Электронлă вулавăш

Илюш — Лена патне общежитие иртнинче виççĕн пынă каччăсенчен вăтамми, çулĕпе чи аслăраххи. Çара та кайса килме ĕлкĕрнĕ, хĕрарăмсемпе хутшăнса та ытларах ăс-тăн пухнă. Пичĕ-куçĕпе, ӳт-пĕвĕпе пит илĕртӳллĕ тееймĕн те, çаврăнăçулăхĕ таçтан тупăнать. Пĕр сăмахпа, арçынсем калашле, — пултарать те пултарать. Çавăнпа çамрăкраххисемшĕн вăл — «авторитет».

Лена Нестăра кĕтсе пĕр вырăнта тăпăртатса тăмарĕ, анчах инçе те каяймаре, хăвăрт хăваласа çитрĕ ăна каччă.

— Пар, пулăшам, — тăсрĕ алне Ленăран сумкине илме тăрса.

— Хĕрарăм сумки хĕрарăма илем кӳрет, арçынна мĕскĕннĕн кăтартать, — йĕкĕлтешсе илчĕ Лена.

— Юрĕ эппин, — çырлахма тиврĕ Нестăрăн. — Хăвăн илемӳ хăв çумăнтах пултăр. Тивес мар.

Ытти чухне Нестăр сăмах-юмахĕ кăнттам тухакан, халĕ, тĕлĕнмелле çыпçăнса пычĕ. Те хĕре парăнас килменрен, те ун чĕлхи витĕм кӳчĕ — шухăшларах калаçрĕ вăл. Хăй çакна сисмерĕ те, анчах Лена ку таранччен ун али витĕр тухнă хĕрсенчен темпе уйрăларах тăнине туйса илчĕ. Çапла, темпе! Мĕншĕн тесен уйрăмлăхĕ нихăш енчен те куçа курăнмарĕ. Эппин вăл, уйрăмлăхĕ, шалта мар-ши, чунра? Анчах шалти, чунри, Нестăра нихăçан та илĕртмен-çке... Çитменнине тата ăна, вăрттăнлăха, çынна пĕрре-иккĕ тĕл пулнипех, ик-виç сăмах хушнипех асăрхаса ĕлкĕрейĕн-и?

Нестăрăн пули-пулми ыйтупа пуç ватма иртерех-ха. Хĕр пăрахса утманни те, сăмахлама чарăнманни те паха. Лена вара ют çынна хăвăрт хăнăхса çитрĕ, калаçать те калаçать — чĕлхе вĕçне мĕн килет, çавна пакăлтатать. Каччăшăн ку лайăх та, унсăрăн хăйĕн пуплеме тиветчĕ, Нестăр вара сăмах ăсти мар.

Хирĕç килекенсем хăйсем çине пăха-пăха илнине асăрхарĕ Лена. «Илĕртӳллĕ мăшăр пулса тăтăмăр-ши? Ак тата... — кăмăлне систермесĕр ăнланма тăрăшрĕ Лена. — Е Нестăра паллаççĕ-и? Апла пулсан ма сывлăх сунмаççĕ?..»

Каччă иртнинчи пек аллине ирĕке ямарĕ, сĕртĕнмерĕ хĕре. Общежити патне çитсен тин хăюланса сĕнчĕ:

— Кăшт уçăлса çӳрер мар-и?

— Ой, ывăнтăм эп. Апат пĕçермелле, — чăнласах хуравларĕ хĕр.

— Тен, каярахпа?

— Çук, ыран ир-ирех тăмалла. Пултараймастăп.

— Хăçан тĕл пулăпăр эппин? — хĕре вĕçертес килмерĕ Нестăрăн. — Эс калаçнине итлес килет ман, питĕ килĕшрĕ.

— Шкăлтатасси хĕрарăм ĕçĕ вăл. Хăвна сутса ярасран хăрамастăн-и?

— Хăтланса пăх малтан, ун чухне курăнĕ, — парăнас килмерĕ каччăн.

Çапла, сăмахпа перкелешсех, пĕр чĕлхе тупаймасăрах, уйрăлчĕç вĕсем. Ăнсăртран е хĕре ятарласа сыхласан кăна тепре тĕл пуласса шанмалли юлчĕ Нестăрăн. Ирĕксĕрех хăйсен общежитине таврăнма тиврĕ ун. Пӳлĕмĕнче Илюш кĕтсе илчĕ.

— Ну, мĕнле? Ĕç ăнчĕ-и? — пĕлме васкарĕ вăл.

— Эй, унпа... — алă сулчĕ Нестăр.

— Подумаешь... Атя вĕçтерер ĕлĕкхисем патне. Тен, çĕннисем те тупăнĕç... Хĕсмете тăриччен савăнса юл, унта самаях хĕсĕнсе пурăнма тивĕ.

 

* * *

Салтака каяссинчен пăрăнмарĕ Нестăр. Сержант пулса таврăнчĕ çартан. Хĕсмете тăриччен вара пĕлнĕ-палланă хĕрсемпе-хĕрарăмсемпе ырă курма васканăччĕ, çĕннисемпе те туслашнăччĕ. Пĕри, Нюра, ăна икĕ çул кĕтсе пурăнма шантарнăччĕ. Çук, сăмахне тытаймарĕ хĕр, качча тухрĕ. Каллех ĕрĕхçĕ пурнăçĕ пуçланчĕ каччăн. Ĕлĕкхилле ĕрĕхме тытăнчĕ вăл хăйне хĕсмете ăсатнă тусĕпе, Илюшпа.

 

* * *

Нестăр унчченхи заводрах ĕçлеме тытăнчĕ. Анчах хăвăрт йăлăхтарчĕ чун туртман ĕç. Милицие вырнаçма шухăш тытрĕ каччă. Щухăшĕ пиçсе çитиччен, тĕрлĕ тĕрĕслев витĕр тухиччен, темиçе эрне те иртрĕ. Нестăр вăхăта сая ямарĕ темелле — авланса ĕлкĕрчĕ. Турă çырнине шыраса хăшкăлма тивмерĕ, палланăскерех çураçрĕ — Ленăна. Çар тумĕ тăхăниччен çăварлăх хыптарайманскере. Тĕрĕссипе каласан, хăй те ăнланса пĕтереймерĕ: те çемье ăшшине туяс килни ытларах илĕртрĕ, те яваплă ĕçе вырнаçас умĕн кăшт лăпланмаллине сисрĕ, те Нюрăна тарăхнине ирттерсе яма пăхрĕ çапла?..

Ленăна ăнсăртран общежитийĕ патĕнче тепре тĕл пулчĕ те хăпмарĕ унран: уçăлса çӳреме чĕнкелерĕ, хăнана йыхăркаларĕ, кино кайса курма сĕнкелерĕ... Хĕре тепĕр чух пӳлĕмне пырса та шыракаларĕ. Нестăр хăйĕн патне общежитие пынă чух Лена пытанкаларĕ-ха, анчах каччă ăна урамра асăрхасан тӳрех пăрăнма сăлтав тупаймарĕ, сăмах хушкаларĕ, юнашар уткаларĕ.

Кунашкал пуççаптарни арçынна хăйне чăрсăртарах тыткалама кăна хĕтĕртрĕ. Вăл Ленăна çине тăрсах йĕрлени хĕр кăмăлне çемçетрĕ. «Чăнах та кăмăллать пулас мана... Эппин, ма пит хирĕçес? Ĕмĕр пĕччен çӳреймĕп. Теплерехскер тĕлне пырса тухăп тата... Кун хӳтти пур пек: ыттисене хăйĕнчен ирттермест, арçынлăхĕ куç кĕрет...» — пĕрре мар йăпаткаларĕ хăйне хăй хĕр. Тантăшĕсем вĕçе-вĕçĕн качча тухма тытăнни те улăштарчĕ ун кăмăлне: ватта юласран шикленме тытăнчĕ. Пуççаптармăш ютшăнма пăрахнине Нестăр туйрĕ, самантрах хуптĕрлесе илчĕ ăна. «Шухăшларăм та çапла йышăнтăм: канмалли кун сирĕн пата каятпăр. Çураçма! Пĕрлешетпĕр иксĕмĕр. Юлташсене асăрхаттарнă, машина хатĕр. Все!» — татса хучĕ вăл тепре тĕл пулсан хĕре çăвар уçма памасăр. Ячĕшĕн те пулсан турткаланаймарĕ Лена, чĕтресе илчĕ çеç: «Кусем яла çитсен тем кăтартĕç ĕнтĕ. Ялти çамрăксемпе хирĕçмелли тупмасан тем пекехчĕ...» «Туй тусах пĕрлешесшĕн-и вара?» — ним юрăхлăраххи ыйтма пĕлмерĕ хĕр. «Курăпăр унта», — шутламасăр тавăрчĕ арçын.

 

* * *

Туй килчĕ, туй кайрĕ — арăм пулса тăчĕ хĕр. Кăлăхах пăшăрханчĕ вăл, çапăçакан тупăнмарĕ: Ленăсен ялĕнчи каччăсем хăйсем юта хĕр илме кайни хăтарчĕ.

 

* * *

Юратнă-юратман япала пиçнĕ-пиçмен çăкăрпа пĕр — хăвăрт йăлăхтарать. Çемье пурнăçĕ Нестăршăн шăп çапларах пулса тухрĕ. Çитменнине тата вĕсен ниепле те йыш хушăнаймарĕ. Общежитири пӳлĕм вăй питти арçыншăн тăвăрланма тытăнчĕ. Хайхискер ирĕклĕхе туртăнма пуçларĕ, тахçанхи тусĕсемпе тĕл пулкаласан вĕсенчен уйрăлма васкамарĕ. Килне çĕр каçма таврăнайман чух сăлтав шыраса пуç ватма тивмерĕ — ĕçĕ çине йăвантарчĕ. Чухларĕ-ха Лена, чухларĕ арçын каллех ĕлĕкхи ĕрĕхçĕ сукмакĕпе сиккелеме тытăннине, анчах мĕнех тăвайăн: тытман вăрă — вăрă мар. Арçынна ытларах илĕртес шутпа — тантăшĕсем ăс панипе! — ар хутшăнăвĕсен вăрттăнлăхне вĕрентекен хаçат-журнала вулакаласа пăхрĕ, пиçсе те çитрĕ темелле: шухăшĕпе вырăн çинче чи ясар хĕрарăмран ирттерме хатĕр. Упăшкипе юнашар кĕрсе выртать те, таçта кайса кĕрет-çке кунĕ-кунĕпе мунча чулĕ евĕр хĕрӳлĕх пухни — кăшт ăшши панипех пăш! тухса каять. Хĕрарăм шанчăкне пурпĕр çухатмасть-ха, Нестăр ĕрĕхсен-ĕрĕхсен лăпланасса кĕтет. Лаплантăр-ха, вăлчине сапаласа пĕтертĕр-ха... Чим, авланичченех пĕтермен-и ăна? Ун айăпĕпех паян кун пӳлĕмĕнче пепке сасси илтĕнмест мар-и? Апла пулсан мĕне шанса пурăнмалла? Йĕксĕк вĕт вăл, йĕксĕк, çухалтăр куç умĕнчен...

 

Иккĕмĕш пайĕ

Упăшки каçа юлса таврăнасси йăлана кĕчĕ. Сăлтав хыççăн сăлтав шыраса пуç ватмасть Нестăр, ун ялан пĕр хурав: «Милицире тăрмашакансен нуши-терчĕ çапла». Лена шарлама пăрахрĕ: ĕрехçĕне хăй хăнăхнă йăли-йĕркинчен сивĕтеес çук вăл, тăн кĕртекен ăнсăртран тупăнсан çеç...

 

* * *

Пӳлĕме питĕрменни хĕрарама шартах сиктерчĕ. «Ирхине васкаса тухса чупрăм та çаплах хăварнă-ши вара? Анкă-минке кăларать ĕнтĕ ку Нестăр. Ăна тарăхнипех пуç ĕçлеме пăрахрĕ... — асăрханарах тĕртрĕ алăка вăл, ĕç хыççăн ниçта тытăнса тăмасăр килне васканăскер. Ак тамаша: упăшки унран малтан çитме ĕлкĕрнĕ. — Хĕвел тепĕр енчен тухма пуçламан-ши?»

«Мĕн сиксе тухрĕ?» — персе яма хатĕрччĕ Лена. Арçын маларах сăмах хушма ĕлкĕрчĕ:

— Ăçта çӳрен эс? Кĕçех пиллĕк...

