Аня… Анечка… Анна
Вăл правленине чупса çитнĕ чух Сидор Васильевич вырăнтахчĕ-ха.
— А-а, Анна Ильинична, иртсе лар. Мĕн çăмăлпаччĕ? — председатель сĕтел хушшинчен тухса хирĕç пырса алă тытрĕ Аньăна.
— Сидор Васильевич, ман хулана кайса килмелле. Икĕ кунлăх отгул парăр-ха мана.
— Мĕн пулнă сире паян пурне те? Анчах Виктор Иванович кĕрсе тухса кайрĕ. Вăл та хулана каясшăн. Петюксен Мишши паян шăпах Шупашкара каять, кайса килĕр ара. Мĕн пулчĕ тата ун пек сасартăк?
— Йăмăка, Маринене, кайса курас тетĕп. Ырă мар хыпар илтрĕм.
— Ăна эп те илтнĕччĕ-ха. Санпа курса калаçас тенĕччĕ. Аçу çапах та ман юлташчĕ. Çын сăмаххи тепĕр чухне, хăвах пĕлен, кастарать. Пустуй калаçаççĕ пулĕ терĕм. Ун пек-кун пек пулсан тӳрех яла илсе кил. Ĕç тупса паратпăр.
Виктор Ивановичпа икĕ сехет хушши пĕр машина çине ларса каясси савăнтармарĕ хĕре. Унпа калаçса чĕре суранне тапратас килмерĕ. Çапах та урăх машина çуккине кура килĕшмеллех пулчĕ. Çул тăршшипех чӳречерен аяккалла пăхса пычĕ вăл. Хушăран Петюк Мишшипе калаçкаласа илчĕ. Ытларах лешĕ калаçрĕ, паллах. Арăмĕ, колхозра дояркăра ĕçлекен Зоя, тин çеç ывăл çуратса панипе савăннăран чарăна пĕлмесĕр пакăлтатрĕ Мишша. Йăмăкĕ пирки шухăша путнăран ун сăмахĕсем хĕр хăлхине кĕмерĕç те.
Марина пурăнакан общежитине часах шыраса тупрĕ Аня. Уроксем пĕтнĕ пулин те пӳлĕмне таврăнмарĕ йăмăкĕ. Тĕттĕм пуличченех кĕтрĕ ăна аппăшĕ. Килне васкакан Петюк Мишши каллĕ-маллĕ утса ывăннă хыççăн Аньăна кĕтсе илеймесĕрех яла таврăнчĕ. Виктор Иванович та пĕччен хăварас темерĕ ăна хулара; тĕттĕм пуличченех шырарĕç вĕсем Маринăна. Анчах лешĕ ниçта та курăнмарĕ. Зоотехник хĕре тăванĕсем патне çĕр выртма илсе кайрĕ. Малтанах килĕшесшĕн марччĕ Аня, анчах кĕсьери укçине шутласа пăхрĕ те гостиницăра çĕр каçма сахаллине ăнланса килĕшрĕ.
Пуян пурăнаççĕ иккен Викторăн пиччĕшĕсем. Икĕ ывăллă çемье тăватă пӳлĕмлĕ хваттерте пурăнать. Сăнĕпе каснă-лартнă Виктор пек пиччĕшĕ. Мăшăрĕ, вырăс хĕрарăмĕ, питĕ тарават кĕтсе илчĕ вĕсене. Сăнӳкерчĕксем пăхакан Аня тăвансем мĕн пупленине те аванах илтрĕ, анчах калаçу мĕнле Лиза пирки пынине тавçăраймарĕ хĕр. Çакна аван ăнланчĕ: Виктор Иванович ăна питĕ хытă юратать, кунĕн-çĕрĕн ун çинчен шухăшлать. «Эппин, мана çеç мар, Ритăна та улталать вăл. Епле киревсĕр çын иккен пирĕн зоотехник», — шухăшларĕ хĕр.
Тепĕр кунне те шыраса тупаймарĕ Аня йăмăкне. Училишĕне те пыман Марина. Такам систернĕ пулас аппăшĕ килнине. Оля та Аньăна курсан тарçа пытанчĕ. Айван чĕрине пушшех те амантса таврăнчĕ хĕр. Йăмăкĕ çапла хăтланнишĕн вăтанса çул çинче зоотехникпа та сăмах хушмарĕ. Маринăна ăçта шырамаллине Виктор Иванович та пĕлмерĕ. Милици уйрăмне пĕлтерес тенĕччĕ — зоотехник кăштах тăхтама ыйтрĕ.
— Аня, — яла кĕрес умĕн хĕре аллинчен тытрĕ арçын, — пĕрле шыраса тупатпăр Маринăна, ытлашши ан хурлан çеç. Эп пиччене адресне, хушаматне парса хăвартăм, вăл шыраса тупатех. Ман çинчен ялта темĕн те калаçма пултарĕç, ан ĕнен. Çынсем йĕпрен лум тума юратаççĕ. Пулманнине пулнă тăваççĕ. Ан ĕнен. Вăхăт çитсен хамах йăлт каласа парăп. Халь мар. Сан хăвăн та хуйху пысăк. Кирлĕ чухне кала мана, эп саншăн тем тума та хатĕр.
Ун сăмахĕсем çине нимĕн те хуравламарĕ хĕр. Паянхи кун тĕрлĕ шухăшпа пуçĕ пăтранчĕ ун. Тĕрĕс шухăш патне тухаймарĕ çапах та. Виктор Иванович та хыпалансах ферма еннелле утрĕ. Аня та пăрăвĕсене кĕрсе пăхасшăнччĕ, анчах фермăна умлă-хыçлă пырса кĕрсен çын тем калаçасран шикленсе каймарĕ. Ахаль те хулара пĕрле çĕр каçнине пĕлсен çимеллипех çийĕç. Виктор Ивановичăн ăшă сăмахĕсем ăна хурлантарчĕç. Хăй çак вăхăтра çĕр çинче пĕччен маррине туйрĕ Аня. Анчах чĕре çывăхĕнчи арçын пурнăçра унран ытла аякра: ун арăмĕ пур. Хĕр куççулĕ витĕр усал шухăшсене сирес тесе хуллен юрă ĕнĕрлесе килĕ еннелле утрĕ. Анчах юрлама-и кун пек чухне. Тăварлă куççулĕ пĕр чарăнми юхрĕ. Çул ик енĕпе ӳсекен ыраш ун кăмăлне çемçетрĕ. Ун ăшĕнче темĕнле кайăк савăнсах юрлать. Йăмăкĕпе ача чухне ыраш хушшипе утма юрататчĕç вĕсем. Марина ахăлтата-ахăлтата аппăшĕнчен таратчĕ. Йăмăкĕ утмăлтурат чечекĕсене килĕштеретчĕ. Час-часах аппăшĕ валли пуç кăшăлĕ çыхатчĕ. Сап-сарă çӳçлĕскер пирĕшти пекех туйăнатчĕ тырă ăшĕнче. «Мĕншĕн-ха эп ун çинчен иртнĕ вăхăтпа аса илетĕп? Тупăнать Марина. Эпир унпа пурăнăпăр-ха. Такам та йăнăшма пултарать. Ăçта-ши эс халь, Марина?» — сасăпах калаçса утрĕ хĕр. Мĕн çавăрчĕ-ши çамрăк хĕр пуçне? Кам пăрчĕ-ши ăна тĕрĕс çулран? Çак ыйтусем канăç памарĕç Аньăна.
Килкартине кĕрсенех Аня хăйĕн выльăхĕсене такам апат парса хупнине асăрхарĕ. Урайне те çуса тухнă иккен. Аня йăмăкĕ киле таврăннă пулĕ тесе хыпаланса пӳрте чупса кĕчĕ. Сĕтел çинче вĕри яшка пăсланса ларать. Ирхине васканипе пуçтарман вырăнсем те типтерлĕ.
— Марина! — савăккăн чĕнчĕ аппăшĕ йăмăкне. — Марина, ăçта эс?!
— Эпĕ-ха ку, Аня. Çăраççи ăçта хунине пĕлсе кĕтĕм.
Тĕпел кукринчен тухакан хĕр-тантăшне, Ленăна, курсан Аньăн куçĕсем хуралса килчĕç. Чӳречесем, мачча чалăшнă пек туйăнчĕ ăна. Вăл тăнне çухатрĕ. Икĕ кун апат çименскерĕн урисем лĕнчĕрех кайрĕç.
Вунă кун выртрĕ Аня больницăра. Юн пусăмĕ пысăк пулнăран врачсем уçăлса çӳреме те ирĕк памарĕç ăна. Хĕрĕн те никампа калаçас килмерĕ. Врачсене вăл хăй патне никама та кĕртме хушмарĕ. «Хура куçлă вăрăм арçын» камне те ăнланчĕ Аня. Ун патне те тухмарĕ. Пĕччен пулас килчĕ ун. Килне те никама систермесĕр, вăрттăн, темĕнле киревсĕр ĕç тунă пек вăтанса таврăнчĕ. Марук аппăшĕ умĕнче çеç ăшра капланса тулнине ирĕке кăларчĕ.
— Ăçта йăнăшрăм-ши, Марук аппа? Ăна çын тăвас тесе хам вĕренме пăрахрăм. Аннене вилес умĕн панă сăмаха пурнăçлас терĕм. Вăл мана Маринăран вĕреннĕ çын тума хушса хăварчĕ. Эп ăна ĕçлеттермерĕм, вĕрентĕр терĕм. Вăл вара...
— Пĕрле ĕçлеттернĕ пулсан, тен, çапла пулса тухман пулĕччĕ. Пĕчĕклех ирĕке вĕренчĕ çав Марина. Ман Гриша та ашшĕсĕр ӳсрĕ. Мĕн ачаран хампа пĕрле ĕçлерĕ. Института та вĕренме кĕчĕ. Халь салтакран кашни эрнере çыру ярса тăрать. Этем ĕçре туптанать, ачам. Йывăрлăх курса ӳсмен çын çăмăлттай пулать, ан ман çавна.
— Халь тин иртнине тавăрайман. Маринăна тупасчĕ çеç. Эп ăна вăйпа яла илсе килетĕп. Хампа пĕрле фермăна илсе каятăп. Тупасчĕ çеç.
Анчах эрнерен те, уйăхран та Марина сас-хура памарĕ. Вера аппа йăмăкĕн, Зойăн, хĕрĕсемпе те темиçе курса калаçрĕ Аня. Анчах вĕсем Аньăна курсан самантрах тарса çухалчĕç. Училищине те çыру çырса пăхрĕ — унта вĕренме пăрахнă иккен Марина. Паян та Аня хуларан хыпарсăрах таврăнчĕ. Выльăхсене апат панă хыççăн вăл çывăрма выртма хатĕрленчĕ.
— Аня, эс килте-и? — кĕçех чӳречерен шакканă сас илтĕнчĕ.
— Кам унта?
— Эпĕ-ха ку, Верук аппу.
Хăй çинчен киревсĕр сăмахсем саракан çынпа калаçасшăн та марччĕ хĕр. Анчах вăл Маринăпа туслă пулнă Ольăпа Нинăн аккăшĕ пулнине аса илчĕ те алăка уçрĕ.
— Эс çывăрма хатĕрленнĕ пулĕ-ха та. Эп нумай тăмастăп. Аня, ан çилленсе пурăн ман çине. Мана та çăмăл мар. Эп те тĕрĕс мар турăм. Хĕрĕм хыççăн кайрăм. Ман ача-çке вăл, шеллерĕм.
— Халь тин ăна аса ан ил, Верук аппа. Мĕн çăмăлпаччĕ эс? — хăйĕн çывăрас килнине систерсе анасларĕ хĕр.
— Нинукпа Оля калаçнине вăрттăн итлесе тăтăм. Çавна пĕлтерес тесе килтĕм сан пата. Марина пирки, ара.
— Ăçта Марине?! Мĕн пулнă?! — йăмăкĕн ятне илтсен çывăрас килнине те манса кайрĕ Аня.
— Те калас ĕнтĕ, те калас мар?
— Кала, Верук аппа, кала! Йывăр пулсан та кала! Мĕн пулнă Маринăпа?!
— Каччăсемпе çыхланса кайнă тет сирĕн Марина. Ача çуратма хатĕрленет, ашшĕ камне те пĕлмест, ӳсĕр пулнă тет.
— Çук, пулма пултараймасть! Марине эрех мар, нихăçан сăра ĕçсе курман. Пирĕн ратра та эрех ĕçекен, çапла ята яракан пулман! Суя ку!
— Хам хăлхапа хам илтрĕм ара. Хоспоти тăвап, — Верук аппа Турăш умĕнче хĕремесленсех сăхха ячĕ. — Тупата туршăн çапла терĕç йăмăкăн ачисем. Училищĕрен кăларса янă тет ăна. Кăвак куçпа час-часах çӳрет тет ара.
— Суятăн эс! — ватă çынна пĕсехерен ярса тытрĕ Аня. — Марина ун пек тума пултарайман!
— Тунă çав — хĕр аллисене хаяррăн сирчĕ Верук аппа. — Хальхи çамрăксем вĕсем иртĕхсе кайнă! Эрехне те пирĕнтен нумай ĕçеç.
— Çук-çук, пулма пултараймасть. Марина... мĕнле-ха çапла... намăс.
— Эс ытлашши ан хуçăл-ха, — йĕрекен хĕре лăплантарасшăн пулчĕ Рита амăшĕ. — Лăплан. Хăвна хăв ан асаплантар. Ак, ĕç-ха çакна, пулăшаканччĕ.
— Мĕн ку? Эрех?!
Верук аппа хĕвĕнчен эрех кĕленчине кăларса сĕтел çине лартрĕ. Икĕ черкке тултарса пĕрне Аня еннелле тăсрĕ.
— Илсе чик каялла. Эп халиччен те эрех тутанса курман. Ĕçес те марччĕ.
— Ну хăвăнне хăв пĕл. Эп хăвна çăмăл пултăр тесе çеç. Эрех çывăрса кайма пулăшать. Ак, кунта ярса хăварап, тен, кайран ĕçен.
— Çук-çук, илсех кай, кирлĕ мар.
Верук аппăшне ăсатса янă хыççăн чылайччен çывăрса каяймарĕ хĕр. Чӳречерен кĕрекен тулли уйăх çути пӳрт ăш-чикне çутатрĕ. Ытла та хăрушă пулчĕ Вера аппа хыпарĕ уншăн. Мĕншĕн-ха çапла пулса тухрĕ? Ашшĕ-амăшĕ те ялта хисеплĕ çынсем пулнă. Аня çинчен пĕр вăхăт пăрусем çухалнăшăн калаçкаланăччĕ ялта, паллах. Ытти енчен вăл хăйне яланах йĕркеллĕ тытнă. Кама хыврĕ-ха, эппин, Марина? Мĕн пĕчĕкрен ăса вĕрентрĕ вăл ăна. Аня хăй те тĕрĕс çултан пăрăнас марччĕ тесе пурăннă. Çын сăмаххинчен хăраса мар, хăнăхнă йăлипе çапла пурăннă. Пĕчĕк йăнăшшăнах хăйне хытă айăпланă вăл, малашне вĕсенчен пăрăнма тăрăшнă. Кашни утăма шухăшласа тунă. Хăйне усал сунакансене те ырăпа тавăрнă. Чылай çын йывăр вăхăтра пулăшу ыйтма килнĕ ун патне. Аня вăхăтне шеллемесĕр вĕсене пулăшнă. Нихăçан никама сив сăмахпа тавăрман. Эппин, ăçтан киревсĕрлĕхе вĕренчĕ-ши Марина? Шухăшсен вĕçне-хĕрне тухаймасăр пӳрт тăрăх кускаларĕ Аня. Канăçа çухатнă чĕри йĕппе чикнĕ пек ыратрĕ. Минтере çавăра-çавăра ывăнсан та ыйхă килмерĕ. Çав вăхăтра Верук аппаран эрех илсе юлманшăн ӳкĕнчĕ вăл. «Кăшт ĕçнĕшĕн мĕн пулатчĕ-ши ĕнтĕ? Тек çамрăк çын та мар», — шухăшларĕ вăл. «Çук, чăтас пулать. Эрех пиркиех Марина асап тӳсрĕ. Вăл вăхăтлăх кăна ирттерĕ хуйхуна. Хăвăнтан хăв ниçта та тарса пытанаймăн», — хуравларĕ ăна хирĕç ăшри тепĕр сас. Çĕрĕпе çывăраймасăр выртнăран Аня шыçнă куçĕсемпех ирхине ĕçе тухса утрĕ.
Арăмĕ патне таврăнас теменччĕ Виктор Иванович, анчах Рита ĕçре кунĕпех ун хыççăн çӳрерĕ. Ирхине ирех фермăна килет. Витесем тăрăх та пĕрлех çӳрет. Çынсенчен аванмарланать зоотехник. Рита ниепле те хăпма пĕлмерĕ унран. Йăпăлтатса та пăхрĕ унпа зоотехник — усси пулмарĕ. Таврăнмасан Аньăна пăрусем пирки каласа парассипе хăратрĕ.
— Эс алă пусса пăрусене тутарсене сутнине пĕлсен сан çине çаврăнса та пăхмĕ вăл. Таврăн киле, Виктор. Эп сансăр тунсăхласа çитрĕм.
Аньăна тĕл пулса йăлт тĕрĕссине каласа парасшăнччĕ Виктор Иванович. Рита хăйĕнчен хăпманни тарăхтарса çитерчĕ ĕнтĕ ăна. Аня та сивĕнчĕ унран: тĕл пулсан сывлăх сунать те пуçне чиксе иртсе каять. Йăмăкĕ пирки ялта ырă мар калаçнине илтнĕ-ха вăл. Пĕччен пурăнаканскере çине-çине килсе çапнă хуйхăсене тӳсме çăмăл маррине те ăнланать. Курса калаçас, ăна лăплантарас килет арçынăн. Анчах çынсем тĕрĕс мар ăнланса хĕр çинчен усал сăмах сарасран шикленет. Çапах та пĕччен хăварма юрамасть инкекре Аньăна.
— Нина Петровна, — чĕнчĕ вăл пĕррехинче Лена амăшне каçхи ĕçсем вĕçленсен, — сирĕн Лена хăнана килнĕ терĕç, çапла-и?
— Ĕнер каç килчĕ ачисемпе. Кĕрӳн ĕçлемелле тет те, вăл килмен.
— Ман унпа курса калаçмаллаччĕ те.
— Юрĕ, фермăна анма калăп.
Ленăна сывлăх сунсанах Виктор Иванович Аня çинчен сăмах хускатрĕ.
— Эс унпа мĕн ачаран туслă Лена. Ăна аван пĕлен. Пулăш Аньăна. Вăл питĕ улшăнчĕ юлашки вăхăтра, ялан чĕмсĕр çӳрет.
— Пĕлместĕп, тем каласа йăпатмалла ăна. Сăмах пулăшаймĕ ун пек чухне. Йăмăкне шыраса тупсанах иртет-ха вăл хурланни. Ун пĕр сăмах — Марина. Сан хуняму тухма пĕлмест тет ун патĕнчен. Аня ĕçрен таврăннине сыхласах тăрать тет.
— Сивĕт ăна Аньăран. Вăл ырăпа çӳрес çук. Эрех ĕçме ан вĕренттĕр Аньăна. Хĕрĕпе иккĕшĕ урăлмасăр ĕçеççĕ. Аран хăтăлтăм вĕсен серепинчен. Çитес эрнинче уйрăлма заявлени кайса паратăп.
— Манран çеç килмест вĕсене Аньăран сивĕтесси. Юлашки вăхăтра Марук аппапа та сиввĕн калаçать тет. Юрĕ, анне ун патне кайнăшăн вăрçать-ха та, паян тепре кайса пăхăп.
Фермăри ĕçсене хыпаланса туса пĕтерчĕ Аня. Пăру айĕсене тасатмасăрах киле тухса утрĕ. «Пĕр кун тасатманшăн нимех те пулмĕ-ха. Çынсем эрнере пĕрре çеç тасатаççĕ ав. Çапах спаççипине калас çук», — шухăшларĕ хĕр. Анчах ăшри тепĕр сас ăна хирĕçлерĕ: «Пĕр кун хăвна йӳле ярсан кайран сисеймĕн те хăв лачаканалла путса пынине. Эсĕ ĕнтĕ унталла утăм тунă. Аня, чарăн. Алла ил хăвна». Çук, чараймарĕ ăшри сас хĕре. Аня, Верук аппа килнĕ çĕре ăшă пӳрт тăвас тесе, килнелле чупсах кайрĕ. Сахал мар пулăшрĕ вăл хĕре. Çĕрулми те пĕрле кăларчĕç. Унпа калаçса çеç ăшне пусарать хĕр. Картпа юмăç пăхса Аня хуйхине пусарать. Марина чĕрех иккен. Кĕçех хыпар ямалла. Юратăвĕ те çумрах. Анчах унпа пĕрлешсен пурнăçĕ тамăкри пек пулать тесе ĕнентерет. Лена пынă чухне Верук аппа шăпах карчĕсене сарса хунăччĕ. Ăна курсан вăл карчĕсене пуçтарса кĕсьене чикрĕ. Хĕр хăйне килĕштерменнине пĕлет вăл, кайран килĕп тесе килнелле тухса шăвăнчĕ.
— Эсĕ те тăн пама килтĕн-и мана? — сиввĕн калаçрĕ унпа хĕр-тантăшĕ. — Ывăнтăм итлесе. Сирĕн манпа ĕç çук! Хăвăр пурнăçпа пурăнăр, мана ан тĕкĕнĕр! Эп никама та чăрмантармас!
— Мĕн пулнă сана, Аня? Ун пек марччĕ-çке эс? Тăшман йăва çавăрнă сан килӳнте. Мантăн-им вĕсем сана мĕнле хур тунине?
— Эс те мана шкулта вĕреннĕ чухне сахал мар кӳрентернĕ. Ăна та ĕмĕр аса илсе пурăнмалла-и ман? Верук аппа мана йăпатма пĕлет. Унта пĕтĕмпех Рита айăплă. Вăл хăй те хĕрне кураймасть. Рита амăш пуçне те, Виктор Иванович пуçне те çавăрнă?
— Кама ĕненетĕн эс? Вера аппа хăçан тĕрĕс сăмах каланине илтнĕ эс?
— Эс хăв ачусене вĕрент, мана мар! Ман çыврас килет. Ан чăрмантар! Киле кай!
— Хăвăнне хăв пĕл эппин, — тесе алă сулчĕ те Лена килне кайрĕ.
Ирхине, яланхи пек, пӳлĕмне кĕриччен витесене тĕрĕслесе тухрĕ зоотехник. Аня каллех пăру айсене тасатманнине асăрхасан ăшра хаярлăх капланчĕ. Япăх ĕçлеме пуçларĕ хĕр юлашки вăхăтра. Пăрусем çинчен пачах манчĕ. Килти ĕнине те сутнă терĕç. Яланах килне васкать. Çынсенчен тарса çӳрет. Паян чĕнсе калаçмаллах унпа.
— Мария Ивановна, Аньăна ĕç пуçтарсан ман пата пыма калăр-ха, — хĕрĕн кӳршине хушрĕ вăл.
Аня зоотехник пӳлĕмне именсе кĕрсе тăчĕ. Хĕрелнĕ куçĕсене аяккалла тартрĕ. Пĕр самант тимлесе сăнарĕ хĕре арçын. Ăçта кайса кĕнĕ ун илемĕ? Пуçĕнче тĕсне çухатнă тутăр. Ăна хыттăн туртса каялла çыхнă. Халачĕ те тахçанах шыв курман пулас: умĕ сăранланса хытса ларнă. Уринче кивелнĕ атă. Ун умĕнче вăтăралла çывхарса пыракан хĕр мар, аллăран иртнĕ хĕрарăм тăрать тейĕн.
— Ĕçсем мĕнле, Анна Ильинична?
— Чиперех.
— Чипер мар çав, Анна Ильинична, чипер мар. Йăмăкна шырама кайрăн-и?
— Вера аппа вăл кĕçех хыпар ямалла, килтех лар терĕ.
— Вăл тата ăçтан пĕлет сан йăмăку кĕçех хыпар ярассине?
— Марина вĕсен тăванĕсем патĕнче пурăнать тет. Вера аппа калать...
— Вера аппа... Вера аппа... Эс унсăр сăмах хушма пултаратăн-и?! Санпа тантăш çын мар вăл. Мĕн юлташĕ вăл саншăн? Пĕрле ĕçлекенсем, Лена тантăшу çинчен манса кайрăн.
Шухăшсем
Прочитал от и до...
Your website, chuvash...
What if your website chuvash...
Your website, chuvash...
Elegir el mejor financiamiento inmediato...
Are you making the most of the potential...
What if your website chuvash...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...
Your website, chuvash...