Славик
— Кил-ха кунта, Славик, — мĕн кăтартатăп!.. — чĕнчĕ Эльвира.
Славик кăпчанкă тĕми умне кукленнĕ хĕр патне пычĕ.
Эльвира темшĕн вăтанкаласа йăл кулать.
— Кур-ха…
Унта кайăк йăви иккен. Йăвинче — тин çăмартаран тухнă пысăк чăмăр хырăмлă, сар сăмсаллă виçĕ чĕпĕ. Çурăмĕсенче кăмăскаланнă çимĕç çинчи пек кăвакрах сайра мамăк пур. Чĕпĕсем пуçĕсене çĕклемесĕр пашкаса выртаççĕ.
— Мĕн пулнă вĕсене?
— Хĕрачасем, ав, темле хурт çитернĕ.
— Вилмеççĕ-и капла?
— Чăш-ш! — хăрах аллипе Славик çăварне, тепĕр аллипе йăвана курăкпа хупласа хучĕ хĕр. — Георги килет… Ăна ан кăтарт. Илемсĕр халь вĕсем… Вăл кулма тытăнать.
Славике пуринчен ытларах чĕпĕсене кăтартнă чух хĕр епле çуталса-кăмăлланса кайни, ун пичĕ-куçĕ епле хĕм сапни тĕлĕнтерчĕ. Паçăрхи Эльвирăран каллех паллама çук илемлĕ урăх хĕр пулса тăчĕ.
«Хăйĕн шухăш-туйăмне кура мĕнле çав териех улшăнма пултарать çын?» — шухăшларĕ Славик куçне чарса хĕре сăнанă май.
Эльвира, кукленнĕскер, ăна хирĕç выляса çеç сĕкем пек тăвакан така евĕр йăлкăшса пăхса илчĕ.
— Куçна хуп, çăварна кар, — терĕ вăл ачашшăн, аллине хыçалалла тытса.
Славик хăй мĕн тунине шухăшласа илме те ĕлкĕреймерĕ — çăварне пĕрлĕхен пĕрчи кĕрсе выртнине чĕлхипе сисрĕ.
— Атя, Георгирен таратпăр! — терĕ Эльвира сасартăк, пуçне чарусăррăн ывăтса илсе.
— Атя…
Хĕр Славике аллинчен ярса илчĕ те йывăçсем хушшипе туртса кайрĕ.
— Ав, лере сукмак пур! — аллипе тепĕр еннелле кăтартрĕ Славик. Хĕр сукмак çинче, каллех мала ӳксе, Славике алран çавăтса чупрĕ. Славик хĕрĕн ури кĕли çине таптасран кăшт туртăнарах пычĕ. Ăна текех пит-куçран та алăран вăрăм сарă çивĕт сулланса çапăнчĕ. Хĕрĕн пуç тӳпинчи çӳç йĕппи çинче вылякан хĕвел хĕмĕ куçа шартрĕ.
Сукмака карта пӳлсе хурсан тин вĕсем чупма чарăнчĕç.
Пилĕк çӳллĕш вĕрлĕк карта урлă Славик алпа тытмасăрах сиксе каçрĕ. Тăвăр аркăллă шурă платье тăхăннă хĕр, каçма хатĕрленсе, пушмакне хыврĕ.
— Пулăш-ха мана… Ху кунталла ан пăх, — хăй енне çурăмпа çавăрса тăратрĕ вăл Славике, хăрах аллипе ачан хулпуççийĕ çине тĕренсе. Славик хăйĕн ĕнсине вĕри сывлăш çапнине, çурăма та хыçри кĕлеткерен ăшă варкăш тивнине сисрĕ. Вара хĕр алли айĕнчи ача ӳчĕ сăрăлтатса кайрĕ: тулли чейник вĕреме кĕрес умĕн çавăн пек сăрăлтатать.
Славик çурăмне мечĕк пек пиçĕ япала сĕртĕнсе илчĕ те, çĕре Эльвира сиксе анчĕ, кукленсе ларса, платйипе туртса тӳрлетрĕ, пăлханса кайнă арçын ача çине йăпăрт пăхса илчĕ.
Малалла алла-аллăн тытăнмасăрах утрĕç. Эльвира малта пычĕ. Хушăран вăл йăпăрт çеç каялла çаврăнса пăхрĕ те, ача айăплăн куçне тартнине кура, йăл кулса илчĕ, кĕлеткипе алхасуллăн вылянса утрĕ. Çапла вылянни те çав тери килĕшет ăна. Ярса пусмассерен тулли ура хырăмĕ çинче сарă ука тек пĕрчисем йăлтăртатса илеççĕ. Тӳрĕ те тĕрĕс ура — кирлĕ çĕрте çинçелнĕ те сарăлнă йăрăс кĕлетке валлиех пулнă темелле çав.
— Ăçта каятпăр-ха эпир? — сасартăк чарăнса тăчĕ Эльвира.
— Пĕлместĕп, — пуçне чикрĕ Славик. Хăй ку вырăнсене питĕ лайăх пĕлет пулин те, «çавăнта кайăпăр» теме пултараймарĕ вăл. «Кайăпăр» тени темле хапсăнăва е пĕр кăмăл тупма ыйтнине пĕлтернĕ пек пуласран, асăрхамасăр ӳкнĕ сăмахпа хĕре кӳрентересрен хăрарĕ вăл.
Эльвира ĕненмелле мар хаваслăн ахăлтатса кулса ячĕ те сукмакпа анаталла утса анчĕ.
Хĕр кăмăлĕ сасартăк улшăннăран Славик ун хыççăн пыма та, каялла кайма та аптраса тăчĕ. Унăн кулли хальхинче: эс манпа пĕрле пыни те, пыманни те пĕрех, мĕншĕн тесен эс маншăн никам та мар, кӳршĕ ачи кăна, тенĕ пек илтĕнчĕ.
Славик пуçне сулласа илчĕ те чунĕ-кăмăлĕпе паянчченхи тапхăра таврăнма, хăйне çак вырăнта ĕнерхи-виçĕмкунхи пекех туйма хăтланчĕ.
…Тахçан пĕве пулнă çакăнта. Пĕве пуçĕ урлă урапа çулĕ выртнă. Ватă йăмрасем те, ав, сыхланса юлнă. Йăмра вуллисем, касса лартнă хунавран ӳснĕскерсем, акăш-макăш пăркаланса-хуçкаланса, хăвăлланса та шăнкăрч йăви ани майлă шăтса пĕтнĕ. Вăл шăтăксене вăрман кайăкĕсем йăва çавăрнă. Йăмрасем тăрринче ир пуçласа каçченех саркайăксем юрлаççĕ. Пĕрре-иккĕ кăна мар ларнă çакăнта арçын ача. Çулçăсем тĕрлĕ саслăн шĕпĕлтетнинче те музыка тытнă, çĕлен лашин чăрлатакан çунаттинчен те кĕвĕ кукри илнĕ. Нумай шухăш çуралнă кунта. Çакăнта чух Славик хăй тĕнчере çĕр çул, пин çул каялла та пурăннă пек туйнă. Çав вăхăтри пĕр-пĕр питĕ хаклă туйăмĕ те, е телейлĕ, е эрлĕклĕ кăмăл тыткăнне илекенскер, кĕтмен çĕртен чĕрене пырса кĕнĕ…
…Çапла пулнă.
Ача халь çак пĕлнĕ тавралăха та паллаймарĕ. Куç умĕнчи тавралăх пăхса тăнă çĕртех иртнĕ вăхăта утса кĕчĕ. Умра иртнĕ вăхăтран таврăннă сăнсем тăраççĕ. Ĕнерпе паян хушшинче çĕр çул иртнĕ пек. Тавралăхĕ çавах пулин те, Славикĕ çавă мар… Ку тавралăха ĕнтĕ çĕнĕрен хăнăхмалла. Аса илмеллисем те пачах урăх кунта. Чĕрене урăхла кăмăл ӳкерет вăл…
Темскер пулса иртрĕ кунта…
Славик сукмакпа ерипен утса аннă чух хăвасем хушшинчи тăп-тăрă пĕве кĕперĕ çине пăхрĕ те тăп! чарăнса тăчĕ… Пĕлĕт айĕнчен хĕвел тухсан, тĕнче çуталса каять. Халĕ вара хĕвел пăхнă тĕнчерех тепĕр çутăрах хĕвел пăхса ячĕ темелле: юмахри сарă кун çĕршывĕ уçăлса кайрĕ…
Ун умĕнче — шывран тухнă чăн-чăн вутăш-хĕр хăйĕн ылтăн çӳçĕ ăшĕнче, хăйĕн вăрăм çӳçĕ çинче ларать. Çутă сăнĕ — хĕвеле хирĕç тытнă таса панулми пек, витĕр пăхсан, вăрри курăнса каяс пек. Кăвак куç шăрçи çине ылтăн сехет йĕппи пек хĕвел хĕмĕ пырса ларнă та — енчен енне çаврăнкаласа тăрать.
Ун çине пăхсан, тĕнче çаврăнса, вăхăт пăсăлса кайнă пек туйăнчĕ ачана.
Эльвира кĕпе çума тунă кĕпер çине алли-урине майлашнă та тутине хĕстернĕ çӳç йĕппи вĕçĕнче хĕвел хĕмне фокусник пек вылятса, каçăрларах ларса, çӳç турать. Кăпăшка çӳç ăшне путнăскер, вăл кăшт çил вĕрсенех вĕçсе çĕкленес пек туйăнать. Шывра — унăн кутăнла ӳкнĕ мĕлки.
Чунĕпе пăлханса кайнă арçын ача пĕрле килнĕ хĕр çине халь тӳррĕн пăхма хăяймарĕ. Хĕрĕн шыва кутăнла ӳкнĕ мĕлки кĕтмен çĕртен вăтантарса, ун юпне вутпа хыптарса ячĕ.
Пĕрле килнĕ Славик сасартăках улшăннине асăрханă хĕр хăй енне ача тепре çаврăнса пăхасса чăтăмсăррăн кĕтрĕ. Славик вара аптрасах ӳкрĕ.
— Ан пăх ман çине çапла! — терĕ вăл сасартăк, хĕр енне кӳренĕçлĕн çурăмĕпе çаврăнса ларса.
Эльвира кулса ячĕ.
— Славик… Итле-ха… Сан çине пăхнă май, эсĕ питĕ кулăшла пулса каятăн. Кӳр-ха, тепре пăхам, — ачана хулпуççинчен тытса хăй енне çавăрма хăтланчĕ хĕр.
— Кай, — çӳç шăршиллĕ çемçе алла сирчĕ Славик.
— Эс халь юмахри пек, — терĕ Эльвира, кулкаласа. — Сĕт кӳллине кайса янă ача кĕмĕл такана çинче ылтăн панулмипе выляса ларать, тет, тавралăха йĕри-тавра çутатать, тет. Çав ача пек эс халь. Темле ахаль çын пек мар.
Хĕр кулма чарăнчĕ те пĕр хушă шăпăртах ларчĕ.
— Славик, юрласа кăтарт-ха мĕн те пулин, — терĕ вăл самайран пачах урăх кăмăлпа.
— Эс кулатăп, — юптарнă сасăпа тавăрчĕ ача, ун енне çаврăнмасăрах.
— Кулмастăп. Пĕрре те илтмен-çке-ха эп сан сассупа. Славик ĕненмесĕр çаврăнса пăхрĕ те, хĕр чăнласах ыйтнине кура, парта хушшинчи ача пек ура çине тăчĕ. Унăн çырă куç шăрçи — пропеллер курăнми çаврăннинчен пулнă евĕр — чĕрĕ тĕспе вылярĕ. Питне çеçке пек хĕрлĕ тĕс тухрĕ, сарăлса пырса, пĕтĕм сăн-питне, хăлхине хыпса илчĕ.
Арçын ача, шурă пурçăн кĕпи аркине хура шăлавар айне чикнĕскер, тавăрнă çаннине кăштах çĕклерĕ, чĕн пиçиххине тӳрлеткелерĕ, юсанса тăрса, Эльвира çине пăхса илчĕ те юрласа ячĕ:
Эй, эп савнă, юратнă куçсем, —
Сĕм кăваклăхра ик хура çăлтăр.
Хама хам мăшкăллас тесе
Юррăмпа сире çутрăм-ши йăлтăр?
Славикĕн çамрăк сасси — музыка ăсталăхне вĕреннипе тасалса уçăлнăскер — хĕре пурнăç кулленлĕхĕнчен ĕмĕтленме çеç майĕ пур тасалăхпа, пысăк чунлисен сăваплă туйăмĕсемпе тулнă тĕнчене илсе тухрĕ. Ăмсанса сăнарĕ вăл çав тĕнчене çывăх ачана. Пăхма — ытти ачасем пекех вăл. Тен, куçĕ хăватлăрах пуль — хăлат пăхнă пек. Юрланă чух — вунтăваттăри ача пек мар, ӳссе çитнĕ йĕкĕт пек, юмахсенчи çамрăк принц пек курăнать. Сасси те, хусканăвĕсем те ахаль чухнехи пек именчĕк те çыхланăçлă мар — ирĕклĕ, хăюллă. Çĕр çинче халĕ вăл пурне те сирсе ывăтрĕ те юрăпа кăна тăрса юлчĕ тейĕн. Сăнĕпе çуталса илемленчĕ. Çак пурнăçран уйрăлса, пачах урăх тĕнчене вĕçсе кайрĕ. Вăл ĕнтĕ кунти çынсене сăмах хушасса та ĕненме хĕн. Çĕр çинче вăл хăйне тивĕç юлташ тупайманнипе кăна, ăна шыраса, йăнăшпа, ахаль çын çумнех килсе лекнĕ…
Куçне илмесĕр сăнаса ларчĕ Элвира арçын ачана. Çиелтен пăхма — хĕр чунĕ ыратнă пек, хурланнă пек курăнчĕ. Славик çаплах юрларĕ:
Анчах, савнă куçсем, кăн-кăвак
Тавракурăмăра çыннăмсемшĕн
Кăтартма илсе тухрăм та ак, —
Кăвакран вĕсем кулчĕç темшĕн.
— Çитет! — ура çине сиксе тăчĕ Эльвира.
Вăл пушмакĕсене йăтрĕ те çӳçне тирпейлесе пĕтермесĕрех чупса кайрĕ. Унăн аллинчи пулă çунатти пек хĕрлĕллĕ-пурçăнлă витĕр курăнакан тутăр вĕлкĕшсе пычĕ. Тутăрне аллинчен çил тăпăлтарса илсе вĕçтерсе кайрĕ, хĕр ăна çитсе тытрĕ те улăх тăрăх, хăлха çакки курăкĕн пуçĕсене вĕçтерсе, тылла-пуççи çинчи йăвасенчен текерлĕксене шуйхатса кăларса, поселок еннелле талкăшрĕ.
Славик хăй ăçта тăнă çав вырăнах çерем çине ларчĕ.
Мĕншĕн тарчĕ-ха Эльвира? Мĕн килĕшмерĕ ăна? Хĕр ăсне тавçăрса илме мар, хăйĕн чĕринче мĕн пулса иртнине те ăнланмарĕ вăл, улăх леш енчи сăрт-хир урлă курăнакан хулан хăш-пĕр çурчĕсемпе телемачта çинелле ним тĕлсĕр пăхрĕ. Ларсан-ларсан, чунĕ пĕрре хурланса, тепре сăлтавсăрах хăпартланса килнĕ пек пулчĕ, ыратупа ылмашрĕ. Эрлĕкпе телей вучĕ чĕрене вĕрин пăчăртарĕ.
Çĕнĕ туйăмсен тĕнчи валли алăк уçăлчĕ ун чĕринче. Çав тĕнчере куллен курнă япаласем те яланхи пек мар. Канăç та пăлхав, савăнăç та хуйхă, телей те асап — пĕртăван кунта. Чи хаклă та чи шелсĕр çын пур кунта: телейлĕ тăвĕ е халичченхи ырлăх туйăмне те туртса илĕ, хитрелетĕ е илемсĕре хăварĕ, хавхалану кӳрĕ е чи таса ĕмĕтĕн çунаттине те хуçĕ…
Тĕнче улшăнчĕ паян… Вăл иккен — савăк та хурлă, ырă та шелсĕр…
Çĕнĕ комментари хуш
Шухăшсем
Миçе çын пăхнă е вуланă ? 647 ...
Питĕ чуна пырса тивекен сăвă...
Ĕлĕк , вуншар çул каялла , тейĕпĕр , вул...
Пĕр калаврах ĕç-пуçĕ целăй романлăх !!!
Мана питĕ килĕшрĕ...
Вуланă ...
Енчен те " кĕрхи кунсем иртмеççĕ кăлăх"п...
Тем, сăвăн тĕллевне ăнланаймарăм, каçарă...
Ара , криминал та ку ! Çавăнпа та КУЛĂШЛ...
"Виççĕмĕш страница çитсен сасăпах кулкал...