— Вара мĕн? Ир мар вĕт, каç çеç пулать. Эс ирхине пиллĕкре таврăнсан та ху ăçта çӳренине ăнлантарса тăмастан. Ĕмĕрте пĕрре манран маларах çитрĕн пулать те... Тепĕр тесен... — ал сулчĕ хĕрарăм, сумкине урайне лартса хывăнма пикенчĕ.

— Сăмах пур-ха... — диван çинчен тăрса алăкăн-тĕпелĕн кускалама тытăнчĕ арçын.

— Мĕн тата? — упăшки халичченхинчен урăхлараххине асăрхарĕ арăмĕ. Мĕскĕнрех пек вăл, сасси йăвашрах, чăрсăрлăхĕпе хаярлăхĕ, кутăнĕ таçта кайса кĕнĕ.

— Вăн, тыт, вула... — сĕтел çинче выртакан хут татăккине тĕллесе кăтартрĕ арçын.

Лена кĕрĕкне çекĕлтен çакса тăмарĕ, хыçлă пукан çине пăрахса ячĕ те аттине хывмасăрах тĕпелелле иртрĕ, тетрадьрен çурса илнĕ клеткăллă листа çине кукăрткаласа çырнине сасăпах вулама пикенчĕ:

— Нестăр, сан пирки уголовнăй ĕç пуçарнă. Паян пиллĕкре Генăпа калаçма пыр. Нюра...

Арçын пуçне пĕксе алăк патнелле пăрăнчĕ. Хĕрарăм тавçăрчĕ: темле тискер ĕç пирки çăмах пырать. Анчах мĕншĕн ăна явăçтарасшăн упăшки? Ку таранччен Неçтăра арăмĕ кирлĕ пулманччĕ-çке, халĕ ун умĕнче кӳнтем ача пек пуç усса тăрать.

— Мĕне пĕлтерет ку? Мĕнле уголовнăй ĕç? Мĕнле Нюра? — тарăхса ыйтрĕ Лена.

Тӳрех хуравлаймарĕ упăшки. Кăшт тăхтасан тин çăвар уçрĕ:

— Ан кăшкăр-ха. Итле малтан...

— Ак тата... Тĕлĕнтерсех яратăн. Ку таранччен сана эп итлени кирлĕ пулманччĕ-иç. Арăм пуррине асаилтĕн тĕк — ырра мар. Тăна кĕмеллех çаклантăн-и вара?

— Çакланни качки...

— Апла пулсан мĕн кавлесе тăран? Ăнлантар йĕркеллĕ: кам вăл Гена, кам вăл Нюра?

— Пĕлместĕн эс вĕсене, хам та йĕркеллĕ палламастăп.

— Апла пулсан ку хут ăçтан килсе выртнă? Форточкăран вĕçсе кĕнĕ-и?

— Чим-ха, эс, чим. Итле кăштах.

— Чăнласах калаçасшăн-и? Халичченхи пек чышкăласа итлеттересшĕн мар-и вара?

— Таçталла ан пăрăн-ха эс. Пулнă-иртнĕ, вăл урăх япала, — хăюланса пычĕ Нестăр. Ирексĕртен хăй еплерех серепене çакланнине каласа пама пуçларĕ: — Темиçе эрне каялла ăнсăртран Нюрăна тĕл пултăм...

— Кам вăл Нюра? — пӳлчĕ Лена.

— Тахçан юлташлăччĕ унпа...

— Хăçан тахçан?

— Санпа пĕрлешиччен.

— Пĕлсе пĕтер сана, те пĕрлешиччен паллашса çӳренĕ эс такамсемпе, те пĕрлешсен?..

— Мĕн, итлесшĕн мар-им эс?

— Юрĕ, юптар эппин.

— Юптармастăп, чăннине калап.

— Атя яра пар, — аттине хывма хатĕрленчĕ Лена.

— Ăнсартран тĕл пултăм урамра Нюрăна. Калаçса кайрăмăр, — асăрханарах суйларĕ Нестăр сăмахĕсене. — Качча кайнă иккен вăл эп çарта чухне. Кунтан инçех мар пурăнаççĕ. Ача садĕнче ĕçлет няня пулса. Упăшки — строитель, укçа тума Мускава çӳрет.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн