Электронлă вулавăш

Аннене лартса илсе кайрăм. Тахçантан варах пĕрне-пĕри лайăх пĕлекенскерсем, вĕсем шутсăр кăмăллă калаçрĕç.

Тата мĕн кирлĕ пире: килĕшрĕмĕр, сăмах татрăмăр, туя хатĕрленмелли çеç юлчĕ. Çавах ман чунăм темшĕн лăпкă мар-ха. «Хĕр çураçнă» хыççăн эпĕ пушшех канăçлăха çухатрăм. Тем чул лăпланас тесен те лăпланаймастăп. Велисса пирки хурласа е тиркесе каланине никамран та илтмерĕм. Анчах вăл чăннипех ман пурнăç юлташĕ пуласса темле пĕрре те ĕненессĕм килмест.

Туй валли тĕрлĕ япала туянма Канаша каймалла пулчĕ. Эпĕ унта çĕр выртмалла каяс терĕм. Темшĕн-çке манăн хампа пĕрле Велиссана та илсе каяссăм килчĕ. Кирлĕ япаласене, кĕпе-тумтирсене иксĕмĕр пĕрле суйласа, пĕрле килĕштерсе туянсан аванрах пек туйăнчĕ.

Ял Советне кайрăм та телефонпа шăнкăртаттартăм. Велиссапа часах çыхăнтăм. Хам шухăшăма каласа патăм.

— Пырас кăмăлу пулсан чукун çул разъездне тух, эпĕ пуйăспа каятăп, — терĕм.

Велисса нумай калаçмарĕ:

— Пыраймастăп пуль, ерçӳ çук, ĕç нумай, — терĕ.

— Татăклă сăмах-и?

— Татăклăнах.

Пыраймасть-тĕк, пыраймасть ĕнтĕ, эпĕ ăна ирĕксĕрлеме пултараймастăп. Вăл мана лайăх кайса килме каларĕ, телей сунчĕ.

Хатĕрленкелесе çула тухрăм, хĕвел анас умĕн разъезда çитрĕм. Каякан çынсем нумай мар, вĕсем чукун çул енне тухса ларнă. Эпĕ билет илме касса патнелле утрăм.

Сасартăк пĕри кулса ячĕ. Чĕрем шартах сикрĕ. Тĕлĕнмелле хитре сасă. Тавралăха ян-н! янăратса шăнкăртатрĕ. Асăрханарах ута пуçларăм. Ытла та палланă сасă пек пулчĕ-çке. Урăх пур-ши тĕнчере ун пек сасă?

Пĕчĕк палисадник патнелле çывхартăм. Мăкăр-мăкăр туни илтĕнет. Темĕн калаçаççĕ. Каллех хĕрарăм сасси илтĕнчĕ. Чарăнтăм та лутра акаци тĕмĕсем урлă кармашса пăхрăм.

Алăкран кĕнĕ çĕрте иккĕн тăраççĕ. Иккĕшĕ икĕ енне таяннă, пĕрне-пĕри хирĕç пăхса шăкăлтатаççĕ. Пĕри çара пуçăн, çамрăк çын, каччă пулмалла. Тепри... Калама та сывлăш çитмест — Велисса. Хĕвелçаврăнăш шĕкĕлчеççĕ. Çитменни çине каччи хĕвелçаврăнăшне Велисса аллинчен иле-иле шĕкĕлчет.

Лăштăрах вăй пĕтсе килчĕ. Мĕне пĕлтерет ку? «Пыраймастăп пуль, ерçӳ çук», тени çакă-ши? Акă мĕншĕн «ĕç нумай» пулнă иккен унăн? Кăкăрта вут пĕçертме тапратрĕ.

Палисадник çумне пырса тăтăм. Малалла утма хăяймастăп. Вĕсем мана асăрхаймарĕç-ха, хăйсеннех калаçаççĕ, хирĕç пăхса кулкалаççĕ. Каччи тата хăй шĕкĕлченĕ хĕвелçаврăнăш хуппине те Велисса ывăçĕ çинех хурать. Хĕвелçаврăнăш хуппи нумайланса çитрĕ пулмалла, Велисса ăна çаврăнса пăхмасăрах ман еннелле сапса ячĕ. Шăпăр-р! ӳкрĕç вĕсем ман картус çине. Акă сана «çураçнă хĕрӳ». Чĕре çурăлса тухрĕ. Тӳс-ха эсĕ, ху куçупа ху куратăн-çке. Калама чĕлхем çаврăнмасть.

