Электронлă вулавăш

Ак хăçан Наçтук чунĕ ыратмаллах ыратма пуçларĕ. Упăшки ирхине сăмах чĕнмесĕр килтен таçта тухса кайрĕ. Аш вăркать, никампа калаçас килмест. Еçре канăç пулмĕ-ши?

Наçтук кĕпе çума хатĕрленнине курсан, хунямăш, уçă кăмăллă мăнтăр майра, кăмăлсăрланчĕ.

— Мăрзабай хĕрĕ, лавккаçă кинĕ, çĕнĕ çын, кĕпе çутăр-и? Ан хăтлан. Намăс ан кăтарт пире, — терĕ вăл.

Хунямăшне темле майпа ӳкĕтлеме иĕлчĕ Наçтук. Хуняшшĕ килте çукчĕ. Вăл, хыт кукар, килте пулсан та хирĕç пулмĕ. Аслă ывăлне çеç ĕçлеттереймест вăл. Ыттисене пурне те, пĕчĕк ача таран, ĕçлеттерсе, вĕсенчен усă курма тăрăшать. Смоляков майри Наçтука ĕçлеме ирĕк пачĕ, хăй, кам та пулин çĕнĕ çын кĕпе çунине курасран сыхланса, хапхине питĕрчĕ те упăшки вырăнне тавар сутма лавккана кĕрсе ларчĕ.

Самана Тимĕркки, таçтан лашапа таврăнаканскер, лавкка алăкĕ уçă тăнине курсан, лашине пăрса тăратрĕ. Хăй лавккана кĕчĕ.

Тавар илме кĕмерĕ кунта Тимĕркке. Унăн тусне каламалли пĕр хитре сăмах тата пĕр вăрттăн хыпар пур. Хуçи пулмарĕ, майрине кӳрентерес килмест. Çапах та хальтерех илтнĕ сăмаха тĕртсе хучĕ-хучех. Лавккаçă майра Тимĕрккене калуш илме сĕнчĕ.

— Пăх-ха, сан çине епле кулса пăхса ларать, — терĕ.

— Мĕн чул тăрать?

— Пилĕкçĕр тенкĕ.

— Çутă калуш кулать, хуçа кĕсйи тулать, хуçи çпикулянт пулать. Самарта кам вучĕ çунать? — шăл йĕрчĕ Тимĕркке.

— Пире те хурласа калаçатăн эсĕ, те — мухтаса, пĕлме çук, — кулкаларĕ майра.

— Тимĕркке аташать. Смоляков савăнать, Санька каратель пулать, — терĕ юлашкинчен Тимĕркке. Унтан, сассине пусарса, Лешеккинче илтнĕ хыпара шӳтлемесĕрех каласа пачĕ: — Санька Фальшин ывăлĕпе ыран хулана каять, Мăрзабай Назарĕ патне. Карательиăй отрядпа яла таврăнасса кĕтсех тăр...

Лавккаçă арăмĕ хыпăнса ӳкрĕ. Тимерккене ăсатнă хыççăн лавккине хупрĕ те Наçтука чĕнсе илчĕ. Кинĕ хăй те Санька ăçта кайса çухалнине пĕлмест. Вара унăн çĕркаçхи калаçу-хирĕçӳ пирки хунямăшне каласа памаллах пулчĕ.

Санька каçхине те киле таврăнмарĕ. Ашшĕ çакăншăн пĕртте пăшăрханмарĕ.

— Ан шарла. Кине кайран хамах каласа парăп. Санька санпа манран ухмах мар, — терĕ вăл арăмне.

Наçтук тепĕр кунне кунĕпех Санька таврăнасса кĕтсе ларчĕ. Кĕтсе илеймерĕ. Каç пулас умĕн Петька таçтан чупса килчĕ те инкĕшне хăлхаран вăрттăн:

— Пирĕн хыçра, Тук хĕрринче, сана Зар Ехим арăмĕ кĕтсе тăрать, халех пыма хушрĕ, — терĕ.

Кĕтери качча кайнăранпа вĕсем нĕр-пĕринпе курса калаçман-ха. Наçтук Кĕтерие пырса ыталарĕ те макăрса ячĕ. Кĕтерин хăйĕн те чунĕ кӳтсе çитнĕ, анчах макăрма пĕлмест вăл. Макăрас чух çилленет е кулать. Халь вара çилленмерĕ те, кулмарĕ те. Акамне алăран кăмăллăн çавăтса, Тук хĕррипе чӳккукри еннелле ертсе кайрĕ, çын ан куртăр тесе, çыран айĕпе çул тытрĕ. Наçтук кăшт лăплансан, вĕсем калаçа пуçларĕç. Таркăн упăшкисем çинчен кашни хăй мĕн пĕлнине каласа пачĕ. Ехим ухмах пек: «Салтака каяп, офицер пулса таврăнатпăр», тесе кăшкăрни çинчен асăнсан тин кулса ячĕ Кĕтери.

— Эх, Кĕтери, ма ман пата çӳреместĕн? Эс йывăр килнĕ чух та кулма пултаратăн. Çавăнпа юратрăм пуль сана. Эпĕ сан пек савăнма та, хуйхă сĕвĕртме те пĕлместĕп, — ӳпкелешрĕ Наçтук.

— Мĕлке ӳкернине астăватни, Наçтук? — акамне йăпатма пикенчĕ Кĕтери. — Суйрĕç вĕт — мĕлкесем. Пуяна эпĕ мар, эсĕ кайрăн качча. Вилес пирки те юмăç каланине тепĕр май ăнланас пулать. Эс мар, эпĕ малтан вилеп.

— Вилме çăмăл-çке, пурăнма йывăртарах, — салхуллăн тавăрчĕ Наçтук. — Юратнă пиччене курас килми пулчĕ. Аттерен сивĕнтĕм. Аннепе аппа маншăн тахçанах ют пекчĕ. Халь упăшкаран та çав тери сивĕнмелле пулсан, çут тĕнчере епле пурăнас!

— Кĕнеке вулани çынна пăсать тесе ахальтен каламаççĕ çав, — çилленерех каларĕ Кĕтери — Эс, Наçтук, кĕнеке вуласа пăсăлнă пуль. Тупнă хуйхăрмалли! Ху таса кăмăллă çын пулни пуринчен те хаклă. Эпĕ, ак, ухмах, упăшкан ашшĕ-амăшне юратрăм. Халь кирек мĕн пултăр, атте килне таврăнмастăпах ĕнтĕ. Сан пек нумай вĕреннĕ пулсан, вырăсла лайăхрах калаçма пултарсан, хулана тухса кайăттăм. Халь тин вĕренеймĕн çав. Мĕн пулсан та, çак килтех пурăнма тивет. Ман Зар упăшкам ухмах пуçне кирлĕ мар çĕре кайса чиксен те аптрамăп. Ача пулсан, ача ӳстерĕп. Пулмасан, — сасартăк ахăлтатса ячĕ Кĕтери, — тума пĕлес пулать.

Наçтук каллех кулмарĕ. Вара Кĕтери акамне упăшкисем пирки лăплантарма васкарĕ:

— Асту ман сăмаха: таврăнаççĕ вĕсем. Иккĕшĕ те çăмăлкка та хăравçă чунсем. Сан упăшку кăшт ăслăрах ĕнтĕ, анчах хура-шур вăл та курман хальччен. Ура çине ĕне пусмасăр, вĕсем çын пулаяс çук.

Çапла калаçса пынă май икĕ çĕнĕ çын пулăçсен сукмакĕпе Пăрутапăрĕ тĕлне çите пуçларĕç. Такам Тук леш енчен кăшкăрни илтĕнчĕ:

— Аçта каятăр, çĕн çынсем? Чимĕр-ха, мана та йышăнăр. Эпĕ те сирĕнпе çӳресе çĕнелем.

Хуйхă пĕлмен сасăпа кăшкăраканни Мулла Анукĕ пулчĕ иккен. Вăл, Лешеккинчен таврăнаканскер, Тук урлă каçма хатĕрленнĕ. Ана ăсатма тухнă Оля Кĕтерипе Наç-тука палларĕ те хăнипе пĕрлех хăй те шыв урлă каçрĕ.

— Ак тамаша! Çĕнĕ çынсем тăваттăн пултăмăр мар-и? — ихĕрчĕ Мулла Анукĕ.

— Чипер калаç, Анук акка, — терĕ Кĕтери чăвашла. — Майра хĕрне нимсĕрех кӳреитерме пултаран.

— Кӳренмест. Хăех эп Рамаш арăмĕ тесе çӳрет. Çĕнĕ çын мар-и вара?

— Вăл апла пултăр, — кулса ячĕ Кĕтери те. — Эс ху, Анук аппа, çĕнĕ çын шутне кĕрейместĕн пуль. Кăшт кивелнĕ мар-и?

— Ăçтан пĕлен, тен, каллех çĕнелнĕ пуль...

Кусем ихĕрсе чăвашла калаçнă хушăра Наçтук, капла вырăс хĕр умĕнче ырă мар пулать тесе, Ольăпа вырăсла калаçа пуçларĕ. Хăйсен хуйхи пирки асăнчĕ.

— Вĕсем пирĕн енчисемпе пурте пĕр лашапа тиенсе кайрĕç, — терĕ Оля. — Ман ĕлĕкхи каччăм, Фальшин Васьки: «Хамăр ирĕкпе салтака каятпăр», тенĕ пулать.

Çавна илтсен, Анук та вырăсла калаçа пуçларĕ.

— Вăт эсир те тăлăха юлтăр пулать. Упăшкăрсене курас килсен, систерĕр пире. Эпир Ольăпа хулана кайма хатĕрленетпĕр. Пĕрле кайăпăр, — терĕ те Анук, Оля ăнлантăр тесе, куçне хĕссе илчĕ.

Оля ăнланчĕ. Ку уçă кăмăллă та чее хĕрарăм йĕр çухатас тесе çапла калаçать иккен. Унпа паллашнăранпа, ытла савăннипе, ларма-тăма та пĕлмест Оля. Яла çитиех ăсатса ячĕ вăл чăваш хĕрарăмĕсене.

Мулла Анукĕ Наçтука хăйсем хурăнташлă пулнине астутарчĕ, ашшĕсем туслă пулнă пирки те асăнчĕ, хăй патне калаçса ларкалама пыма чĕнчĕ. Çавăнтанпа Наçтук Кĕтери патне те, Мулла Анукĕ патне те час-часах çӳрекен пулчĕ.

Çапла икĕ эрне хушшинчех Наçтук салтак араме пулса тăма та ĕлкĕрчĕ. Пуçа çĕнĕ хуйхă-суйхă сырса иле пуçларĕ. Арлă арăм пулни чăнахах çĕнĕ çын пулни мар-и вара?