Электронлă вулавăш

Пĕр самант кăна е сехете яхăнах тăчĕ-ши Таня çул варринче? Вăл кăна пĕлмерĕ. Алăри ача йăшăлтатни тăна кĕртрĕ ăна. Ерипен алла илчĕ вăл умри сумкăна. Халран кайса утса кайрĕ.

«Вăл мана кураймасть. Кураймасть...» — вĕçĕмсĕр пăшăлтатрĕ Таня. Тепĕр тесен, мĕн кĕтнĕ-ха вăл? Мĕн кĕтнĕ юратăва çапла çăмăллăн сутнă хыççăн? Ивана салтакран кĕтсе илме тупа тунине манса виç уйăхранах урăххине качча тухрĕ пулсан? Мĕн кĕтнĕ курайманлăхпа йĕрĕнӳсĕр пуçне?

Иванпа Таня пĕр çулхисем. Мĕн ачаран пĕрле выляса ӳснĕ. Шкула та пĕрлех кайнă, пĕр парта хушшинче ларнă.

Пĕрремĕш кунран пуçласа юлашки шăнкăравчченех. Яланах пĕрле, пур çĕрте те юнашар пулнăран ял ачисем вĕсене «упăшкипе арăмĕ» тесе те мăшкăллатчĕç. Иванпа Таньăна çакă, паллах, питĕ пăшăрхантаратчĕ. Миçе хутчен çапăçман пулĕ арçын ача йĕкĕлтеме юратакансемпе? Мĕн чухлĕ кĕпе-йĕм çурнă? Миçе хут сусăрланнă? Кăна никам та шутламан.

Ăслă классене çитсен кăна лăпланчĕç вĕт кулма юратакансем. Ывăнчĕç курăнать. Тен, хăнăхрĕç те пулĕ.

Çакăн хыççăн вĕсем пĕр тапхăр лăпкăн пурăнчĕç. Çĕр çинче Иван ятлă арçын ачапа Таня ятлă хĕр ача пуррине пурте манчĕç тейĕн. Анчах çинçешке хĕр ачаран йăрăс пӳллĕ хĕр, арçын ачаран сарлака хул-çурăмлă, шăнăрлă каччă çитĕнсе пынă май ăмсанса хушша кĕрекенсем татах тупăнчĕç. Çирĕп туслăхпа таса юратăва ăмсанакансем. Мĕн кăна туса пăхмарĕç пулĕ вĕсем. Хĕрпе каччăна ăрçăнтарса яма мĕнле кăна тăрăшмарĕç. Уйрăмах Куçма ветипе леш касри Вася. Иртсе çӳреме те памастчĕç-çке. Кашни меллĕ самантпа усă курма тăрăшатчĕç.

Пĕрре çапла, вуннăмĕш класс пĕтерсессĕн пуль, çуллахи каникул вăхăтĕнче Таньăн уйăх çурă хулара пурăнма тиврĕ. Амăшĕпе пĕртăван Анук аппăшне йывăр операци тунă хыççăн пăхмаллаччĕ. Иван ялтах юлчĕ. Хĕрпе каччăшăн пĕрремĕш вăрăм уйрăлу пулчĕ. Нихăшне те çăмăл килмерĕ. Вăхăта кăшт та пулин кĕскетес тесе вĕсем кашни кун пĕр-пĕрин патне çыру çырса тăчĕç. Пĕри яла, тепри хулана. Кашни кун çырчĕç, кашни кун илсе вуларĕç.

Çапла иртсе кайрĕ пилĕк эрне. Улттăмĕшĕ те çаплах пуçланчĕ. Эрне варринче Таня яланхи пекех почта ещĕкĕнчен çыру кăларса илчĕ. Кĕтнĕ çыру. Палланă, чуна çывăх почерк... Çырăва вăл çакăнтах, пусма тăваткăлĕнче, уçрĕ. Палланă почерк, анчах темĕнле ют сăмахсем. Пĕрре вуларĕ хĕр çырăва, тепре. Вуларĕ те вуларĕ — нимĕн ăнланаймарĕ. Мĕн çырать унăн савнă Иванĕ? Мĕн?

«Таня! Пĕлетĕп, ман сăмахсем сана ыраттарĕç. Анчах суя та телейлĕрех тумĕ. Çавăнпа та ĕç-пуç шала кĕрсе кайиччен манăн халех пирĕн хушăри çыхăнăва татас килет. Эпĕ сана юратмастăп! Каçар, юратмастăп...» Пулма пултараймасть! Таня çырăва темиçе хут вуларĕ, Мĕн вуланине унăн ĕненес килмерĕ. Пулма пултараймасть. Ĕненме йывăр... Çук, Таня çак хута ĕненме пултараймарĕ. Мĕн çырнине Иван ăна хăйне куçран калатăр. Çапла, куçран пăхса...

Текех хĕр нимĕн çинчен те шухăшлаймарĕ. Май килнĕ таран хăвăртрах Иванпа тĕл пулса калаçасси çеç канăçсăрлантарчĕ ăна. Вăл ытлашши пĕр самант тăхтаса тăмасăрах яла тухса чупрĕ.

Каччă çырăвне çине-çинех вуланă вăхăтра Иван та çавăн евĕр çыру илсе вуланине Таня пĕлмерĕ. Хĕр ялалла васканă самантра каччă хуланалла çул тытрĕ.

Ялпа хула хушшинчи çул варринче тĕл пулчĕç весем. Пĕр-пĕрне куçран пăхрĕç те сăмахсăрах ăнланчĕç — пĕтĕмпех суя. Хĕрпе каччă чĕрисем юратупа çунса тăраççĕ. Ытти пĕтĕмпех суя.

Каярах çак пăтăрмах вĕçне çитиех уçăлчĕ. Амăшĕ вырăнне вăхăтлăха почтальонкăра ĕçленĕ Светăпа Вася каварĕ пулнă иккен ку. Хĕрпе каччăн юрату çирĕплĕхне тĕрĕсленĕ кавар.

Çавăн чухне çакă хăйсен юратăвĕшĕн чи пысăк тĕрĕслев пулчĕ тесе шутланăччĕ Таня. Йăнăшрĕ... Умра терĕслевсем пĕрре кăна мар пулассине пĕлмерĕ.

Чи пысăк тĕрĕслевĕ вара Иван салтака кайни пулчĕ. Ун витĕр хĕр юратăвĕ тухаймарĕ. Хуçăлчĕ те сӳнчĕ. Мĕншĕн çапла пулса тухнине Таня ун чухне те, тепĕр тесен, халĕ те ăнланаймасть. Пурте хăвăрт, пăтрануллă пулса иртрĕ. Темĕн пулчĕ вăл... Çиçĕм пек йăлтăртатрĕ те хĕр шăпине синкерлетрĕ.

Иванăн салтак ячĕ тухни хĕрпе каччăшăн кĕтменлĕх пулмарĕ. Ăна вĕсем кĕтнĕ. Паллах, уйрăлу çăмăл иртмерĕ, анчах куççуль таврашĕсĕр. Макăрма вăхăчĕ çитмерĕ. Кунĕпех, çĕрĕпех уйрăлмасăр çӳрерĕç вĕсем. Калаçрĕç, аса илчĕç, шӳтлерĕç те кулчĕç. Ара, пур-çке вĕсен мĕн çинчен аса илмелли, мĕнрен кулмалли. Пур... Кайран, ир çинче, Таня Ивана военкомата çитиех ăсатса ячĕ. Иван кунта та чарăнми шӳтлерĕ, пурне те култарчĕ. Хăй хыçĕнчен пысăк тимĕр алăк хупăниччен пĕр самант маларах çеç текех шӳтлемесĕр савнă хĕрĕ еннелле çаврăнчĕ.

— Таня! Уйрăлма вăхăт çитрĕ, — терĕ вăл хĕре куçран пăхса. Пĕлетĕп, кĕтме çăмăл мар, анчах ан ман: эпĕ сана питĕ вăйлă юрататăп. Санçăр мана япăх пулать. Ан ман çакна.

Таня манмарĕ. Тимĕр хапха хупăннă-хупăнман кĕте пуçларĕ. Кĕтсе илессине пĕлсе, хăй юратăвне шанса...

Кĕтнĕ чух вăхăт хăвăрт шумасть. Кашни кун, кашни минутра Иванпа пĕрле пулма хăнăхнă Таньăна вара вăхăта савнă каччисĕр ирттерме пĕртте çăмăл пулмарĕ. Тепĕр чух ним патне ал пымасть, ниçта ларма-тăма пĕлмелле мар. Темĕнле канăçсăрлăх, тунсăх чунра. Килте, тăватă стена хушшинче, çак тăвăрлăх татах та ӳсет. Çавăнпах Таня нумаях пулмасть Иванпа юнашар утнă сукмакпа таса хире çул хыврĕ. Кашни каçах. Халăх çине, клуба, тухас кăмăл пулмарĕ унăн. Хай çумне сухăр пек çыпăçакан Вася куçĕ умне лекес килмерĕ.

Сыхланакана турă сыхлать теççĕ те, шăпаран иртеймĕн çав. Таня темле тăрăшсан та Васьăпа хирĕçсе каяссинчен сыхланса çитереймерĕ. Пĕрре, каçпа хăйĕн хăнăхнă сукмакĕпе уçăлса çӳренĕ чух, пырса тăрăнчĕ вăл ун çумне. Тĕрĕсрех, вĕсен çумне. Таньăран пĕр класс каярах вĕренсе пынă Любăпа пыратчĕ вăл. Клубран таврăнатчĕç-ши е ахаль уçăлса çӳретчĕç? Вĕсене маларах асăрханă пулсан Таня çул айккине пăрăнса пытаннă пулĕччĕ. Анчах шухăшпа асаилусен авăрне путнă хĕр хирĕç килекенсене ик утăм юлсан çеç асăрхарĕ. Ăçта тарса пытанăн ĕнтĕ ун пек чух?

— Ак тамаша! Тĕпсакайĕнче пурăнакансем те çутта туха пуçланă тем? — хăй умĕнче Таня пулнине курсан тӳрех ун çине сиксе ӳкрĕ Вася. Юнашар Люба тăнине те манса кайрĕ. — Хăй тата анис улма пекех хĕп-хĕрлĕ, пачах та шурса кайман.

Хĕр Вася сăмахĕсене илтмĕш пулчĕ. Сукмак çинчен пăрăнса иртсе кайма пăхрĕ. Кап! ярса тытрĕ ăна каччă. Хăй çумне туртса илчĕ.

— Шурса кайман та чĕлхине вара çăтнах курăнать, чĕвĕл чĕкеç, — йĕкĕлтеме пăрахмарĕ Вася.

— Яр! Мĕн пăтрансах кайрăн? — каччă ытамĕнчен хăтăлма пăхрĕ хĕр.

— Ай-ай! Калаçма та пĕлет-çке. Апла, тен, ăшшине те çухатман-ха, — ахăрса хĕре вăйлăрах ыталарĕ сĕмсĕр каччă. Вăл ӳсĕр иккен: эрех шăрши сăмсана шар пырса çапрĕ.

— Яр терĕм-иç, — тарăхса кайнине пачах пытармасăр калаçрĕ Таня. — Яр, атту...

_ Мĕн атту? Мĕн? — çаплипех ахăрчĕ Вася. — Атту сыхлавçă «упăшкуна» евитлесе парап тесшĕн-и?

Таня самантлăх çухалса кайрĕ. Чăнах, мĕнпе хăратаять вăл çак пуçтаха? Ним калама пĕлмелле мар. Чĕлхе çине çеç шанма тивет. Хул-çурăм вăйĕпе илейрес çук.

— Сыхлавçă «упăшку» çак самантра çинçе пилĕклĕ чиперккене ăшăтать тем. Эсĕ вара «читлĕхре» пурăнан.

Çат! çутăлтарса ячĕ Таня пĕр чарăнмасăр пакăлтатакан каччăна. Кĕтмен çĕртен пулнăран лешĕ тайăлсах кайрĕ. Хĕре вĕçертрĕ. Вăл тата темĕн каласшăнччĕ. Таня сăмах чĕнме памарĕ. Çăвар уçнăскерне пĕтĕм вăйран тĕртсе ячĕ. Вася мĕн çумне пырса çапăнассине те уямарĕ.

Хăйпе ӳсĕр каччă хушшинче пулса иртнине Таня çав самантрах манма тăрăшрĕ. Çапах шутламасăр каланă сăмахсене манаймарĕ. Темшĕн вăл вĕсене кайран та çине-çинех аса илчĕ.

Çак ĕç хыççăн хĕр урама пачах тухми пулчĕ. Пĕтĕм пушă вăхăта килте ирттерчĕ. Çыхрĕ, çĕлерĕ, тĕрлерĕ. Ал-ĕç патне чун выртмасан сăвă кĕнеки вуларĕ. Е хăйĕн савнă Иванĕ патне вăрăм-вăрăм çырусем çырчĕ. Кашни каçах. Хурав кĕтсе илмесĕрех.

Çĕнĕ çул каçне те Таня пĕччен ирттерме хатĕрленчĕ. Тăванĕсемпе те, юлташĕсемпе те мар — пĕччен. Анчах уяв шутланă пек иртмерĕ. Пачах вăл шутланă пек мар.

Çур çĕр çитиччен тăват сехет маларах ун патне Люда пырса кĕчĕ. Вăл Таньăна клуба илсе тухма кĕнĕ иккен. Çакă хĕре самаях тĕлĕнтерчĕ. Ара, мĕнле тĕлĕнмĕн-ха кунта? Людăпа Таня çывăх туссем мар-çке. Хăçан та пулин юнашар ларса калаçни те пулман. Пĕр-пĕрне евĕклĕхшĕн çеç сывлăх суннă. Вĕсене нимĕн çыхăнтарман. Тен, Толик? Людăн пиччĕшĕ. Вăл пĕр вăхăт Таньăпа çӳреме хăтланса пăхрĕ. Анчах май килмерĕ. Çавăнпах хăнне кĕтмен çĕртен Люда чĕнме кĕнинчен те, çапла тилмĕрсех ӳкĕтленинчен те питĕ тĕлĕнчĕ. Люда вара ун кăмăлĕ пулманнине пăхмарĕ: клуба тухма чĕнчĕ, хаваслă уявпа илĕртрĕ. Таня ăна хирĕçлерĕ-хирĕçлерĕ те — килĕшрĕ. Илĕртӳ ытла пысăк пулчĕ çав.

Хĕрсем клуба пырса кĕнĕ чух унта халăх лăк тулличчĕ. Пурте пĕрле, çав вăхăтрах кашни хăйĕн ушкăнĕнче ташлатчĕç çамрăксем. Таня кунта пурне те паллать.

Пĕр ялсем, Толик та пур. Каччăсем вĕсене хаваслăн саламласа кĕтсе илчĕç. Темшĕн пĕрре Толик çине, тепре Таня енне пăхса йăл-йăл кулчĕç. Темĕн систерсе куç хĕсрĕç. Таня çакна пĕтĕмпех асăрхарĕ те, асăрхамарĕ те. Мĕн курнинче нимĕн тĕлĕнмелли курмарĕ. Пурте хаваслă — çавă кăна.

Сехет йĕпписем васкаса çур çĕр çитнине кăтартрĕç. Çĕнĕ çулччен вăхăт нумаях та юлмарĕ. Клубри халăх салана пуçларĕ. Ара, сехет вун икĕ хут çапнине тулли кĕрекере шампань эрехĕ çĕклесе кĕтсе илме самай асамлăрах-çке. Кайран вара каллех клуба ташласа савăнма тухма пулать. Хăть ирчченех...

Таня та килелле кайма пуçтарăнчĕ. Никама систермесĕр тухса каясшăнччĕ вăл. Хăй тăр пĕччен таврăннине никама кăтартмасăр. Пулмарĕ. Ташă каçĕпех юнашар пулнă Толик пĕччен кăларса ямарĕ, ăсатса ярасшăн пулчĕ. Хĕр хирĕçлерĕ. Анчах часах килĕшрĕ. Унăн пачах пĕччен утас килмерĕ. «Мĕн пулать ара Толик пĕрре ăсатса янишĕн? Нимĕн те», — çапла шухăшларĕ вăл. Ним усалли çинчен аса илмесĕр каччăпа юнашар утрĕ.

Ентĕ сехет вун иккĕ çапиччен шутлă минутсем юлчĕç. Таньăпа Толик васкаса, чупнă пек хăвăрт утрĕç. Акă каччă пурăнакан урама та çитрĕç. Тĕттĕм тăкăрлăка кĕчĕç. Кунта таçти муртан вĕсен умне тăваттăн сиксе тухрĕç. Хĕр «ай» теме çеç ĕлкĕрчĕ. Тĕттĕмлĕхрен тухнисем ăна темĕнпе витрĕç те таçталла çĕклесе кайрĕç. Мĕн пулса иртнине ăнланайман Таня кăшкăрма та пултараймарĕ. Чĕри çеç ырра мар систерсе ыратса илчĕ.

Тем самантран хĕре ура çине тăратрĕç, пуç çине витнĕ çиттине илчĕç. Тĕттĕмрен çутта тăрук тухнăран Таня нимĕн те курмарĕ. Кĕçех ăнланчĕ: ăна вăрласа кĕнĕ. Вăрт çаврăнчĕ хĕр алăк еннелле. Тухса тарма пăхрĕ. Май килмерĕ. Вăрласа килнĕ каччăсем кăларса ямарĕç.

Макăрса та, кăшкăрса та, ӳкĕтлесе те, ылханса та пăхрĕ Таня. Усси пулмарĕ — кăларса ямарĕç. Виçĕ кун пурăнчĕ хĕр Толик патĕнче. Виçĕ кун йăлăнчĕ, виçĕ каç ылханчĕ. Виçĕ кун та виçĕ каç ӳкĕтлерĕ Толик. Тăваттăмĕш кунне вара алăка уçрĕ.

~ Таня, юлашки хут ыйтатăп. Пул ман арăм. Ял халăхĕ умĕнче эсĕ пурпĕрех ĕнтĕ манăн, — терĕ вăл.

—Ял халăхĕ умĕнче мар, эп хам умра таса пулни мана кирлĕрех. Эпĕ сана пачах та юратмастăп. Е санăн кашни самантра урăххи çинчен ĕмĕтленекен арăмпа пурнăçа ĕмĕрлес килет-и? — ĕнтĕ ӳкĕтлесе те, ылханса та мар калаçрĕ Таня. — Кай...

Таня киле таврăнчĕ. Анчах тăван килте те, ял çинче те ăна ăнланмарĕç. Пулнине пулман, пулманнине пулнă пек туса мĕн кăна каламарĕç-ши. Хăшĕсем вăрттăн, теприсем куçранах. Кашни кĕтесрех. Таньăна мĕн таран йывăр пулнине пĕри те асăрхамарĕ. Ял халăхĕ çеç-и? Хăйне çуратса ӳстернĕ амăшĕ те унăн сассине илтмерĕ, хĕрĕ мĕн каланине мар, ял çинчи элеке тимлерĕ. Çăмăл пулмарĕ Таньăна. Унăн мĕн илтнине итлемесĕр, мĕн курнине курмасăр пурăнма тиврĕ. Ахальлĕн пăччен усал тĕнчене епле хирĕç тăрайăн?

Вăхăт иртсе пычĕ. Элекçĕсем Таня пурри çинчен мана пуçларĕç. Анчах хĕр ир лăпланчĕ курăнать. Инкек тени ăна хыçран пĕр шит юлмасăр хăваларĕ. Хăй юратăвне упраса хăварма тăрăшаканскерĕн чунне тăвăрлатрĕ, амантса ыраттарчĕ.

Ял çинче Таня ятне асăнма та пăрахрĕç. Шăпах çак вăхăтра Толик аварие лекрĕ. Машина çапса кайнă ăна. Такампа та пулма пултаракан инкек. Апла пулин те ял халăхĕ çак ĕçе тӳрех Таньăпа çыхăнтарчĕ. Хĕр хăйне тиркесе качча тухманшăн хуйхăрнипе хăй çине алă хума тăнă имĕш Толик. Çавăнпах машина урапи айне сикнĕ. Хĕр мăшкăлне тӳсеймесĕр...

Тин кăна кăшт лăпланнă Таня чунĕшĕн çакă çĕнĕ пăлхану хумĕ пулчĕ. Иванран тахçантанпах çыру çукки ăна пушшех вăйлатрĕ. Иккĕленӳ çуратрĕ. Çак кунсенче вăл темшĕн тахçан Вася каланă сăмахсене час-часах аса илчĕ. Вĕсем ир тăрсан та, каç выртсан та хăлхара янăрарĕç. Хĕр çакна нимĕнпе сиреймерĕ.

Юлашки тумлам тени пĕр ял хĕрĕ Света ячĕпе янă Иван çырăвĕ пулчĕ. Света кĕнеки ăшĕнче тупрĕ çырăва Таня. Те юри, те ăнсăртран чиксе хунă ăна. Кăна хĕр пĕлмерĕ. Пĕлесех те килмерĕ. Ахаль те тамăкри пек пурăнаканскер çак çыру хыççăн пуçĕпех ăссăрланчĕ пулас. Çырура мĕн çырние те вуламарĕ-çке вăл. Вулаймарĕ.

Анчах хăйне нĕрсĕррĕн сутнăн туйрĕ. Хăйне тата хăйсен юратăвне,

Толик патĕнче больницăра Таня темиçе хут та пулчĕ. Çапах та ун патне кĕмерĕ. Чирлисем патне килнисем хушшинче ларчĕ-ларчĕ те тухса кайрĕ. Кĕрес тесен те ĕнтĕ миçемĕш кун тăнсăр выртакан Толик патне кĕртместчĕç ăна. Кĕрес тесен те...

Толик больницăра самаях выртрĕ. Киле килсен те вырăн çинчен тӳрех çĕкленеймерĕ. Каччă больницăран тухиччен Таня унпа курса калаçрĕ-калаçрех. Мĕскĕнленмесĕр, нимшĕн те каçару ыйтмасăр. Калаçу çăмăл пулмарĕ. Юлашки вăхăтра мĕн пулса иртни хĕре кăна мар, каччăна та сĕртĕнмесер иртмен иккен. Паврама юратакансем ун ятне те чылаях «чăмланă».

— Эпĕ сана вилсе каяслах юрататăп, анчах хама хам вĕлерме шутламан та, — калаçу хăй аварие лекни пирки тапрансан пĕлтерчĕ Толик. — Юрату пурнăç парнелет — вилĕм мар...

Калаçма нумай калаçрĕç, хĕр чĕри пурпĕрех çăмăлланмарĕ. Хăйне çаплипех темшĕн айăплă туйрĕ вăл. Çак туйăм кайран та сĕвĕрĕлмерĕ. Сĕвĕрĕлме терĕн... Кунран-кун вăйланчĕ пулĕ. Толик çаплах ура çине тăрайманни, Иванран миçемĕш эрне ĕнтĕ хыпар пулманни чуна йывăр-латрĕ. Сĕрĕм тивнĕ хыççăнхи евĕрех пурăнчĕ вăл.

Кун хыççăн кун иртрĕ. Пĕррехине вара Таня никамран ним ыйтмасăр, никама нимĕн каламасăр Толиксен килне кайрĕ. Çав каç вăл ашшĕ-амăш килне таврăнмарĕ, каччă килĕнчех юлчĕ.

Çапла качча кайрĕ Таня. Çапла Толикăн саккунлă арăмĕ пулса тăчĕ.

 

7

Вăхăт иртрĕ. Куна кун, эрнене эрне улăштарчĕ. Киле таврăннă хыççăнхи пăлхануллă вăхăт таçта хыçа юлчĕ. Кунсем хăйсен яланхи еккипе улшăнса пычĕç, Ни васкамасăр, ни тăхтамасăр. Ĕнтĕ Иван салтакран таврăнни кӳршĕ-аршăсемпе пĕлĕш-тăванĕсене те хумхантарма пăрахрĕ. Каччă хăй те ирсерен «Подъем!» тесе кăшкăрса тăратнине манса амăшĕн çепĕç те лăпкă сассипе вăранма хăнăхса çитрĕ. «Тревога!», «В ружье» тенисем те асра усал тĕлĕк пек çеç тăрса юлчĕç.

Иван хăй пурнăçĕн çак сыпăкне часрах манма тăрăшрĕ. Ăна тискер е усăсăр ирттернĕ вăхăт тесе шутланăран мар, асилӳсем ытла йывăр пулнăран. Санран виç утăмра пыракан салтак кĕтмен çĕртен снайпер пульли çине пырса кĕрсе хуçăлнине, хăв аллунти юнпа чыхăна-чыхăна кайса тем пăшăлтатакан тусун сенкер тӳпе пек янкăр куçне аса илни чуна хавхалантармасть. Анчах çакна манма та çăмăлах мар. Ирĕксĕрех ун вырăнĕнче эпĕ пулма пултарнă-çке текен шухăш пуçра вĕлтлетет. Пулма пултарнă... Иван нихăçан та такам çурăмĕ хыçне пытанман. Суккăр пуля çумран пăрăнса иртнишĕн ун айăпĕ çук. Çук, куншăн мар... Куншăн мар хăйне айăплă туять каччă. Паян вун саккăр тултарса Тăван çĕршыва сыхлама каякан салтаксем мирлĕ пурнăçрах вуншарăн, çĕршерĕн пуçĕсене хуни чунра айăп туйăмĕ çуратать. Вăрçă тесен вăрçă мар... Ан-чах киле цинк тупăкра таврăнакан салтаксен шучĕ кунран-кун ӳсет. Кам айăплă? Кунта Иванăн та, ялсемпе хуласенче ывăлĕсене кĕтекенсен те, кĕтменнисен те айăпĕ çук. Çав вăхăтрах пурте айăплă! Ĕнер çеç ача шутĕнче çӳренĕ çамрăксене çапла шутламасăр вилĕме хирĕç хăваласа кайнине курса тăрсах сăмах чĕнменнишĕн айăплă. Эпир айăплă.