Акă, тем вăхăт иртрĕ, Велисса шалалла кĕрсе кайрĕ. Пĕччен юлнă каччă пахча çумĕнчи тенкел çине пырса ларчĕ.

Тек кĕтсе тăма çук, пуйăс та кĕçех килмелле ĕнтĕ. Пур пек вăй-халăма пухрăм та каччă патне пырса тăтăм. Нихçан çăвара хыпса курманскер, пирус ыйтса илтĕм, иксĕмĕр пĕрлех чĕртсе ятăмăр.

Хăюлăх çитерсе, пĕчĕккĕн сăмах пуçарса ятăм.

— Пит лайăх хĕрпе тăратăр-çке эсир. Вăл тата ăçта кайрĕ-ха?

Çамрăк çын мана тĕлĕнсе пăхрĕ.

— Ма? Лайăх мар-им? Мĕншĕн ун пек калатăр?

— Эпĕ хурламарăм-çке. Чипер çынна епле усал калăн.

— Лайăх хĕр çав, — терĕ каччă. — Халь вăл Пукăртанти Çумккана качча каять. Туй тăваççĕ.

Сывлаймиех пулса лартăм. «Эй, çут тĕнче! Мĕншĕн нарастаран асап кăтартатăн-ши эсĕ çынсене хăш-пĕр чухне?..» Аптранăран килчĕ çак шухăш...

Чăнах та тĕлĕнмелле: ăçтан пĕлет çак çамрăк çын ман çинчен? Велисса каласа панă-и? Вăл хăй çинчен сăмах сарать-и?.. Нимĕн те ăнланма пултараймастăп. Çук, ниепле те тавçăрса илейместĕп. Чĕре патĕнче темĕн капланать: те кĕвĕçӳ туйăмĕ, те вĕчĕ, тен, пачах урăх япала, пĕлме çук. Халиччен эпĕ ун пек туйăм пуррине сисменччĕ. Çав канăçсăр туйăм хистенипех хаярланнă пек пул-там, каччă çумне кĕрсе лартăм.

— Эсĕ тата мĕн-и-ха... Качча кайиччен пăртак... Мĕн-им... Ну, вылякаласа юлас терĕн-и?..

Кулас теттĕм эп, çук, мăн кулă тухмарĕ. Кăчча та мана ăнланмарĕ курăнать, чĕнеймесĕр ларчĕ.

— Эх, Çумкка та çитнĕ-çке! Каясах терĕн-и? Мĕншĕн маларах килмерĕн? Авă пуйăс та çитрĕ ĕнтĕ. Билет илме ĕлкĕрĕн-и? Чим, эпĕ хам...

Ку Велисса тухрĕ шалтан. Тухрĕ те пĕр кĕтсе тамăсăрах каллех чупса кĕрсе кайрĕ. Самант кăна иртрĕ, каялла тухрĕ, тӳрех ман пата пычĕ.

— Акă билет. Сана валли илтĕм. Ан юл тата. Акă, пуйăс çитрĕ вĕт.

Пуйăс чăнах та разъезда чашласа пырса кĕчĕ. Эпĕ хыпăнса ӳкрĕм пулас, ним тума пĕлмерĕм. Велисса аллинчи билета илтĕм те вакун çине чупрăм. Велисса темĕн кăшкăрни ман хăлха çумĕпе çеç иртсе кайрĕ.

 

11

Мĕн тумалла ĕнтĕ манăи? Чĕре вырăнта мар, çурăка хĕсĕннĕ пек туйăнать. «Кĕвĕç куç хăй çиес çăкăрĕ çине те кĕвĕçсе пăхать», — тенине илтнĕччĕ эпĕ. Çавнашкалли пулмарĕ-ши? Анкă-минкĕленсе çитрĕм. Вакун чӳречи умне пырса тăтăм.

Тахăшĕ пĕри вакунран анса юлнă. Шурă кĕпеллĕскер, сухаллă, ватă енне тайăлнă çын пулмалла. Унăн япалисене вара, чăматанĕсене, çыннине варринче уттарса, Велиссапа каччă йăтса пыраççĕ. Вĕсем виççĕшĕ пĕрлех разъезд çуртне кĕрсе кайрĕç. Икĕ енлĕ çĕçĕ тăрăннă пек пулчĕ ман пыра çакна курсан. Тек вĕсем çине те пăхаймарăм.

Йăлтах арпашăнса кайрĕ ман пурнăç. Ӳпне-питне йăванчĕ, пуçхĕрлĕ пулчĕ, тĕлне-йĕрне тупаймăн. Канаша тухса кайнин ним усси те пулмарĕ. Япала туянма каларăн, ăçтан унта, çĕр каçиччен куç хупса кураймарăм. Кăвак çутăллах каялла таптарса таврăнтăм. Тӳсĕмлĕх пĕтрĕ-çке, никама ним каламасăр Вĕлисса патне тухса вĕçтертĕм.

— Апла-ха, эппин. Сăмах татни ял кулли кăна пулчĕ пуль-ха пирĕн, — тетĕп.

Велисса мана ăнланмарĕ. Эп татах хамăнне сӳпĕлтететĕп.

— Ют каччăсене ытларах саватăн, эппин?

— Мĕнле «каччă»?

— Разъездри тата камччĕ, упаччĕ-н-мĕн?

— Э-э, вăл-и? — Велисса çăмăлланса, çуталса кайрĕ. — Вăл Çĕнъялти йысна ывăлĕ, Кĕркури. Ашшĕ Мускава ял хуçалăх выставкине кайнăччĕ. Ăна кĕтсе илме Кĕркури мана юри чĕнсе тухрĕ. Ĕç те нумайччĕ, тухас мар теттĕм, тархасласа илсе килчĕ, йысна хăй таврăнасси çинчен пĕлтерсе телеграмма янă пулнă. Кĕтсе илтĕмĕр вара. Киле кайнă чух вĕсем, çул путтипе, пирĕн пата кĕрсе тухрĕç. Йысна аннене Мускав кучченеçĕпе хăналаса хăварчĕ.

Лăпланнă пек пултăм. Çапах пурне те ĕненсе пĕтерме аптрарăм-ха.

— Мана валли билет илтĕн-çке...

— Илтĕм, вара мĕн?

— Хăвăртрах сĕвĕртес кăна терĕн пуль...

Велисса хытă тĕлĕнни куçĕнченех палăрчĕ.

— Эс те çавнашкал çын-и, Çумкка?.. Эпĕ сана пуйăсран тăратса хăварас мар, терĕм. Эх, арçынсем эсир...

Велисса калас сăмахне çыртса лартрĕ: «Кай», тесе алă сулчĕ, тек чĕнмерĕ...

Канашра ăнсăртран Хветута тĕл пулман пулсан, тен, йĕркеллех майлашăнса каятчĕ пуль-ха. Эпĕ лăпланса пыраттăм. Виç-тăватă кунтан Хветута тĕл пултăм. Алă тытрăмăр. Хветутăн чăрсăр куçĕсем кулаççĕ. Усаллăн, йĕкĕлтӳллĕн, мăшкăллăн кулаççĕ.

— Авланма шут тытрăн, эппин, — тет мана. — Хе-хе, лайăх, шикарни хĕр тупрăн пулать. Пит лайăх хĕр çав, мĕн калăн.

— Лайăххи-мĕнĕ... Эсĕ унпа çӳресе пăхнă, санăн пĕлмелле.

— Çӳресе пăхни мĕнех вăл. Çӳресе пăхни татахчĕ-ха...

— Урăх мĕн?

— Хă, пĕлмиш пулса тăратăн тата. Эпир унпа пурăннă пек тепĕр арпа арăм пурăнайман. Акă, во-о, мăй таран...

Çакăнпа ман роман вĕçленчĕ. Нимрен ытла Хветут мăшкăлне чăтаймарăм. Шăп çавна пула Велиссапа мăшăрланма пултараймарăм. Намăсран хăтăлас, куçăм ан куртăр, терĕм, каллех аннене пĕччен тăратса хăварса, килтен тухса шăвăнтăм.

Ăш вăркама пăрахмарĕ. Çĕнĕрен çĕнĕ çĕре çите-çите çапăнтăм виç-тăватă çул хушшинче. Анне питĕ йăлăннăран кăçал тин киле таврăнтăм.

Анне ватăлсах кайнă.

— Мĕншĕн çынсем пек ретлĕ пулмарăн, ачам, — тесе ӳпкелешет, вĕри куççульпе макăрать.

Эпĕ таврăннине илтсенех Мĕтри кукка çитрĕ.

— Çынсем çĕнĕ çеремсем уçма каяççĕ. Çĕнĕ çĕрсене пурăнма куçаççĕ. Çĕнĕ заводсем, хуласем тунă çĕрте ĕçлеççĕ. Эсĕ пур... хантарланса çӳретĕн. Кам пур сан пекки? Пĕтĕмпе те хуть виç-тăватă çын пур-и? Мĕн латти вăл, мĕн латти çавăн пек сӳпĕлтетсе, сĕтĕрĕнсе çӳрени? — тесе ятласа пĕтерчĕ кукка.

Анчах вĕçĕ ку мар-ха. Хама кирлĕ ĕçпе Çавалхĕрри Паланлăха çитмелле пулчĕ. Урамра кĕтмен çĕртен Велиссана куртăм. Упăшки те, ачи те пур — пĕрле пыраççĕ. Ачине, хуп-хура куçлă ывăлне, ашшĕ хулпуççи çине лартнă. Хăйсем пуçарса сăмах хушрĕç те, чарăнса тăмалла пулчĕ. Чылаях калаçса тăтăмăр.

Юратаççĕ-ши вĕсем пĕр-пĕрне? Нимрен ытла манăн çавна пĕлес килчĕ-çке. Куратăп: вĕсем пĕрне-пĕри ăшшăн пăхса шăкăлтатса, ачана алăран алла илсе чуп тăваççĕ. Вĕсем манпа та кăмăллăн калаçаççĕ, ман пурнăç çинчен ыйтса пĕлеççĕ. Килĕштерсе пурăннине пĕлтермест-ши ĕнтĕ çакă?..

Тем каласан та, телейсĕр марччĕ эпĕ. Телейĕм çителĕклĕ таранах пурччĕ. Анчах айăпăм пысăк. Хам айăплă. Хамăн ăссăрлăха пула эпĕ телейсĕре тăрса юлтăм.

Акă пăхăр-ха Велиссапа упăшкине! Телейлĕ мар-и-ха вĕсем? Велисса акушерка. Упăшки — фермăсен заведующийĕ. Эпĕ мĕн тăватăп? Калăр-ха, юлташсем, мĕн тăватăп эпĕ? Ăçта çĕтсе, çухалса çӳретĕп?..

 

* * *

Семен Юркинăн тетрачĕ çакăнпа пĕтет. Анчах вулакансем яланах вăл е ку роман мĕнпе вĕçленнине пĕлесшĕн.

Тепĕр кунне эпĕ ăна, кăнтăрла тĕлĕнче, Шупашкарта Карл Маркс урамĕнче тĕл пултăм. Вăл каçхи пек салху марччĕ, хавасланса утса пыратчĕ.

— Ĕç тупрăм, — терĕ вăл чарăнса тăрсах. — Юри ĕç шырама килнĕччĕ, çĕнĕ завод тунă çĕре ĕçлеме илчĕç. Вырнаçатăп та тек кунтан ниçталла та юхмастăп ĕнтĕ. Хваттер пур, параççĕ. Аннене пĕрле пурăнма илсе килетĕп.

Эсир мĕн тейĕр те, ĕненес килет: унран йĕркеллĕ çын пулассăнах туйăнать.

— Радиопа итленĕ юрăшăн мĕншĕн пăлханчĕ-ха вăл? — тесе ыйтма пултараççĕ. Каласа парăп. Пире пурсăмăра та питĕ килĕшнĕ «Юрату юррине» шăпах Велиссапа унăн упăшки юрланă иккен. Çавăн пек çав пирĕн пултаруллă çынсем: ĕçре те маттур, юрлама та ăста.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн