Капла пурăнма май çук, Таня. Çав чун иллирен хăтăлмалла сан. Çĕнĕ пурнăç пуçламалла. Куçа сиплемелле, вĕренмелле. Санăнни пек вăйлă сасса хальччен илтмен те эпĕ. Май пур таран пулăшăп, мана итле кăна, — терĕ Владимир Петрович.

— Ырă чунлă çын эсир. Хальччен пĕлмен çыннах пулăшма шутлатăр та. Шел, хăвăра курмастăп. Хам пĕлекенсене утти-сассинченех паллатăп-ха. Пирĕн пата хваттере вырнаçма Смирнов сĕнчĕ тенĕччĕ пысăк аппа. Унăн хĕрĕ — Галя — манăн çывăх тантăш. Ашшĕ — çăткăн çын. Хăратăп унран. Владимир Петрович, пухăннă пек укçана шутласа памăр-и? Ан вăтанăр, вăрланă тупра мар. Виç çĕр тенкĕ пухăнман пулсан каллех лекет мана, — çӳçенсе илчĕ хĕр.

— Хăвăр пурăнакан çурт камăн вара? — кăсăкланчĕ арçын.

— Атте лартнă çуртах вăл. Хăй вилсен Анна Ивановна аллине куçрĕ. Ун чухне эп вуннăра кăна пулнă та-ха. Мана пăхса пурăнатăп тесе хăй çине куçарттарнă ăна. Халь манăн ним те çук. Чура вырăнне тытса усрать. Тăраниччен апат та çитермест хуть. Çын килес пулсан пӳлĕме питĕрсе лартать.

— Текех никамран та ан хăра. Малашне капла алхасма памастпăрах ăна. Çак тăват çĕр тенке те ăна ан пар. Ав, сана ăсатакан хĕр ачасем килеççĕ, каям-ха эп, — терĕ те Владимир Петрович хăйĕн ик çĕр тенкине те Таньăн енчĕкне чиксе аллинчен тыттарчĕ.

 

* * *

Смирновсен çемйи кирпĕч çуртра пурăнать. Кил-йышĕнче арăмĕпе хĕрĕ кăна. Çурчĕпе çумлă пысăк сад пахчи. Чăх-чĕппе хур-кăвакал шутсăр нумай, вун пилĕк сысна çури сарайĕнче ир пуçласа каçчен çĕр çĕмĕрет. Кун чул выльăх-чĕрлĕхе усрама çăмăл мар. Çавăнпа арăмĕ, урăх çĕрте ĕçлеменскер, мĕн тĕттĕм пуличченех картишĕнче чупкалать: выльăх апачĕ пĕçерет, тислĕк тасатать... Смирнов хăй «Межрайбаза» кантурĕнче ĕçлетчĕ-ха. Пилĕк çул каялла пасарта хупах уçрĕ те ĕçрен тухрĕ. Пасара кĕрекен «Трактирь Смирнова» тесе çырнă кирпĕч çурта тӳрех асăрхать. Эрех-сăра, вĕри апат пулнăран халăх татăлмасть унта. Уйрăмах — канмалли кунсенче. Смирнов укçа-тенке перекетлĕ тыткалакан çын. Пĕр пус та тарама каймасть унăн.

Укçи-тенкине арăмĕпе хĕрне шанса памасть, пĕр хăй кăна пĕлекен вăрттăн çĕрте пытарса усрать. Кашни кунах пухăннă укçине алла тытса шутлассинчен ырăрах ĕç çук та пек уншăн. Акă паян та ĕç хыççăн хăй пӳлĕмне кĕрсе алăкне тачă хупрĕ те кустăрмаллă шифоньерне куçарса, стена ăшне бетонласа лартнă сейфне уçрĕ, унтан пĕчĕк арча кăларса сĕтел çине лартрĕ. Уçрĕ кăна — куçне хут укçа тĕркемĕсем асамлăн курăнчĕç. Чĕтрекен аллипе арчаран кăларчĕ вĕсене, сĕтел çине купаларĕ. Çак вăхăтра алăка шаккарĕç. Смирнов сетел çинчи тупрана йăпăр—япăр пуçтарчĕ те арчине сĕтел айне лартрĕ. Пӳлĕме арăмĕ — Зинаида Ивановна — кĕрсе тăчĕ.

— Кам чĕннĕ сана?! Мĕн кирлĕ?! — хар! кăшкăрчĕ упăшки.

— Галя валли çуллахи пушмак туянмалла. Халь тăхăнаканми йăлтах çуркаланса пĕтнĕ. Укçа кирлĕ...

— Укçа? Укçа ура айĕнче выртмасть. Ăна тупма пĕлмелле е ĕçлесе илмелле. Эсир, ханттарсем, салатма кăна пĕлетĕр. Вăл кирлĕ — ку кирлĕ... Эп мĕн, укçа çапса ларап—и?

— Намăс-симĕсе кăшт пĕлесчĕ сан. Килти выльăха кам пăхса усрать? Ир-каçăн ĕçлесе ураран ӳксен те ырă сăмах илтес çук санран. Хăй ĕçлесе илекен сакăр пине те Галя хăвнах парса тăрать. Çав укçа пушмак туянма та çитмест-и? Çарран çӳремелле-им унăн?

— Эс ман укçана ан хапсăн! Ху пух та — шутла! — ура çине сиксе тăчĕ кил хуçи.

— Эс пĕччен пухман вăл укçана. Пирĕн тӳпе те пур унта, — каялла чакрĕ арăмĕ.

— Сиртен каярах вилесчĕ. Пĕр пус укçа сире хăварассăм çук. Çунтарса ярас луччă! — Смирнов сĕтел сунтăхĕнчен пилĕк çĕр тенкĕ илчĕ те арăмĕ енне вăркăнтарчĕ.

— Каллех харкашатăр. Укçа пуха-пуха ăсран тайăлнă пуль эс, атте. Телей укçа кăна тесе шутлатăн-им? — сăмах хушрĕ шăв-шава илтсе килнĕ хĕрĕ.

— Ха! Укçа тетне? Унсăр пурăнса пăхăр-ха. Тахçанах выçă та çаппа-çарамас çӳремелле! Çакна ăнланаймастăр çавах: укçа — пурнăç тыткăчи. Укçа патăм, мĕн кĕтсе тăратăр тата?!

Арăмĕпе хĕрĕ кайсан арчине вырăнне лартрĕ Смирнов, ларчĕ те шухăша кайрĕ. «Ытти усламçăсем тахçанах ют çĕршывра кăларнă çăмăл машинăсемпе çиçсе çӳреççĕ. Эп кăна «Жигулипе» çӳресе намăс курап. Ыттисем кĕвĕçмелĕх туянас çĕнĕ «Мерседес» е «Тойота» текеннине». Çак самантра каллех алăка шаккарĕç. «Тата кам чăрмантарса çӳрет-ши?» — пăшăрханса ура çине тăчĕ кил хуçи.

— Кам унта? Кĕрĕр.

Пӳлĕме Анна Ивановна кĕчĕ, пĕр вăхăт алăк умĕнче хуçкаланса тăнă хыççăн Смирнов умне пырса пуç тайрĕ:

— Каçар чăрмантарнăшăн, Иван Петрович. Иртнинче ху калаçмалли пур терĕн те, çавăнпа килтĕм.

— Ирт, лар. Чăнах та пĕр ĕçлĕ сĕнӳ пур манăн. Вăрттăн калаçмалли, — тăрса алăка тачă хупрĕ Смирнов.

Вăрахчен калаçса ларчĕç. Кайма пуçтарăннă карчăка Смирнов юлашкинчен:

— Вăт калаçса килĕшрĕмĕр те. Асту, çак сăмах çын хăлхине ан кĕтĕр. Ку ĕçшĕн ним мар вăрман касма яма пултараççĕ, — тесе ăсатрĕ.

 

*

Ашшĕ патĕнчен тухсан Галя кӳршĕ пӳлĕме кĕрсе диван çине ларчĕ, шухăша кайрĕ. Килти пурнăç уншăн тахçанах чĕр тамăка çаврăнчĕ. Ашшĕпе амăшĕ кунсерен хирĕçеççĕ. Сăлтавĕ укçара. Амăшне питĕ шеллет Галя. Мĕн чул тăрăшсан та тав сăмахĕ илтмест ашшĕнчен. Ашшĕ ют хĕрарăмсемпе çыхланни те çĕнĕлĕх мар. Çавна пула час-часах амăшĕ çине алă çĕклет. Халĕ Анна Ивановна килнине те лешĕн сассинченех чухларĕ-ха. Сисет, ахальтен килмен карчăк. Каллех пĕр—пĕр киревсĕр ĕç тума канашлаççĕ пулас. Мĕн çинчен калаçнине пĕлес тесе çухе хăма çапса уйăрнă пӳлĕмĕн стени çумне тĕршĕнчĕ хĕр.

— Хăш халăх çынни вара вăл? Суту-илӳ ĕçĕпе аппаланаканскер—и? — илтĕнчĕ карчăк сасси.

— Исса ятлă чечен. Пасарти сутуçă, Вăрттăн-харттăн наркотик та суткалать. Пасарти Кавказ усламçисем ăна пăхăнса тăраççĕ. Кашниех ăна кунсерен пилĕк çĕр тенкĕ тӳлет.

— Э-э, апла пуян çын вăл. Аллă пин тӳлет тетне? Ытларах ыйтмаллаччĕ, — кăмăлсăрланчĕ карчăк.

— Такама кирлĕ пуль сан суккăр хĕрӳ. Аллă пин те укçа-ха.

— Кунсерен ик çĕр-виç çĕр тенкĕ пухать, хăш чухне ытларах та илсе килет вăл. Кил-çурт ун çинче тытăнса тăрать. Ху пĕлен: тĕрме стажĕ ĕçринчен те пысăкрах ман. Çавăнпа пенси сахал тухать. Пĕр вăтăр пинне хама парсан килĕшме те пулĕччĕ.

— Юрĕ апла. Вăтăр пинĕ сана пулĕ, çирĕм — мана. Ыран килтен ан кăлар-ха ăна. Хайхи Исса каçхине илме килсен хакĕ—шывĕпе татăлăпăр.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн