Электронлă вулавăш

Петĕр: Пур енĕпе те (Олесьăна пилĕкĕнчен ыталаса айккинелле пăрăнать).

Марина: Паллаштарчĕç тет...

 

5-мĕш картина

Çутă сӳнет. Ĕç-пуç каллех 2000-мĕш çулсене таврăнать. Хула хваттерĕ. Маринăпа Алена.

 

Марина (Ассăн сывласа): Çапла паллашрăмăр аçупа. Шухăшлатăп та халĕ, тен, паллашмалла та пулман пирĕн. Ял хĕрачи, анчах вĕренме кĕнĕ. Ултияр мана та Олеся пекех тесе шутларĕ, йышăнчĕ пулас.

Алена (Амăшĕ хăйĕнпе пуçласа çакăн пек уççăн калаçнăран, тĕлĕнсе те кăсăкланса): Олеся? Усалччĕ-и-мĕн вăл?

Марина: Усал мар, çук. Пачах урăхла. Пурне те юрама тăрăшатчĕ. Шеллетчĕ. Хăйне май. Каччăсем вара, арçынсем, çакăнпа усă куратчĕç те. Хăйсене лăплантарма... (Аванмарланса). Юрĕ-ха, Алена, кун пирки вăхăт çитсен хăвах пĕлĕн. Аçупа мĕн тăвăпăр? (Унталла та кунталла уткалать. Темĕн çинчен шухăшлать). Камăн çӳçĕ тетĕн. Аçун вăл. Ĕлĕк-авал кăна мар, халĕ те çынна пăсма та, юсама та пултараççĕ хăшĕсем. Яла кайсан хамăр апиех вĕрентрĕ-ха. Чăннипех те юмăç вăл. Мана: «Çемйӳ арканать, упăшкун урăх хĕрарăм пур», — терĕ. Ĕненесех те килмест те... Пĕлетĕп, пур хĕрарăм пирки те çавнах калама пулать. Пур-ши вĕсем халĕ, айккине чупман арçынсем? Анчах... Куран вĕт-ха, киле таврăнми пулчĕ. Апи вĕрентрĕ: упăшкун виçĕ çӳç пĕрчине кăларса ил, хăвăнне виçĕ çуç пĕрчине кăлар, мăшăрласа, виçĕ каç пуç айне хурса çывăр, терĕ. Виçĕ каç иртсен çӳçсене çунтармалла. Çуннă çӳç кĕлне тулли шыв курки çине пăхса кача пӳрнипе пăтратмалла, тепĕр кун куркари шыва çурмалла туса иксĕрĕн те ĕçмелле, çакăн пек сăмахсем каламалла терĕ:

Сасан пулă каларăшпе,

Турă хушнипе, çĕр çавăрнин — çаврăнтăр,

Хĕвел çавăрнин — çаврăнтăр,

Ултияр чунĕ çаврăнтăр,

Эп мар, такам мар,

Маринăпа Ултияр чунĕ пĕр пулччăр.

Тьфу...

 

Марина та, амăшĕ çине хытса кайса пăхса тăракан Алена та алăка уçăпа уçса кĕнĕ Ултияра асăрхамаççĕ. Ултияр, алăк çинелле тайăнса тăрса, мĕн пулса иртнине лăпкăн сăнаса тăрать.

 

Марина:

Пат сурап, пат татап.

Ултияра юратма эп калап.

Шывран вăйли çук,

Вутран вăйли çук.

Ман сăмахран çирĕппи çук!

(Çак сăмахсене илтсен, Ултияр чăтаймасть, ахăлтатса кулса ярать, ахăлтатса кулсах залалла иртет).

Ултияр: Алена, эсир мĕн, аннӳпе спектакле хатĕрленетĕр-и? (Кулать. Аленăна хулпуççийĕнчен çупăрласа илет).

Алена (Нимĕн калама аптрать, куçĕсемпе унталла-кунталла туртăннă пек пулать, куçĕсенчен куççуль тухса каять. Ашшĕ ытамĕнчен карт! туртăнса тухать те, хăвăрттăн алăкран тухса чупать): Эх-х-х, эсир те!..

Ултияр (Арăмĕ патнелле çывхарса): Ну, Маринук-чиперук, çапла чĕнеттĕмччĕ-и-ха эп сана тахçан? (Мăшкăлласа кулса). «Ултияра юратма эп калап». (Сасартăк тарăхса, вĕриленсе, кăшкăрса пăрахать). Ку тата мĕн? Çатмапа тăвар çунтаратăн, чиркӳре çуртана кутăн лартатăн, юмăçа чупатăн. Халĕ мĕн, мана вĕлермелле тăвас тетĕн-и? (Маринăна хулпуççийĕнчен тытса силлет, тĕксе ярать те хваттертен тухса кайма тăрать).

Марина (Ултияр хыççăн васкаса): Ултияр-р! Ан кай! Итле мана! (Ултияра, алăк уçаканскере, пилĕкĕнчен ыталаса илет, пуçĕпе çурăмĕ çумне тĕршĕнет). Усал тумастăп вĕт-ха эпĕ. Начар тăвасшăн мар пире. Хăвах мана çухатасшăн мар пултăн вĕт студент чухне, вăйпа çие хăварттартăн. Вăйпа тенĕ пек качча илтĕн. Атте-анне мĕн терĕç, астăватăн-и? (Чăтаймасăр каллех кăшкăрма тытăнать). Эй-й-й, айван пуç мар-и эпĕ ?! Йĕкĕреш çуратса патăм хăвна. Çавна та хаклама пĕлмерĕн!..

Ултияр (Вăл та хыттăн калаçать, анчах хăйне алăра тытма тăрăшать): Йĕкĕрешĕн пĕрне вĕлернĕшĕн тата кама тав тумалла тет манăн? Санăн аçу-аннӳне-и? Вăй илнĕ ачана çĕр айне кайса чикмелле пулчĕ вĕт. Кам айăпĕпе? Халĕ мана вĕлересшĕн-и эсĕр? Тухатлама каллех ялтан вĕрентсе ячĕç-и?!

Марина (Хăйне алла илме тăрăшса): Ултияр! Вĕлересшĕн мар эпĕ сана, çемье пурнăçне майлашăнтарса ярасшăн кăна. (Сасартăк чӳрече патне чупса тенĕ пек кайса тăрать. Аллисемпе кантăк çине тĕревленсе пĕр вăхăт урамалла пăхса тăрать). Эх-х-х, ăçталла утать-ши халăх? Мĕн тери айван тĕнче! Ăçта утаççĕ, ăçта васкаççĕ-ши? (Тем аса илнĕн). Итле-ха, Ултияр, пĕри те пулан, кама та пулсан улталаса, ячĕшĕн кăна мар, чăннипех те юратать-ши? Е пурте пирĕн пек ултав авăрне путнă?

Ултияр (Чăтăмлăхне çухатса): Юрĕ, эсĕ лайăхрах пуçу тавра шухăшла, эпĕ кайрăм. Кĕнекесем илсе каяс тесе кăна кĕтĕм. Килместĕп эпĕ кĕçĕр çĕр каçма киле. (Стенкăран хăйне кирлĕ кĕнекесене илсе алăк патнелле утать). Тавах, юратнă мăшăрăм, тарават кĕтсе илнĕшĕн, тутлă апат çитернĕшĕн...

Марина (Сасартăк лăпкă сасăпа, куларах): Ултияр, пĕлетĕн-и мĕн тăватăп эпĕ эсĕ кайсан? Пирĕн ачасене вĕлеретĕп. Санăн виçĕ хĕрне. Кайран — хама... (Каллех чӳрече еннелле çаврăнса тăрать). 9-мĕш хутра пурăнатпăр эпир... (Ултияр, тухса кайма тесе, хваттер алăкне уçать çеç, Марина урамалла тухакан хваттер чӳречине уçса ярать, чӳрече сакки çине хăпарса тăрать). Мĕнех, эсĕ каятăн пулсан, эпĕ те каятăп. Леш тĕнчене... Унта, тен, мана ăнланĕç... (Ултияр, тем вăхăтра алăк патĕнчен чӳрече патне çитсе тăрса, Маринăна урайне туртса ӳкерет).

Марина (Каçăхса кайса, ухмаха тухнăн ахăлтатса кулать, урайĕнче мелсĕррĕн выртаканскер, тăрса ларма хăтланать): Çавах та юрататăн эппин мана. Куран, мĕнле хăраса ӳкрĕн... (Мăнкăмăллăн). Эс мĕн, эпĕ вилеп терĕн-им? Саншăн вилсе выртап терĕн-им? Ухмах-им эпĕ сана пула чӳречерен сикме? 9-мĕш хутран сиксен, ай-ай-яй, шăмшака пуçтарма йывăр пулĕ. Сана хăратса илсе терĕм кăна эпĕ. (Каллех ахăлтатма тытăнать).

Ултияр (Пĕрре, тарăхса, Маринăна çапма тăрать, анчах хăйне тытса чарать, çирĕппĕн алăк патнелле утать).

Марина (Ура çине тăрса, Ултияр хыççăн чупать): Каçар, каçар. Çап мана, хĕне, ан кай кăна. Юрататăп вĕт-ха сана. Шикленмесĕр, атте-аннен сăмахĕсене итлемесĕр, качча тухрăм сана. Хама сана парнелерĕм... (Йĕрет).

Ултияр (Аллисене кăкăрĕ умне хĕреслесе тытса, йĕкĕлтешсе калаçма тытăнать): Çапла-а-а, парнелерĕн хăвна, парнелерĕн. Тĕлĕнмелле хаклă парне. Эппин, халĕ те пулсан тĕрĕссине кала-ха, кама парнелерĕн хĕр чысне? Кам манăн пуçана? (Сиввĕн). Çакăншăн юратмалла-и сана?

Марина (Нăшăклатса йĕрет): Ултияр, нивушлĕ халĕ те манаймастăн? 3 ача вĕт-ха пирĕн. Каларăм, ăнлантартăм вĕт-ха унчченех...

Ултияр (Йĕкĕлтешсе, сассине улăштарса): Нимĕн те астумастăп... Çĕнĕ çул каçĕ... Шампань эрехĕ тыттараççĕ сана... Вăйпа ĕçтереççĕ... Тăна çухататăн... Вăранса каятăн... Çарамас... Чи интересли вара — эсĕ пĕр-пĕччен... Тата интереслĕреххи вара — эсĕ хĕр мар... Мĕн, çветтуй сывлăш хĕртен арăм туса хăварнă-и сана? Мĕншĕн каламастăн вăл çветтуй ятне? Е тĕрĕслĕхрен хăратăн-и? Мĕн кĕтетĕн эс манран? Çакна-и? (Маринăна çĕре туртса антарать, кĕпине чарт! çурса ярать. Марина çара кăкăрĕсене аллисемпе хуплама тăрăшать, анчах вăй çитереймест. Ултияр, пĕр сасăсăр, хăй ĕçне тăвать...).

 

Ерипен çутă сӳнет. Икĕ çын тĕрмешĕвĕ кăна илтĕнет. Таçтан аякран астармăш кĕвĕ сасси илтĕнет:

Иртен пуçласа сĕм каçчен,

Юрату çинчен калаçар-и?

Иртен пуçласа мĕн каçчен

Пĕр-пĕрне парăнса юратар-и?

(Л.Филиппова сăввипе кĕвĕленĕ «Юрату» юрра Светлана Хардова юрлать).

 

Чаршав хупăнать.

 

II пай.

1 картина

 

Хула хваттерĕ. Ĕç пӳлĕмĕ. Çыру сĕтелĕ патĕнче шухăша кайнă Пинерпи ларать. Аякран илтĕнекен юрă сăмахĕсене тимлесе итлет:

Ача чух чупаттăмччĕ, çарран вĕçтереттĕмччĕ,

Шутламан, пуçра пулман мĕн кĕтет ыран.

Темшĕн савăнаттăмччĕ, темшĕн хурланаттăмччĕ,

Пурпĕрех аван та-çке, ан кулян, тăван.

Ӳсерех шутлаттăмччĕ, хăшĕнчен кулаттăмччĕ,

Ырату пулсассăн та, курăнмасть суран.

Темшĕн хурланаттăмччĕ, темшĕн тарăхаттăмччĕ.

Халĕ асилетĕп те — тĕлĕнсе кулап.

Çамрăк чух эп шухăччĕ, чарăнми чупаттăмччĕ,

Нимĕнле ĕçрен нихçан пĕртте хăраман.

Йывăр чух тунаттăмччĕ, пурпĕрех кулаттăмччĕ,

Çамрăклăхăм, çамрăклăх, мĕншĕн çухалан?..

 

Пӳлĕмре çаплах кