Çич çунатлă курак
Макар Ивановича çак ирхи хĕвĕшӳ пĕрре те килĕшмест.
— Начар салтак пек ан пулăр-ха, — каласа хумасăр та тӳсеймест вара. — Начар салтак ăна час пуçтарăнса тухса каяймасть.
Малтан Алик тĕпĕртетме тытăнать. Ранецне илет, сĕтел çинчи япалисене арпаштарма тытăнать.
— Илмеллине каçхинех хатĕрлесе хураççĕ ăна, — татса хурать Макар Иванович.
— Эс, Макар, ху пуçтарăн. Лашу паçăрах хапха умне килсе тăнă, — тет те Серинкка Алика тепĕр хут çурăмран лăп-лăп çапса илет.
Вăхăт çитнипе Байкал чăнах та канăçсăрланма тытăнать. Ытти чухне ку вăхăтра вăл çăкăр завочĕ умĕнче тăнă. Алик шкула çӳреме тытăннă кунранпа хуçи кун йĕркине улăштарчĕ. Халĕ унчченхи пекех васкаса тухса каймасть.
— Пĕрре те юлса ĕçе тухман, — тет хăйне лăплантарма Макар Иванович. — Ятлама никамăн та сăлтав пулаймĕ, никамăн та хăюлăхĕ çитеймĕ.
Тивлетлĕ Аликпа Серинкка шкул çулĕпе утса куçран çухалмасăр лашине вырăнтан хускатмасть вара. Лешсем урам кукрине пăрăнсан урапа çине сиксе ларать те, Байкал хăех хускалса каять. Тепĕр тесен, ĕçне пăрахма та пулать-ха. Ĕçсĕр юла юпса çӳреме хăнăхман та, çавă кăна тытса тăрать. Тата çын хушшинче чун тăвăнмасть, шухăшсем тăрăлсах тăраççĕ, пурнăç хавасĕ хушăнса пырать.
Серинкка Алика шкула леçсе хăварсан кашнинчех диван çине ларса канать. Тем ĕç тунă пек ĕшенсе-ывăнсах каять вара. Тем йывăр ĕç те мар-çке ачана шкула кăна леçсе хурасси.
Ача-пăча хуйхи ачаран хăйĕнчен те пысăкрах тесе ахалех каламан çав. Шăп шкул çулне çитнĕ пек туйма тытăнчĕ хăйне те. Хальччен, Алик шкула çӳремен чухне, Макар Ивановичпа иккĕшĕ те пĕртен-пĕр Аликшăн тата ун кăмăлĕшен кăна пурăннине туйсах кайман та-и тен. Çак уйăхра ун пурнăçĕнче пĕртен-пĕр Алик кăна юлнă пек туйăнса тăма тытăнчĕ.
Диван çинче саркаланса лараймарĕ. Выртсах та канăп-и тенĕччĕ те, Алик сĕтелĕ çинчи сехет шаккани ăна канлĕхрен кăларчĕ. Халĕ вăл Серинкка ĕмĕрне кĕскетсе мар, Аликăн пуласлăхне васкатса шаккать. Йĕпписем те çав ĕçех тăваççĕ. Ним ĕç тума та ĕлкĕреймест Серинкка. Сехет вуниккĕ çине кайсан каллех ĕштеленме тытăнать.
Вăл шкул хапхи умне çитсе тăнă чухне картиш те пуш-пушах-ха, ача-пăча шавĕ те илтĕнмест. Хапха юпи çумне таянать те айшатăн тăрать вара. Тата кăшт кăна тăмалла пулсанах Серинкка пăлханма тытăнмалла, анчах ăна ку кунсенче тĕнче хăй ăнланать тейĕн. Часах ача эшкерĕ хускалса тухать. Паян Алик пĕччен мар тата. Юлташĕпе.
— Юркка ку, пĕр парта хушшинче ларатпăр, — терĕ Алик.
— Лайăх, аван, — ырларĕ кукамăшĕ.
Çак самантра темшĕн Аликпа Юркка калаçса татăлнă, иккĕшĕ те пĕрле пыраççĕ тесе шутласа илчĕ Серинкка. Анчах Юркка тăрса юлчĕ. Мĕнле тавçăраймарĕ-ха, мĕнле тавçăраймарĕ атя пĕрле тесе чĕнме? Темиçе утăм тусанах каялла çаврăнчĕ. Юркка куç тĕлне пулмарĕ.
— Алик, эс вара Юрккана пĕрле пыма чĕнмерĕнем?
— Чĕннĕ, — туйăмсăр каласа хучĕ Алик.
Серинкка чунĕ çӳçенсе илчĕ. Килсĕр-çуртсăр, хуçасăр-хӳтлĕхсер анчăк çури пек туйăнчĕ Юркка ăна. Мĕскĕн куçĕсене çынран мĕнле пытарам тесе кăна пурăнать тейĕн. Пуçне çĕклеме хăяймасть.
— Ăçта-ха ĕнтĕ вăл халь? Чуп-ха, шыраса туп...
Алик ранецне кукамăшне тыттарса хăварчĕ те парка кĕрсе кайрĕ. Час çаврăнса тухмарĕ тата. Серинкка пăшăрханма тытăнсан тин карта хушăкĕнчен пуçне каларчĕ.
— Пымастăп терĕ, халь çисе тăрантăм терĕ...
— Мĕн çинĕ вара вăл?
— Йӳç хупах... Малтан кăна, пуçласа çăвара хыпнă чухне, ват пек йӳçĕ тет. Çăвар тӳпине çунтарса илет тет. Кайран хăть çăвар тулли чăмласан та çăвар туйми пулать тет...
— Ах, ан кала-ха, ан кала... Вăрçă вăхăтĕнче эп хам та ăна пайтах çинĕ. Йӳççи халь те çăвартах тăрать... Пусахласах чĕнмеллеччĕ Юрккана, вăйпах чĕнмеллеччĕ.
— Пымастăп терĕ те...
— Атя иксĕмĕр кайса шырар.
— Кайрĕ вăл паркран тухса... Столовăйне пуль. Каламарĕ. Унта çынсен юлашкине сыхласа ларать...
— Илентерес кăна хамăр пата. Турă чунне тăрантарнипех çука юлмăпăр. Турă хăй тавăрса парĕ. Алик, итле мана, ан ман эп каланине. Ыран ним туса та хăвăнтан ан хăвар...
11
Хăй пулсан Алик чĕннипе кăна пырас çукчĕ-ха. Шкул хапхи умне çитсе тăрсан Серинкка Алика мар, Юрккана çавăтма васкарĕ.
— Апат çинĕ-и эс вара паян?
Юркка лĕпĕр-р-р! макăрса ячĕ. Серинкка темшĕн аванмарланса кайрĕ. Ыйтса тăмаллаччĕ-и ĕнтĕ? Выçă хырăм пит çинех тухать. Сăнранах пĕлме пулать. Хĕрхенсе пăрахрĕ Юрккана.
— Атя пирĕн пата каяр. Утар хăвăртрах.
Виççĕн таврăнчĕç вĕсем çав кун. Сĕтел хушшине ларсан Юркка хăйне сăппăн тыткалама тăрăшрĕ, анчах хырăм выççи мĕнпур сăпайлăха мантарчĕ. Юркка мĕн панине çăвар тулли чăмларĕ. Алик кашăк хурсан ун çине тĕлĕнерех пăха-пăха илчĕ. Кукашшĕпе кукамăшĕ патĕнче пурăнма тытăннăранпа Алик иртме пĕлми хырăм выççине манчĕ. Вăл хăй мар, ăна хăçан тата мĕн кирлине мăннисем пĕлсе тăраççĕ. Хăйне панă татăка та Юркка умне тĕртсе хума хатĕрех ларчĕ Алик.
Çакăн хыççăн Серинкка Алик сумкине икĕ çыншăн апат хума пĕрре те манмарĕ.
— Аçу çук-им сан? — ыйтрĕ пĕринче Серинкка.
Вăл район центрĕнчи çынсене пĕлкелет, анчах пурне те мар. Юркка ăçта тата кампа пурăннине те тĕшмĕртеймест. Тен, ашшĕ-амăшĕсĕр ача пулсан хăмăрăн усрава илмелле мар-ши тесе шухăшлать. Çавăнпа ача чунне ыраттарса та пулин ун ашшĕ-амăшĕ пирки ыйтса тĕлчет те.
— Анне каламан мана атте çинчен, — терĕ Юркка.
— Аннӳ кам вара?
Капла каласан Юркка йăркаланма тытăнчĕ. Хамăра çуратса ӳстерекен çинчен никамăн та усал шухăшлас та калаçас килмест. Юркка аванмарланнинченех Серинкка хăй вырăнсăр ыйтнине чухласа илчĕ те калаçăва урăх еннелле çавăрса яма шутларĕ. Анчах Алик хăлаçланса илчĕ. Вăл ĕнтĕ Юркка хутне кĕме хăтланчĕ.
— Мĕн ыйтса ларан эс, кукамай? Татти камне пĕлместнем?
Татти тенине Серинкка та илтмен мар-ха. Тем-тем кала-кала кăтартаççĕ-ха ун пирки. Хăйне вара курман.
— Ĕçлес килменрен килпетсĕр хăтланса çӳретĕн тесе вăрçаççĕ ăна кӳршĕсем. Ниçта та ĕçе çӳремест çав. Чирку таврашне иленнĕ те... Алă тăсса ларать унта. Çын пытарнă чухне турă юрри юрлама пыра-пыра чĕнеççĕ. Хĕлле килте çывăрмастăп эпĕ. Пӳрте хутма вутă çук пирĕн. Пĕринче пĕр кӳршĕ, тепринче тепĕр кӳршĕ патĕнче çывăратăп. Татар майри хăй пыра-пыра чĕнет те, ун патне каясах килмест çав. Хытă çын. Каши япалине шутласа кăна паратъ. Апат лартсан пăхсах тăрать. Çиме вăтантарать. Юри тăвать.
Халь тин тĕсесе сăнарĕ те Серинкка Юркка çинче ятуллă тумтир маррине асăрхарĕ. Хĕрарăм алли пырса перĕнни çапах та сисĕнет-ха. Урăхран ним те ыйтса-тĕпчесе тăрас темерĕ. Пиншак айенчи кĕпине халех-халех улăштарас килчĕ. Çухи тĕссĕрленнĕ, çанă вĕçĕсем пĕрчĕленнĕ. Çапах хускалмарĕ. Юркка кайсан Аликăн кивĕрех кĕписене суйлăп-ха терĕ.
Юркка екки ярсах калаçма пуçларĕ. Вăл урок каланă чухне те енчен еннелле пăха-пăха илет. Такам ун çумне пырса тăрасран хăратех тейĕн.
Серинкка пӳлмерĕ, пуç чиксе ларакан Алик çине кăна пăха-пăха илкелерĕ. Аликшăн та Юркка сăмахĕсем кĕтмен те илтменскерсем пулчĕç.
— Çав тери, çав тери нумай укçа пултăрччĕ ман, — терĕ Юркка.
Пĕр авăк шăпланса тăчĕ. Вĕтĕ шăлĕсене хăйраса илчĕ.
— Никам айне те пулмăттăм, никамран та хăраман пулăттăм, — терĕ тата кăштахран.
Ку сăмахсене мăн çынран илтсен те шухăша каймалла та, ача çапла калани Серинккана хăратсах пăрахрĕ. Вăл асли пулнă май ачана хавхалантарма мел шырарĕ. Пуç ухса ырлани те çитет пулĕ тесе вăл кăлт та калт пуçне уха-уха илчĕ.
— Татар майри мĕн тет çав... Турă мĕнле çырнинчен иртеймĕн тет. Темле çырнă ĕнтĕ турри. Пире пĕлмелле туман та ăна, эпĕ те пĕлместĕп. Район центрĕнче укçаллă ĕç çук. Çавăнпа Артык та хулана туха-туха каять. Артык пек пулсанах... Шкулне те çӳрес килмест. Кино курмалăх та укçа çук ман...
— Аннӳ параймасть ĕнтĕ, — тӳссе лараймарĕ Серинкка, сăмах хушасах килчĕ унăн.
— Хăйĕн те çук унăн. Пур чухне те эрех ĕçсе пĕтерет. Кӳршĕсем таçти интерната ярасшăн çӳрерĕç те, хамăн каяс килмест.
— Ма тата?
— Урă чухне юратать мана анне. Ачашлать те, канихвет та иле-иле парать. Аннене пĕччен хăварас килмест. Мансăр вăл тунсăхласах вилет.
— Кино курас килсен Алик патне кил. Ун валлилĕх кăна укçа тупăнатех. Телевизор курма та кунта кил. Уроксем хыççăн тӳрех кил те...
— Шупашкарта ман мăнакка та пурăнать, вăл та пĕрре хăнана килсен каланăччĕ, кансĕр пулсан пыр, хамăр усрăпăр тенĕччĕ.
— Ачи-пăчи пур-и вара вĕсен?
— Пĕр хĕр ӳстернĕ, вăл тахçанах качча кайнă. Йысни ĕçкĕллĕ çав...
— Ху тĕллĕн пурăнма пĕчĕкрех-ха çав.
Кун пек калани Юрккана килĕшмерĕ тата. Вăл сĕтел хушшинчен тухса утма хатĕрех пулнине сисрĕ те Серинкка ачан чунне тек тăлпалас темерĕ.
Тепринче те, хальхи пек, ак кăмăлĕ тупăнĕ те хăй пуçласа хăех каласа парĕ. Паян та ăна никам та пусахламарĕ.
Ачасем Алик пӳлĕмне кайсан Серинкка аллисене хĕреслесе кăкăр çиие хучĕ те шухăша путрĕ. Телеех-и вăл ача-пăча пурри хĕрарăмшăн? Ку таранччен пĕрре те шухăшламан кун çинчен.
Халĕ ĕнтĕ, Алика хăйĕн ачи пекех туйма тытăннă хыççăн, вăл хăйне пĕрре те хĕсĕр хĕрарăм вырăнне хумасть. Ача-пăча шараçĕ ун пурнăçне мĕн тери тултарнине тин ăнланса илчĕ. Хăйшĕн мар, Макаршăн та мар, шăп çакăншăн, сăмсаланайман ачашăн, пурăнма çуратнă иккен ăна. Çакна кашни самантра туйса тăни унра хальччен пулман туйăмсене çуратать, тивлет кӳрет, кăмăла тултарса, пуянлатса тăрать. Анчах Юркка та ун тĕллĕнех тупăнчĕ мар-и? Унпа мĕн тумалла тата? Ачасем вылянине алăк урлă пырса пăхрĕ, ытахальтен тенĕ пек тем каларĕ. Çавăнтах ĕштеленсе ӳкрĕ тата. Алик кĕпи-тумтирне ухтарма пуçларĕ. Алла тытнă япалана пĕр çавăркала-çавăркала пăхрĕ, кивĕреххисене пĕр купана, çĕнĕреххисене тепĕрне уйăрчĕ те пĕрне пĕр сентре çине, тепĕрне теприн çине хучĕ.
Киле тухса кайма тăрсан Юркка тумне улăштарăп-ха, халь чăрмантарам мар тесе шухăшларĕ.
Юркка хăйсем патне иленнине пĕлсен Макар Иванович кăмăлсăрланмаллипех кăмăлсăрланчĕ. Темиçе кун мăкăртатса çӳрерĕ. Серинкка кунăн ĕçре тем пулса тухнă ĕнтĕ тесе шутланăччĕ. Макар ача çине сиввĕн пăха-пăха илнине асăрхарĕ те тавçăрса илчĕ.
— Ача нимшĕн те айăплă мар, — ним сăлтавсăрах персе ячĕ вăл.
— Амăшне пĕлместĕн-ха эс, — мĕн пирки сăмах пынине тӳрех чухларĕ Макар Иванович.
Макар Иванович пули-пулмишĕн чĕрре кĕрекен çын мар та, хальхинче чунри кӳренĕвне кăларса пĕтермесĕр те чарăнмарĕ.
Иккен, темиçе çул каяллах Татти ăна тĕнче мăшкăлĕ кăтартнă. Вăл, иккен, ун варнех ларса юлнă. Çăкăр лавккинче черетре тăнă чухне Татти ун патне пынă та сутăçа пама хатĕрленсе ывăçра тытса тăракан вунă тенкĕлĕхе карт кăна туртса илнĕ, вара пурте илтмелле каласа хунă: «Ĕнер эс манăнне кĕпене çуртăн, çĕнни илсе паратăп терĕн. Çав кĕпешĕн пултăр ку укçа...» Макар Иванович пилеш пек хĕрелсе кайнă та пуç чиксе лавккаран тухса тарнă. Серинкка çакна пĕлмест паллах. Макар Иванович каласа парсан кулса кăна ячĕ.
— Алă çул ĕнтĕ, — терĕ вăл, — уншăн ачана кӳренсе пурăнмалла-и? Ача айăпсăр...
— Пĕлместĕн-ха эс Татти камне.
— Пĕлес те килмест. Ун пеккисене пĕрре кăна лаплаттарса хумалла. Урăхран пырса та çулăхмĕç. Начарсем çумне кăна çулăхаççĕ вĕсем. Ак тытам та Юрккана усрава илем...
— Татти ачине тахçанах чикансене сутса ярасшăн тесе калаçатчĕç. Ку сăмах таçти ялсене те сарăлнă. Лешсем ытла сахал тӳленипе кăна паман теççĕ...
— Ай, пирĕн çĕршывра нихçан та йĕрке пулман та, халь тин пулас çуках. Влаçăн тахçанах ачасăр хăвармалла пулнă ун пек çынна. Ачине пăхмасть пулсан ма асаплантармалла айăпсăр чуна? Ача çурчĕсем тем чухлех патшалăхăн. Унта илсе кай. Апла темесен пар ача юратакан çемьене... Çӳресе куртăм ĕнтĕ кантурсем тăрăх. Хамăрăнне иксĕмĕр çине çыртарас тесе. Укçа ыйтаççĕ пулмалла та, эпир пама вĕренмен, пĕлместпĕр тата хăратпăр... Итле-ха, итле. Атя çурта сутар та каяр куçса урăх çĕре. Çак ачасене иккĕшне те хамăрпа пĕрле илĕпĕр...
— Ан аташ-ха, — хăрасах ӳкрĕ Макар Иванович.
— Аташса мар ĕнтĕ. Никам та чăрмантармĕ пире çĕн çĕрте. Никамран та хăраса пурăнмăпăр. Шупашкарах каяр. Санăн çуртна сутсан, хамăнне сутсан питĕ кăна тирпейлĕ хваттер туянăпăр та ярăпăр...
— Çамрăк çынсем мар çке-ха. Çамрăкрах пулсанах калаçса тăрасах çук та. Пурăнса пурнăçа ирттернĕ çĕртех çĕре кĕресчĕ. Таçта кайса выртас марччĕ.
— Çапах та çак сăмаха ан ман-ха. Шухăшласа çӳре. Çавăр пуçу тавра... Чим, ачасем таçта кайма пуçтарăнчĕç мар-и?
— Лашана çырма хĕррине леçсе хур терĕм.
Çак икĕ ывăл ачан кунĕ-çулĕ унсăр пуçне никама та, никама та кирлĕ мар пекех туйăнма тытăнчĕ Серинккана. Чăнах та ĕнтĕ, Макар та мăнукĕн хуйхине хăй çинчен сирсе ячĕ. Юркка амăшĕ ачи ăçта çӳренине, мĕнпе тăранса пурăннине пĕлмест те, пĕлесшĕн те çунмасть. Чун тăвăнсах килет çавсем çинчен шухăшланă май. Тĕнчери кашни çынна чĕпĕтсе тухас та çак ачасен хуйхи-суйхи çинчен каласа пĕжерес килет. Алик канăçу тупрĕ-ха. Юрккан тата мĕншĕн унран катăкрах пулмалла?
Тепĕр кун, килĕнче пĕччен юлсан, темле теветкеллĕ вăй килсе кĕчĕ ун ăшне. Хăпăл-хапăл пуçтарăнчĕ те тухса утрĕ урама.
Шкул çумĕпе иртсен лакăм-лакăмлă урам пуçланчĕ. Çитсе тухма тӳр килменччĕ-ха кунта. Урамĕ хитре вара. Йĕркерен кирпĕч çуртсем лараççĕ. Урамĕн варри кăна тумхахлă. Машина çӳрет пулсан — çавă ĕнтĕ. Çавсем çăрса ватса хăвараççĕ урама.
Икĕ кирпĕч çурт хушшинче тĕнсе ларакан йывăç çурт умĕнче чарăнчĕ. Пăхас темесен те тăйлăк-тайлăк карта, мăкланнă пӳрт тăрри, пахча еннелле тайăлнă хăма сарай куç умне тухса тăчĕç. Тата ăçта курнăччĕ-ха кунашкал ӳкерчĕке тесе шухăшларĕ вăл. Ку чухне ун пекки ниçта та çук пулĕ. Вăрçă хыççăн юхăннă хуçалăхсем йĕркеренехчĕ те, çавă асра юлнă-ши?
— Чим, ара, халь те çĕрулми кăларман-и? — такамран ыйтрĕ вăл.
Ăна хуравлакан пулмарĕ. Чуна пусахласа тăрам мар-ха терĕ те мăянлă-вĕлтĕренлĕ картишне кĕчĕ. Пӳрт алăкĕ çинче питĕрмен çăра çакăнса тăрать. Ăна вĕçертсе илчĕ те пӳрте кĕчĕ. Тусан шăрши сăмсана çапрĕ. Хуп-хура çивиттиллĕ сĕтел варринче тимĕр чашăк ларать. Вăл пушах. Тĕпеле иртрĕ. Сивĕ кăмака, пуçтарман вырăн, унта та кунта сапаланса ларакан таса мар савăт-сапа ăна кунтан часрах тухса кайма хăваларĕç. Темле майпа çĕрулми тултарнă витрене пырса перĕнчĕ те, вĕт шăна хуп-хура сĕрлесе çĕкленчĕ, пӳрте тултарсах хучĕ.
— Мĕн вăхăт çĕрсе ларать-ши ĕнтĕ ку çĕрулми? — терĕ те йĕрĕнсе тута чалăштарчĕ.
Ырă мар шăршă анратса ячĕ ăна.
Часрах-часрах урама тухас та пăнтăх шăршинчен хăпас килчĕ.
Çĕрулмине юр айне ярать ку ăнман хĕрарăм, хамăр кăларса парар мар-ши тесе шухăшларĕ те куçĕ тĕлне кам та пулсан пулмĕ-и тесе унăн-кунăн пăхкаларĕ. Никама та курмарĕ. Аманнă кăмăлпа утса кайрĕ вара лакăм-тĕкĕмлĕ урампа.
12
Тепĕр кунхине Юркка килмерĕ те, Серинккана тем çитмен пекех туйăнма тытăнчĕ.
— Хăвăнтан хăвармалла марччĕ, — терĕ ӳпкелешсе Алика.
— Татар майрипе çĕрулми кăлармалла терĕ.
— Пулăшма каяр эпир те.
— Пымалла мар терĕ.
— Ма тата? Пуçтарса панă пулăттăмăр.
— Амăшне пире кăтартасшăн мар. Амăшĕ тупăннă ун.
— Ăçта çӳренĕ тет вара?
— Ăçти паллă ĕнтĕ, — терĕ те Алик кукамăшĕ татах та татах тем те тем ыйту парасран пăрăнса кайрĕ.
Малтан хăраса кăна шухăшланăччĕ Серинкка, халĕ Юрккана усрава илес тенĕ шухăш пуç мими варринех кĕрсе ларчĕ. Мĕн тумаллине кăна пĕлмест. Канашлама та çывăхра пĕлекен çын çукрах. Район центрĕнчи кантурсем хăйсенчен пистерчĕç ăна. Çавсене çӳремелле пулать тени кăна ăна тытса тăрать. Ахальлĕн пулсан тытмалла та туса пăрахмалла кăна.
Юрккан амăше тупăннă иккен-ха. Урăлса та çитейнĕ пулсан калаçса пăхмалла пĕрре çавăнпа тесе шутларĕ те, шухăшĕ çум çакки пекех çыпçăнса ларчĕ. Ирпе каям-ши, каçхине-ши тесе пăшăрханма тытăнчĕ. Алика шкула ăсатсанах лакăм-тĕкĕмлĕ урама кайма пуçтарăнчĕ. Мăнукне леçсе хăварсан килне те таврăнса тăмарĕ.
Пĕрре курнă хыççăнах кашни вак-тĕвек таран асра юлнă пӳрт умĕнче чарăнса та тăмарĕ, тӳрех шалалла кĕрсе кайрĕ. Пӳрт хапине пăхса тăрса кăмăла ахалех пăсас темерĕ ĕнтĕ.
Ăна хытанка тăл-пӳллĕ хĕрарăм кĕтсе илчĕ. Сăнне пăхсан пенси çулне çитнĕ çын пекех туйăнать. Хусканăвĕсем тăрăх вăл вăтăр урлă кăна каçнине чухласа илетĕн. Сăнĕпе-пичĕпе çынран ӳксĕ юлман пĕрре те. Ытти хĕрарăмсем пек, тум суйласа тăхăнсан ăмсанма та пулать. Анчах халĕ вăл хăй хĕрарăм иккенне маннă та пулас. Арçынла кастарнă çӳçне те туранă, те тураман та. Писев таврашĕ пичĕ çинче те, куç таврашĕнче те çук. Çине тӳмесемсĕр халат уртса янă та, ярханах çӳресрен темле канра пекскерпе туртса çыхнă. Уринче таптанса пĕтнĕ тапочка.
Тарават калаçрĕ кил хуçи. Кам эс, мĕн туса çӳрен тесе ыйтса тăмарĕ. Маларах иртсе ларма сĕнчĕ. Хальччен курман пулсан та камне чухларĕ-ши? Юркка каласа панă пулинех.
Пӳрт урайне çуса тасатнă. Малтан килнĕ чухнехи шăршă сĕврĕлнĕ пулин те сăмсара тăратех вăл. Тусан шăрши те çук пек пӳртре, анчах, малтанхи хут килнĕ чухне чыхăннипех пулĕ, халĕ те сунаслас килнĕ пек туйăнса тăрать. Пăхкалать-пăхкалать унталла-кунталла Серинкка, кил-çурт ăш-чикĕ улшăннине куçкĕретĕн курать. Тимлесех ĕçленĕ хĕрарăм, пур çĕре те алли çитĕйнĕ. Сетел çинчи клеенкăна та улăштарнă. Кăмака хутса кăларнă. Унта шаркку лартнă пулас. Шăрши пӳрте тапса тухнă.
— Алик кукамăшĕ пулĕ тесе ăнлантăм, — калаçма пуçларĕ хĕрарăм. — Сăмах пур пулсан пуçла. Итлетĕп...
— Сăмахĕ-мĕнĕ çавă кăна... Ачасем пĕрле çӳреççĕ те, юлташу мĕнле, эсĕ те çапла тенипе, Юркка мĕнле пурăнать-ха тесе килсе курам терĕм. Выçăллă-тутăллă çӳрет Юркка. Ачаллах сывлăхсăра юлсан, тетĕп, кайран хăйне калама çук асаплă пулĕ тетĕп. Ачана халех хуçса хăварас марччĕ тесе пăшăрханатăп мар-и?
— Хам та çаплах шутлатăп та, чаракĕ çук-çке ман, чаракĕ çук. Ларсах макăрас килет хамăн та. Сана ман анне темелле те, пытарса калаçас теместĕп. Ĕçкĕллĕ хĕрарăм эпĕ. Ерсе кайнă та пĕрре... Халь урăлтăм та, чăн-чăн чирлĕ çын. Ыратман вырăн та çук. Асаплантарать те çапла, тытатăн та персе лартатăн. Вара ыратни-мĕнĕ те манăçать. Тĕнчере çук телейлĕ пек туятăп хама...
Юркка калани аса килчĕ. Кӳршисем ĕçлеме юратманнипе вăрçаççĕ иккен хăйне. Аса килчĕ те çакă, Серинкка хĕрарăм çине шăтарасла пăхрĕ. Лешĕ те килнĕ çын шухăшне самантрах ăнланчĕ тейĕн.
— Халĕ ĕç те тупрăм ĕнтĕ. Пĕр тумлам та ăша ямастăп тесе тупа турăм.
— Питех йывăр пулсан пар пире Юрккана усрава. Эпир иксĕмĕр те ĕçкĕлле çынсем мар...
— Мĕн калаçатăн? Манăн вăл пĕрререн-пĕрре. Чун тĕпренчĕкĕ. Пепкем. Унсăрăн мĕнле пурăнас вара ман?
— Чикансене сутма тăнă мар-и-ха? Сахал тӳленипе кăна паман мар-и?
Хĕрарăм лĕпсĕрех пулчĕ. Кун пек чухне куç йĕпетмеллех. Лĕпĕр-р-р! макăрса ячĕ те. Çанă вĕçĕпе куçĕсене шăлкалама пикенчĕ. Ку чăн-чăн куççулĕ маррине Серинкка питĕ лайăх пĕлчĕ пулин те шăпах ларас терĕ. Хĕрарăмăн хăтланкаларăшĕсене вăл малтанах пĕлсе тăчĕ. Тытамаклăн хăлаçланма тытăнать ак, кăшкăрашма пуçлать, такама вăрçма, ылханма пикенет, хăйне кăна тӳрре кăларса пултăр...
Пĕр сикми хăй çине пăхса ларакан тăрă куçсем хĕрарăма хăратрĕç, вĕсем унăн пĕр хусканăвне те, пĕр хăтланкаларăшне те ĕненмессе пĕлчĕ. Çавăнпах ĕнтĕ, хальччен хăнăхнă пек, апла-капла выляс мар терĕ пулас. Куçĕсене шăлса типĕтрĕ Татта. Сĕлекине çăтса ячĕ. Лăпкăн та тăнлăн калаçма пуçларĕ.
— Пăрахатăпах усал йăлана. Пăрахатăпах. Каларĕ тесе калăн ак. Пĕртен-пĕр ачама улпут ачи пекех пăхăп. Манран тек вăтанмалла пулмĕ ун. Маншăн та вăтанса çӳремĕ.
Ĕçкĕллĕ çынсем сăмах пама юратнине те пĕлет Серинкка. Çавăнпа ĕненсех итлемерĕ те.
Качча тухатăп тесен сисчĕвленчĕ вара. Ырă арçын тĕлнех лексен, тен, урăхланайĕ те. Ун пеккисем пурнăçра пайтах тĕл пулаççĕ. Çапах вут-вутарсах калас терĕ.
— Сăмахна тытмасан асту, амăш прависĕр хăварттаратăп та Юрккана хам патăма пурăнма илетĕп. Мĕн тумаллине лайăх пĕлетĕп эпĕ, — терĕ те тăрса тухса кайрĕ.
Килне çитичченех хăйĕнчен хăй тĕлĕнсе пычĕ: ăçтан тухрĕ ун кунашкал хăюлăх?
Ача-пăча кун-çулĕ тесен хĕрарăм туман ĕç çук теççĕ. Чăнах иккен çакă. Ним те чараймасть ăна, ним те пӳлеймест. Ачана, çылăхсăр чуна, вăл хăйне шеллеми хутĕлеет. Хă, тĕнче непĕсне еплерех сехĕрлентерсе хăварчĕ вăл! Таврăнсанах Макара каласа паратăп-ха тесе шутласа хучĕ. Анчах лешĕ таврăниччен темшĕн манса та кайрĕ. Темиçе кунтан тин чĕлхе çине çĕнĕрен килчĕ.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
Ирина (2010-10-31 16:01:14):
Интереслĕ вулама...куççульленмесер те чăтаймастăн.
Ярмат (2016-01-20 20:38:43):
Шутсăр тарăннăн çырать çак автор. Вулас килсе тăрать вăл çырнă повеçсемпе романсене.