Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +0.3 °C
Пӗччен йывӑҫ час тӳнет.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Аçтахар Плотников: Кунпа кӑнтӑр

Аçтахар Плотников26.09.2015 13:273351 хут пӑхнӑ

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

 

«Кӑнтӑр ҫитрӗ», — тетпӗр эпир хӗвел тӳпе маччине хӑпарса ҫитнине курса. Мӗне пӗлтерет-ха ҫав «кӑнтӑр» тени?.. Лайӑхрах шухӑшласа пӑхатӑн та ку сӑмах икӗ пайран иккенне куратӑн: кӑн тата тӑр (тӑрать), кӑн тӑрать. Кӑн (кун) ӗлӗк-авал хӗвеле пӗлтернӗ. Эппин, кӑнтӑр — хӗвел ҫӳлте тӑнине пӗлтӗрнипе ҫыхӑннӑ: хӗвел тӑрать. Кӑнтӑр енӗ — хӗвел тӑнӑ енӗ. Кӑнтӑрла ҫитрӗ — хӗвел тӳпере тӑнӑ вӑхӑт ҫитрӗ.

Кун сӑмах та хӗвелпех ҫыхӑннӑ. Кун пуҫланчӗ — хӗвел тӳпене тухма тытӑнни иккен.

Хӗвел сӑмах халӗ те хӑшпӗр тӗрӗк чӗлхисенче авалхиллех каланать — кун, кюн, кӑн, кӳн. Акӑ, якут чӗлхине илсе пӑхар. «Кюн» (кӳн) тесе илтӗнет вӑл якутла. Ҫакӑн пирки калмӑк халӑх поэчӗ Давид Кугультиновӑн сӑвви те пур.

Вчера, открыв подаренный мне том

Данилова — якутского поэта,

Я взволновался: я узнал о том,

Что «Солнце» — наш исток добра и света, —

Как мне поведал мой якутский друг, —

Зовется — «Кюн»...

Эппин, чӑнах та хӗвеле эпир, чӑвашсем, кун, кӑн е кун тесе каланӑ иккен. Кун килчӗ — хӗвел тухрӗ. Кӑнтар ҫитрӗ — хӗвел тӳпене хӑпарса ҫитрӗ.

 
Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

Комментариле

Сирӗн ятӑp:
Анлӑлатса ҫырни:
B T U T Ячӗ1 Ячӗ2 Ячӗ3 # X2 X2 Ӳкерчӗк http://
WWW:
ӐӑӖӗҪҫӲӳ
Пурӗ кӗртнӗ: 0 симв. Чи пысӑк виҫе: 1200 симв.
Сирӗн чӑвашла ҫырма май паракан сарӑм (раскладка) ҫук пулсан ӑна КУНТАН илме пултаратӑр.
 

Эсир усӑ курма пултаракан Wiki тэгсем:

__...__ - сӑмаха каҫӑ евӗр тӑвасси.

__aaa|...__ - сӑмахӑн каҫине тепӗр сӑмахпа хатӗрлесси («...» вырӑнне «ааа» пулӗ).

__https://chuvash.org|...__ - сӑмах ҫине тулаш каҫӑ лартасси.

**...** - хулӑм шрифтпа палӑртасси.

~~...~~ - тайлӑк шрифтпа палӑртасси.

___...___ - аялтан чӗрнӗ йӗрпе палӑртасси.

Orphus

Ытти чӗлхесем

Баннерсем

Шутлавҫӑсем