Электронлă вулавăш

Курсан, кайса пуçтарнă

Хăйĕн юлташĕсене.

 

Çав арăма курсассăн,

Мăшкăласси пит килне.

Юлташсене пухсассăн,

Акă çапла каланă:

 

— Каяр çавă арăма

Ялтан хуса ямашкăн,

Унăн пиĕн урамра

Намăс ларса канмашкăн

 

Çапла каласассăнах;

Чупнă арăм еннелле;

Ун патне çывхарсанах

Пенĕ чул катăкпеле.

 

Çăлтăр-ача темтепĕр

Ăна каласа вăрçнă.

Арăм куçне илмесĕр

Ун сăнĕ çине пăхнă.

 

Ашшĕ çавă вăхăтра

Аякрах мар вут çурнă,

Ачине вăл урамра

Пит алхаснине курнă.

 

Хăйĕн ĕçне пăрахсах

Чупса тухнă урама,

Унăн патне пырсанах

Тытăннă ăна вăрçма:

 

— Епле усал çак эсĕ?

Никама хĕрхенместĕн?

Вăл сана халь мĕн турĕ?

Меншен чулпа перетĕн?..

 

 

 

Çăлтăр-ачан çиллипе

Питне юн тухса тулнă,

Вара çĕре урипе

Тапса çапла каланă:

 

— Епле эсĕ хăятăн

Çапла каласа вăрçма?

Эпĕ сана ывăлу-и-мĕн,

Мана чарса пурăнма?

 

— Эсĕ тĕрĕс калатăн...

Ман çапах ăшăм çунать.

Ӗлĕк ыр кăтартнăшăп

Халĕ хисеплес пулать.

 

Эпĕ сана хĕрхенсе

Илсе килтĕм вăрмантан,

«Тавтапуç уншăн», — тесе

Эсĕ мана каламан... —

 

Арăм çакна илтсессĕн

Хыттăн янă кăшкăрса,

Нимĕн пĕлми пулсассăн

Ӳкнĕ çĕре тăсăлса.

 

Ашшĕ çавна курсассăн

Чупса пынă ун патне;

Киле йăтса пырсассăн

Хунă вырăнĕ çине.

 

Чылай вăхăт иртсессĕн

Ăнĕ кĕме тытăннă.

Пăртак ăнĕ кĕрсессĕн

Çуртра выртнине курнă.

 

Вырăнĕ çинчен тăрсан

Ларнă апат çимешкĕн.

Сĕт те ĕçтернĕ кайран

Пăртак вăйĕ кĕмешкĕн.

 

Çиме нимĕн те анман

Пысăк шухăш пулнипе,

Ӗçме те нумай пыман

Ашĕ кӳтсе çитнипе.

 

Пăртак сывлăш çавăрсан,

Мĕн пулнине пĕтĕмпех

Хăй пуçĕнче астусан

Ыйтнă чунĕ хавăльпе:

 

— Эсĕ паçăр ачана

Тупрăм терĕн вăрмантан

Чăн каларăн-и кăна?

Ыйтатăп санран чунтан.

 

Татах санран ыйтатăп,

Калан тесе шанатăп:

Вунă çул ăна тупни

Лăпах вара çитмер-и?

 

— Ăна вăрмантан тупни,

Хам киле илсе килни

Вунă çул чăнах çитрĕ,

Пăртак иртсе те кайрĕ.

 

— Эсĕ ача çийĕнче

Хаклă кипке тупрăн-и?

Тата унăн мăйĕнче

Ылтăн пăлчра куртăн-и?

 

— Пурччĕ вĕсем пĕтĕмпех.

Эсĕ тĕрĕс ыйтатăн.

Çавă тин пулнă пекех,

Иĕркипех астăватăп. —

 

Çак сăмахсем хыçĕнчен

Ачин япалисене

Уçса илнĕ арчинчен

Кăтартмашкăн вĕсене.

 

Япалисене курсан

Тем пек хытă савăннă,

Вăл хăйĕнне палласан

Хыт макăрса каланă:

 

— Ах, вăл манăн ывăлăм!

Ӗлĕк ăна вăрманта

Эп çухатса хăвартăм

Пĕчĕк çеç ăшăх варта.

 

Çавăнтанпа шыраса

Тĕнчипеле çаврăнтăм.

Чĕнсе килĕр-ха кайса,

Киле илсе кайăттăм. —

 

Ашшĕ тени чĕнмешкĕн

Тухса кайнă алăкран,

Амăшне кăтартмашкăн

Чупса кĕнĕ урамран.

 

Ачи килесшĕн пулман

Юлташсенчен уйрăлса.

Ашшĕ çапах хăварман,

Чĕннĕ çапла каласа:

 

— Кус-ха, ачам, киле кай,

Аннӳ сана курас тет.

Вăл ĕнтĕ сана чылай

Пирĕн патăрта кĕтет. —

 

Ача çавна илтсенех

Кайнă килне савăнса,

Вăл алăкран кĕрсенех

Янă хытă кăшкăрса:

 

— Ăçта кунта ман анне?

Йĕри-тавра пăхатăп —

Усал арăмран пуçне

Никама та курмастăп.

 

Унтан амăш каланă:

— Эпĕ — сан аннӳ! — тесе.

Ачи вара кăшкăрнă

Çăвар тулли, çилленсе:

 

— Эсĕ ухмах пулмалла!

Мана ывлăм тейиччен

Часрах тухса шумалла,

Кунта намăс куриччен.

 

Эсĕ ирсĕр хĕрарăм,

Ыйткаласа çӳретĕн,

Хăнтан, курсан, хăрарăм,

Эсĕ ывлăм теетĕн.

 

Шалтах манăн пуçăма

Çавăранакан турăн,

Урăх манăн куçăма,

Нихăçан та ан курăн! —

 

Вара амăш сасартăк

Пынă хăй ачи умне,

Никам сисиччен хавăрт

Ларнă чĕркуççи çине.

 

Хăй ачи çине пăхса

Тăснă сылтăм аллине,

Унтан çапла каласа

Тархасланă ывăлне:

 

— Ӗнен мана, ывăлăм,

Эпĕ сан аннӳ пулап.

Пар-ха аллăна, чунăм,

Унсăрăн кăмăлсăр юлап.

 

Эпĕ сана вăрманта,

Пĕчик варăн пуçĕнче,

Ăшă вырăн тупрăм та

Çуратрăм хĕл варринче.

 

Вăр-хурахсем сисиччен

Сана вăрласа кайрĕç,

Эпĕ пырса çитиччен

Вăрманалла ывăтрĕç.

 

Халĕ сана курсанах

Сăнăнтанах палларăм,

Урамра тĕл пулсанах

«Тупрăм» тесе савăнтăм.

 

Хамăн хаклă пăлчрана,

Кипкене те астурăм:

Эпĕ ĕнтĕ çавăнпа

Сана лайăх палларăм.

 

Тархаслатăп, ывăлăм,

Атя манпала пĕрле,

Халь те нумай шырарăм

Сана куççулĕпеле.

 

Йăлăнатăп, савнăçăм,

Хĕрхенсем ĕнтĕ мана...

Эпĕ нумай каларăм —

Пĕлес санăн шухăшна. —

 

Ачи нимен те чĕнмен

Вăл макăрнă хушăра,

Вырăнĕнчен те сикмен

Амăш чĕннĕ вăхăтра.

 

Унăн хытă чĕрине

Ăш сăмах çемçетеймен,

Çамрăк мăнă кăмăлне

Амăшĕ çĕнтереймен.

 

Çапла чылай тăрсассăн,

Пăртак шухăшласассăн,

Ачи хаяр сасăпа

Каланă вара ăна:

 

— Эсĕ чăн-чăнах манăн

Çуратнă анне пулсан,

Ырăрах та тăваттăн

Çакăнтан часрах кайсан.

 

Мĕн сĕтĕрĕнсе çӳретĕн

Мана намăс кăтартма?

Вырăнсăрах йĕретĕн

Куççулĕне юхтарса!

 

Ку таранччен çăлтăртан

Пулнă тесе шутлаттăм.

Çавăн пек шухăш пуртан

Хама асла хураттăм.

 

Çĕклен çĕртен хăвартрах,

Чăтма вăй сахал юлчĕ;

Тухса кай кунтан часрах,

Курассăм килми пулчĕ! —

 

Çак сăмахсене илтсен,

Амăш янă кăшкăрса.

 

Чĕри çунни кăшт иртсен

Каланă вăл йăлăнса:

 

— Эх, юратнă ывăлăм,

Пĕтрĕ манăн шанчăкăм!

Юлашкинчен те пулсан

Мана чуптуса ярсам.

 

— Çук, — тенĕ ачи ăна,

Эсĕ питĕ илемсĕр,

Епле чуптăвам сана?

Куçпа пăхма та ирсĕр.

 

Сана тута париччен

Шапапала çĕлене

Чуптăвăп тăраниччен

Савăнтарăп чĕрене. —

 

Амăшĕ вара тăрса

Сулланнă урамалла.

Унтан çулпа макăрса

Кайнă сĕм вăрманалла.

 

Вăл кайнине курсанах

Ачи тухнă урама,

Кăшт куçран çухалсанах

Кайнă каллех выляма.

 

Вăл пынине курсассăн

Юлташĕсем савăннă;

Пичĕ çине пăхсассăн

Пурте кулма тытăннă.

 

— Ак çынтан кулаканскер!

Пире нихçан картманшăн

Хăй çĕлентен те тискер

Пулса килчĕ çавăншăн.

 

Кай кунтан, шыври шапа!

Сана халь юратмастпăр,

Эпир сана хамăрпа

Урăх выляттармастпăр.

 

Ана вара пахчаран

Пурте хуса кăларнă.

Вăл, вĕсем панчен тухсан,

Ашенче шухăшланă:

 

«Шалт улшăнчĕ самана!..

Çав çăл патне каям-ха,

Ун таса шывĕ мана

Тĕрĕссине калĕ-ха».

 

Вара вăл çăл патнелле .

Васкаса чупса кайнă.

Çитсенех çăл тĕпнелле

Пуçне пĕшкĕртсе пăхнă.

 

Хăй сăнне шывра курсан

Тем пек хытă тĕлĕннĕ,

Тата ырăрах пăхсан

Пĕтĕм ăшĕ чĕтренĕ.

 

Пичĕ шапа сăнĕ пек

Илемсĕрленсе юлнă,

Ӳчĕ çĕлен тирĕ пек

Хупăпала витĕннĕ.

 

Çантах янă хуйхăрса

Хăй сăнĕ улшăннăран;

Унтан выртнă тăсăлса

Чунĕ кускаланăран.

 

Нумай чăтса выртайман —

Янă, мĕскĕн, уласах;

Кайран çĕртен тăрайман —

Макăрнă йăвалансах.

 

Пăртак ăшĕ лăплансан

Вăл выртнă çĕртен тăнă.

Тĕрлĕрен шухăшласан

Юлашкинчен каланă:

 

«Хам çылăха кĕнĕшĕн

Турă асаплантарать,

Анне чунне çинĕшен

Хама халĕ хуйхăртать.

 

Хам телейлĕ вăхăтра

Ăна хисеплемерĕм,

Хамăн малти пурнăçра

Çак кун çитĕ темерĕм.

 

Пурăнса пулмасть кунта,

Каяс ăна шырама,

Ун умĕнче кĕлтуса

Çылăха каçарттарма».

 

Çапла ĕнтĕ хуйхăрса

Ача киле таврăннă.

Киле çитсен макăрса

Япалине пуçтарнă.

 

Çын каланă сăмаха

Вăл итлесшĕн те пулман:

Урăх тĕрлĕ çылăха

Каçарттарма май пулман.

 

Хăйĕн вăхăчĕ çитсен,

Кăшт çакăр хытти илсен

Тухса чупнă çулпала

Çывăхри вăрманалла.

 

Вăл вăрмана çитсенех,

Кăшт хĕррине кĕрсенех,

 

Янă хытă кăшкăрса

Хăй амăшне йыхăрса.

 

Кун каçа кăшкăрсан та

Нимĕн сасă та илтмен.

Ăна хирĕç вăрманта

Пулман «пырап» теекен.

 

Хĕвел анса ларсассăн

Чарăннă вăл кăшкăрма;

Чылай тĕттĕм пулсассăн

Выртнă çĕре çывăрма.

 

Мĕнпур кайăкĕ унтан

Вĕçсе кайса пытаннă,

Тискер кайăк та таçтан

Шăршине сиссе тарнă.

 

Пурте ун усаллахне

Шалтах пĕлсе пĕтернĕ,

Хăй те пĕтĕм çылăхне

Каласа пĕтереймĕ.

 

Вăл çапах пĕччен пулман,

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн