Паян Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Исторический опыт нациестроительства и развития национальной государственности чувашского народа» (чӑв. Наци строительствин историлле опычӗ тата чӑваш халӑхӗн патшалӑхӗ аталанни) пӗтӗм Раҫҫейри конференци иртӗ.
Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче тӗпленнӗ чӑвашсен наципе культура автономийӗсен пайташӗсем тата АПШра, Францире, Великобританире, Казахстанра, Беларуҫ Республикинче, Украинӑра, Эстонире тата Молдавире пурӑнакан ентешӗмӗрсем видеоконференци мелӗпе хутшӑнӗҫ.
Мероприятие уҫнине 10 сехетрен пуҫласа 12 сехетчен онлайн-мелпе ҫак адреспа https://www.youtube.com/watch?v=YvJ6cJ92xq8&feature=youtu.be пӑхма май килӗ.
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Раҫҫее чикӗ леш енче тӑрса юлнӑ ентешсене ятарлӑ рейспа илсе килнӗ. Хальхинче самолет Арабсен Пӗрлештернӗ Эмирачӗсенчен Хусана килсе ҫитнӗ. Йышра Чӑваш Енри ҫичӗ ҫын пулнӑ.
Дубай хулинчен Тутарстана вӗҫсе килнӗ самолетра Раҫҫей ҫыннисем 158-ӑн пулнӑ. Чӑваш Ен ҫыннисем пирки маларах каларӑмӑр та, вӗсен йышӗнче икӗ ача таврӑннӑ. Ентешӗмӗрсене Муркаш районӗнчи обсерватора ӑсатнӑ.
Паянхи куна чикӗ леш енче Чӑваш Ен ҫыннисем тата 233-ӗн тӑрса юлнӑ, ҫав шутра ҫул ҫитменнисем – 31. Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн 179 ҫынна тӑван тӑрӑха таврӑнма пулӑшнӑ. АПШран, сӑмахран, 35 ҫын килсе ҫитнӗ, Индирен – 29, Таиландран – 16, Китайран – 9.
«248 ентеш халӗ те ют ҫӗршывран килеймеҫҫӗ, юлашки кунсенче тепӗр виҫӗ ҫын тӑван тӑрӑха таврӑнчӗ», — тенӗ Алла Салаева вице-премьер кӑшӑлвирус инфекцийӗ сарӑлассипе кӗрешес енӗпе ӗҫлекен оперативлӑ штабӑн паянхи ларӑвӗнче.
Сӑмах май каласан, ҫӗртме уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пирӗн республикӑри 3 ҫынна Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчен Мускава таврӑнма пулӑшнӑ, ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗнче — Израильтен 5 ҫынна. Ку цифрӑсене республикӑн Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви паян пӗлтернӗ.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн 156 ентеше чикӗ леш енчен ятарлӑ рейссемпе илсе килнӗ: 29 ҫынна – Индирен, 28 – АПШран, 16 – Таиландран, 8 – Италирен, 6 – Испанирен, 6 – Израильтен, 6 – Индонезрен, 6 – Узбекистанран, 6 – Турцирен, 6 – Великобританирен, 5 – Вьетнамран, 5 – Германирен, 5 – Китайран, 4 – Францирен, 2 – Мексикӑран, 2 – Кӑнтӑр Африкӑран, 2 – Грецирен, 2 – Кипртан, 2 – Арабсен Пӗрлештернӗ Эмирачӗсем, 2 – Таджикистанран, 2 – Аргентинӑран, пӗрер ҫын – Кӑркӑстанран, Кӑнтӑр Корейӑран, Латвирен, Португалирен, Шри-Ланкӑран, Иорданирен.
Паян, Республика кунӗнче, Чӑваш Ен ялавӗ Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ҫитнӗ. Кун пирки республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ Инстаграмра хыпарланӑ. Республика ертӳҫисене АПШри Пенсильвани штатӗнче пурӑнакан Тэтчер Монтгомери пӗлтернӗ.
Ҫав ҫамрӑк маларах Чӑваш Ен ертӳҫинчен Олег николевран Чӑваш Ен ялавне ыйтнӑ иккен. Америка каччи вырӑс историйӗпе культурине вӗреннине пӗлтернӗ. Халӗ вӑл Раҫҫей субъекчӗсен элемӗсемпе шкул проекчӗ хатӗрлет иккен.
Ют ҫӗршыври ҫамрӑка Олег Николаев пулӑшас тенӗ. Ялава вӑл посылкӑпа ӑсатнӑ. Паян парне Питтсбург хулине ҫитнӗ. Чӑваш Республикин элемне илсен каччӑ хытах савӑннӑ. Унӑн тусӗсем тата ҫемйи те Чӑваш Енпе кӑсӑкланма пуҫланине ӗнентернӗ.
Кӑшӑлвирус саманинче ют ҫӗршывсене самолетсем вӗҫме пӑрахнине Чӑваш халӑхӗ темиҫе те пӗлтернӗччӗ. Ҫавна пула ентешӗмӗрсем тӑван ҫӗршыва килеймеҫҫӗ. Йывӑрлӑха лекнисене патшалӑх шайӗнче пулӑшаҫҫӗ, вӗсене ятарллӑ авиарейссемпе тӑван тӑрӑха илсе килеҫҫӗ.
Паян пирӗн республикӑна Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчен Мускава ҫитнӗ 5 ҫынна илсе килмелле. Вӗсене Мускав облаҫӗнчи обсерватора вӑхӑтлӑха вырнаҫтарнӑ. Паян вӗсене тӑван тӑрӑха, Чӑваш Ене, ҫитме пулӑшмалла. Виҫӗмкун АПШран Раҫҫее Чӑваш Енри 10 ҫын таврӑннӑ. Вӗсен хушшинче 2 ача пулнӑ. 5 ҫынна Муркаш районӗнчи обсерватора илсе килнӗ, тепӗр пиллӗккӗшӗ, каларӑмӑр ӗнтӗ, паян ҫтмелле.
Ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне чикӗ леш енче — Чӑваш Енри 266 ҫын. Вӗсем хушшинче 35 ача. Асӑннӑ йышран пысӑк пайӗ, 35 ҫын, — АПШра, 34-ӑн — Таиландра, 14-ӑн — Италире.
Чӑваш Енри «Энергия» предприяти туса кӑларакан ӗҫ перчеткисем Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ӑсаннӑ. Пӗрремӗш партие тӗрӗслемелле мелпе унта тиесе те янӑ ӗнтӗ.
Ҫуркунне Чӑваш Енри пӗчӗк предприятипе Нью-Йоркри тавар туянакан ҫыхӑннӑ. Унпа экспорт контрактне алӑ пуснӑ. Ҫывӑх вӑхӑтра тата тепӗр парти АПШна ӑсанмалла.
«Энергия» тулли мар яваплӑ общество трикотаж перчеткене Калининградран пуҫласа Кӑнтӑр Сахалинск таран сутать. Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑскерте 50 ытларах рабочи ӗҫлет. Икӗ производство цехӗнче уйӑхра 1 миллион та 200 пин мӑшӑр перчетке кӑлараҫҫӗ.
Чӑваш перчеткисем Казахстана, Беларуҫе, Армение, Кӑркӑстана, Нидерланда, Германие ӑсанаҫҫӗ. Итали, Франци тата Великобритани ҫӗршывӗсемпе те ӗҫлӗ ҫыхӑнӑва йӗркелесшӗн.
Ӗнер ирхине Чӑваш Ен ҫыннисене Бали утравӗ ҫинчен ҫинчен Раҫҫее илсе килнӗ. Самар хулинчи «Курумоч» аэропорта Денпасар хулинчен (вӑл Индонези ҫӗршывӗнче, Бали утравӗ ҫинче вырнаҫнӑ) вӗҫсе килнӗ самолета, тӗрӗссипе, Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи туристсем пуҫтарӑннӑ. Ҫав йышра — Чӑваш Енрисем тӑваттӑн. Хамӑр ҫӗршыв ҫыннисене тӑван тӑрӑха тавӑрма йӗркеленӗ ятарлӑ рейсра 242 авиапассажир пулнӑ.
Утрав ҫинчен таврӑннӑ 31 ҫынна, ҫав шура Чӑваш Енри тӑватӑ туриста та, Тутарстанри «Васильевский» санаторире йӗркеленӗ обсерватора вӑхӑтлӑха илсе кайнӑ. Ҫак кунсенче ентешӗмӗрсене унтан илсе килсе Муркаш районӗнче йӗркеленӗ обсерватора карантина вынаҫтарӗҫ. Унта вӗсене тухтӑрсем икӗ эрне тӗрӗслесе тӑрӗҫ.
Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗ тӗлне ют ҫӗршывра тӑрса юлнӑ пирӗн республика ҫыннисем тепӗр 207 ҫын, ҫав шутра — 22 ача. Ентешӗмӗрсен тӗп пайӗ — Таиландра, Индире, АПШра. Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн тӑван ҫӗршыва Чӑваш Енри 25 ҫынна килме пулӑшнӑ: Таиландран — 8, Индирен — 7, Индонезирен — 4, Турцирен — 2, АПШран, Латвирен, Кипртан, Испанирен — пӗрер ҫынна.
Паян Чӑваш Енри икӗ ҫын Испанирен тӑван тӑрӑха таврӑнма палӑртнӑ. Вӗсем тата Раҫҫейри ытти ҫын «Аликанте – Чулхула» авиарейспа килмелле пулнӑ. Анчах тем сӑлтава пула рейса каярах вӑхӑта куҫарнӑ. Ятарлӑ самолет хӑҫан пуласси те хальлӗхе паллӑ мар. Ҫавӑн пирки ятарлӑ Telegram-каналта пӗлтернӗ. Асӑннӑ ҫыхӑну мелне ют ҫӗршыври ентешӗмӗрсене кӑшӑлвируса пула Раҫҫее илсе килесси пирки хыпарлама юри йӗркеленӗ.
Ака уйӑхӗн 24-мӗшӗ тӗлне ҫапла вара Чӑваш Енӗн 211 ҫынни чикӗ леш енче тӑрса юлни паллӑ, ҫав шутра — 22 ача. Вӗсенчен чылайӑшӗ — Таиландра, Индире, АПШра, Индонезире. Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн Чӑваш Енри 21 ҫынна тӑван тӑрӑха тавӑрма май килнӗ. Вӗсенчен 7-шне — Индирен, 8-шне —Таиландран, 2-шне — Турцирен, 1-ер ҫынна — АПШран, Латвинчен, Кипртан, Испанирен.
Чӑваш Енре туса кӑларакан мороженӑй Казахстана ӑсанать. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви Федерацин таможня тытӑмӗ хыпарлани тӑрӑх ӗнер пӗлтернӗ.
Раҫҫейрен ют ҫӗршывсене ӑсанакан мороженай калӑпӑшӗ 2019 ҫулта 7,2 процент нумайланнӑ. Ҫакӑнта Шупашкарти «Волга АЙС» предприяти тӳпи те пур. Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнченпе Шупашкарти предприяти Казахстана хӑйӗн продукцине 7,3 пин долларлӑх ӑсатнӑ.
Тӑватӑ ҫул каялла пирӗн ҫӗршывран мороженӑя 24 ҫӗршыва ӑсатнӑ, кӑҫал ҫак хисеп 37 ҫӗршывпа танлашнӑ. Пысӑк импортерсенчен пӗри — Казахстан, иккӗмӗш вырӑнта – Монголи, виҫҫӗмӗшӗнче — Украина. Раҫҫей мороженӑйӗ Канадӑпа АПШна та, Китайпа Сенегала та ӑсанать. Мороженӑй туса илекенсем Европӑри ҫӗршывсемпе те туслӑ ҫыхану тытаҫҫӗ.
Паллӑ чӑваш велоҫулҫӳревҫин, Никита Тӗнчен, ҫемйи Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене кайма хатӗр.
Никита Тӗнче Инстаграмра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫемьене АПШна кайма виза панӑ. Халӗ вӗсем меллӗ вариантсене тишкереҫҫӗ. Африкӑра вырнаҫнӑ Мароккӑран (Тӗнчесем халӗ унта) АПШна вӗҫмелли чи йӳнӗ авиабилет 100 пин тенке яхӑн тӑрать иккен. Аса илтерер: ҫул ҫӳреве Никита хӑй, мӑшӑрӗ Анастасия тата вӗсен пӗчӗк хӗрӗ Ая тухса кайнӑччӗ. Ҫемье икӗ велосипедпа пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳрет. Унсӑр пуҫне вӗсен ача валли велокӳме пур. Тепӗр майлӑ каласан, самолета мӗнпур багажа вырнаҫтармалла. Мароккӑри Касабланка хулинчен Нью-Йорка тӳррӗн вӗҫес тесен 120 пин тенкӗ тӳлемелле.
Ҫынсем укҫа пухнипе ҫемье 80 пин тенкӗпе билет туяннӑ ӗнтӗ. Кунсӑр пуҫне багажшӑн тӳлеме тивӗ.
-2.7 °C