Электронлă вулавăш

Çамрăклăх, çамрăклăх... Пурте илемлĕ, пурте таса уншăн. Пурнăçра пин çул пур — пурне те хăйшĕн уçă тесе шутлать вăл. Пурнăç ăна асамлăн курăнать.

* * *

— Мускав каллех çумăр калать. Утăçи çумăра лекет е, кум? — хăйпе çумăн лараканран канаш ыйтса калаçрĕ ĕнтĕ самаях шуралнă Сантăр мучи.

Мучипе юнашар вырнаçнă Владимир Николаевич (ялти пек каласан Микула Волочĕ е Володь пичче) çулĕçемпе хăй кӳршинчен чылай çамрăкрах. Пĕр çирĕм-çирĕм пилĕк çул. Анчах çĕр ĕçĕнче унран канаш ыйтасси çак ялта йăлана кĕнĕ ĕнтĕ. Маларах, пĕр вунă-вун пилĕк çул ка-ялла çур акине е çĕртмене хăçан тухасси, ĕçе мĕнрен пуçласси пирки Владимир Николаевич ашшĕпе, Микула мучипе, сăмахлатчĕç. Каярах çак хисеп ват мучирен ун ывăлне куçрĕ. Паллах, ялта унран аслăрах çын нумай. Анчах темме-çке пурте — хăйĕнчен ватти те, çамрăкки те — пысăк ĕç тумалла чух сăмахлама яланах ун патне утать.

— Паян-ыран çулса пăрахма пултарсан типĕтсе капанлама ĕлкĕрĕпĕр, — анăçалла пăхса калаçрĕ Микула Волочĕ. Вăл тата темĕн каласшăнччĕ, анчах ял хапхинчен палламан майра кĕнине курсан чĕнмерĕ. Çывхарса килекене куç илмесĕр сăнарĕ.

Эпир пурте куллен вуншар çынпа паллашатпăр. Анчах кашнинпех çывăх туслашмастпăр. Пĕрисене паллашнă кунах манатпăр. Теприсемпе кăшт чылайрах — пĕр-икĕ çул е нумайрах хутшăнатпăр. Виççĕмĕшсемпе çеç ĕмĕр тăршшĕпе юнашар утатпăр. Çапах, паллашу вăрăм е кĕске пулнине пăхмасăр, кашнинех мĕнпе те пулин астуса юлатпăр. Пĕри мĕнле калаçни, тепри — кулни е пăхни, виççĕмĕшĕн утти пирĕн ăс-тăна, таçта шала кĕрсе ларать. Вăхăт иртнĕçемĕн эпир ун çинчен манатпăр. Ăнсăрт тĕлпулу çеç тӳрех пурне те аса илтерет. Ăçта курнă эп ăна? Кама аса илтерет вăл? Палласа илме тăрăшса асапланатпăр вара.

Ял хапхинчен кĕнĕ хĕрарăма курсан Микула Волочĕ те шăпах çак ыйтусене хуравлаймасăр ăшталанчĕ. Çук, хĕрарăм сăнĕнче те, пĕвĕнче те ним паллани курмарĕ арçын. Анчах ун утти, аллине мĕнле суллани тата типтерлĕ пуçтарса хунă çӳçне час-часах мĕнле якатса илни ăна такама аса илтерчĕ. Кама? Çакна Владимир Николаевич ниепле аса илеймерĕ.

Хĕрарăм вара çывхарса пычĕ. Вăл самаях пăлханать пулас Унăн кашни хусканăвĕ çакна палăртать. Акă вăл Сантăр мучипе Владимир Николаевич ларакан сак тĕлне çитрĕ.

— Здравствуйте, — терĕ çеç хĕрарăм. Чарăнса та тăмарĕ. Анчах темшĕн Володя çине уйрăмах тĕсесе пăхрĕ. Куçĕпе персе пăрахма хатĕр пек, савăнăçпа хуйхă, ачашлăхпа тӳрккеслĕх, юратупа курайманлăх хĕлхемне сирпĕтрĕ.

Мĕн пĕлменнине пĕлес, маннине аса илес туртăм этемĕн ача чухне кăна мар, каярах та сыхланса юлать. Пуçа пуш шухăшпа анратасси Владимир Николаевичăн йăлара çук. Анчах паян çак йăлана арçын сисмесĕрех пăсрĕ. Хĕрарăм иртсе кайсан та, Сантăр мучипе пупленĕ хушăра та, каярах килелле утнă май та илемлĕ, анчах хаяр хĕлхем сирпĕ-текен куç пирки шухăшлама пăрахмарĕ вăл. Ун хуçи кам иккенне пĕлеймесĕр асапланчĕ...

— Кукка! Салам. Эпир çитрĕмĕр, — алăкран кĕнĕ-кĕмен Владимир Николаевич мăйĕнчен уртăнчĕ аппăшĕн кĕçĕн хĕрĕ Лариса. Вăл хăй юлташĕсемпе хăнана килесси пирки куккăшĕпе иртнĕ эрнере калаçса килĕшнĕччĕ. Ара, ытла илемлĕ вырăнсем-çке кунта! Пулă тытма пĕви, кăмпа татма вăрманĕ, чечек-курăк пуçтарма анлă хирĕ — пурте пур. Канмалли куна лайăх ирттерме кунтан ытла мĕн кирлĕ?

— Салам, салам, — Ларисăна çурăмран лăпка-лăпка саламларĕ Владимир Николаевич. — Мĕнле çитсе пĕтрĕр?

Куккăшсем патне Лариса час-часах çӳремест. Ара, вĕсем кӳршĕ районта пурнаççĕ-çке. Вĕсен хушши вара пĕр çухрăм çеç мар. Тата Лариса ашшĕ-амăшĕ темшĕн Володь куккăшсем патне çӳресех каймасть. Ашшĕпе куккăшĕ пĕр сĕтел хушшинче лăпкăн хăналаннине хĕр курманпа пĕрех. Теме пула (мĕншĕнне хĕр ниепле те ăнланаймасть) вĕсем яланах хирĕçеççĕ, пĕр-пĕрне чăтма пултараймаççĕ, Çакна пăхмасăрах куккăшсен килĕнче Ларисăна яланах хавас. Володь куккăшĕн хĕр ача çукран-ши (ун арăмĕ пĕрремĕш ывăлне çуратсанах вилнĕ, тепре вара Володя авланман) е урăх сăлтавпа хĕре вăл питĕ юратать.

— Кукка, паллаш. Ку ман юлташсем, — тĕпелте вырнаçнă çамрăксемпе паллаштарчĕ Лариса.

Çемçе диван çинче ларакан яшсемпе Владимир Николаевич ал тытса паллашрĕ. Черет паçăртанпах сервант умĕнче алăк еннелле çурăмпа тăракан хĕр патне çитрĕ. Анчах вăл пӳлĕмре мĕн пулса иртнине пĕртте курмарĕ пулас. Унран та ытларах — шухăшпа çак вырăнтан пачах урăх çĕрте пулчĕ.

— Кукка, ку пĕрле вĕренекен тусăм, — хĕр çаплипех сăмах чĕнмесĕр çурăмпа тăнине кура паллаштарма васкарĕ Лариса. — Ирина, ку Володь кукка.

Лариса хăйне хулпуççирен тытсан çеç хĕр кил хуçи еннелле çаврăнчĕ.

— Кам вăл? — Арçынна тӳрремĕн куçран пăхса кăшт чĕтрекен, пăлханчăк саспа ыйтрĕ вăл.

Владимир Николаевича хĕр ыйтăвĕнчен ытла ун сăне хытарса лартрĕ. Ирина аллинчи сăн ӳкерчĕкĕ вара аса-илӳ урапине кустарса ячĕ. Ял хапхинчен кĕнĕ хĕрарăм, нумай çул каялла арăмĕпе ун çывăх тусĕ ӳкерттернĕ сăн ӳкерчĕк тата хурав кĕтсе кăшт чĕтрекен хĕр тӳрех пĕр çыхха çыхăнчĕç.

— Кам вăл çак хĕр? — арçын ним каламаннине кура пăлханса ыйтрĕ хăна хĕрĕ. Вăл пĕрре Владимир Николаевич çине, тепре аллинчи ик тумлам пек хăй сăнлă хĕр çине пăхрĕ...

8

Ăс-хакăлпа эп пурăнма вĕрентĕм,

Нимле сăлтавсăр çĕрĕпе çӳрерĕм.

Ăс-хакăлпа эп пурăнма вĕрентĕм... Ытла хытах мар, хăй валли хăй çурма сасăпа çеç çине-çинех вуларĕ темшĕн шăпах паян аса килнĕ йĕркесене Диана. Ăс-хакăлпа пурăнма... Калама çăмăл. Пĕр кун кăна пурăнса пăхсан вара кашкăр пекех ӳлесе ярăн. Чун, чун тетпĕр. Анчах вăл этем кĕлеткин хăш кĕтесĕнче вырнаçнине те, мĕн чухлĕ вырăн йышăннине те тĕплĕн пĕлместпĕр. Физиологи ăслăлăхĕшĕн чун тени çук. Çапах пурте ăна туятпăр. Хамăр пурнăçри çĕр утăмран тăхăр вун тăххăрăшне шăпах вăл ыйтнă, хушнă, хистенĕ пек тăватпăр.

Ăс-хакăлпа эп пурнăма вĕрентĕм — çук, Дианăн паян çак йĕркесене урăхларах сăмахсемпе улăштарас килчĕ. Хам чунăма эп итлеме вĕрентĕм! Çапла кăшкăрас килчĕ хĕрĕн. Анчах вăл кăшкăрса та, пăшăлтатса та каламарĕ. Çак сăмахсен асамлăхĕпе сăваплăхне Диана кĕлеткен кашни клеткипе туйрĕ. Хăйĕн чĕри çапла телейлĕн те çă-мăллăн хăçан тапнине хĕр тахçантанпах астумасть. Паян вăл пурнăçăн çакăн вăрăмăш сыпăкне суя ĕмĕтсемпе йăпанса ирттернишĕн çеç ӳкĕнчĕ.

Дианăн пĕтĕм кунĕ каçа хатĕрленсе иртрĕ. Пĕр самантра тăванран тăван пулса тăнă Роберта кĕтнĕ май хăйĕн юхăнса кайнă хуçалăхне йĕркене кĕртрĕ. Çурĕ, тасатрĕ, якатрĕ, апат пĕçерчĕ. Тахçанах ĕнтĕ хĕр кил-çурт таврашĕнчи ĕçе çапла юратса туман. Паян вăл хăйшĕн тепĕр чăнлăх уçрĕ: пурнăç юратнă çыншăн пурăнсан çеç илĕртӳллĕ.

Пӳлĕме каç сĕмĕ те çапрĕ. Алăк шăнкăравне кĕтсе Диана чӳрече умне вырнаçрĕ. Кĕтнĕ чух ялан пăлханатăн. Роберт килмелли вăхăт çывхарса пынăçемĕн хĕр те минутсерен ытларах канăçсăрланчĕ. Чĕри те нихçанхинчен вăйлăрах тапрĕ, хăй те чирлĕ çын пек пĕр вĕриленсе, пĕр шăнса тăчĕ. Анчах кĕтни, шанни, пăлханни кăлăхах пулчĕ. Сĕтел варринчи вăрăм çуртана Диана пĕчченех çутрĕ...

Çак самантра хĕр хăйне мĕнлерех туйнине тавçăрса илме йывăрах мар. Пĕр хутчен те пулин улталанса курнă çын ăна ăнланать.

Ултав... Каллех ултав. Шăпах чĕрери пăра ирĕлме, шанăçа çуралма ирĕк панă, юрату тĕнчинелле утăм тунă самантра. Юхакан шыва икĕ хут кĕреймĕн теççĕ, анчах темшĕн-çке пĕр тымартанах вун пилĕк хут та такăнатăн. Темме-çке пĕрремĕш хутĕнченех ăна курма вĕренейместĕн. Такăнатăн, ӳкетĕн — ура çине çĕкленнĕ хыççăн каллех ун умнех çитсе тăратăн. Тен, такам урăххишĕн çакă пачах çапла мар пулĕ — Дианăшăн вара ку ылханлă ункă. Вĕçленме пĕлмен пач тĕттĕм каç.

Çунакан çуртан вĕри тумламĕсем хытăрах та хытăрах ирĕлсе юхрĕç. Куççуль пекех туйăнчĕç вĕсем. Çулăмăн кăшт кăвакрах чĕлхи çине пăхнă май Диана çурта тумламĕсене куççульпе миçемĕш хут танлаштарнине шута илме пăхрĕ. Çук, хĕр макăрмарĕ. Хăй чунне хытарма вăл тахçанах вĕреннĕ. Çак самантра вара ун чĕрине çирĕп чул — мрамор çăтрĕ. Ăс-тăнĕ те каллех паянхи, çак самантри пурнăçпа кăна пурăнма пуçларĕ. Тин çеç, темиçе сехет каялла, Диана пачах урăх юхăмра ишетчĕ-çке. Ачашлăхпа асамлăх, юратупа ĕмĕт хупăрлатчĕ ăна. Халĕ вăл ерипен чулланса, юрату ăссăрлăхĕнчен урăлса пычĕ...

Пĕт-пĕлтĕк! Пĕт-пĕлтĕк!

Шап ӳксе ванчĕ хĕре тыткăнланă сивĕ чул. Диана самант каялла хăй мĕн туйнине, мĕн çинчен шутланине манса алăк еннелле туртăнчĕ. Кам? мĕн? тесе ыйтса тăмарĕ вăл — тӳрех уçса ячĕ.

Салам! — питĕ ывăнчăклăн та асаплăн йăл кулчĕ Роберт. Пĕр утăм ярса пусрĕ те Диана мĕн те пулин калама ĕлкĕриччен ун ури умне ӳкрĕ. Çав самантрах таса урай юнпа хĕрелчĕ...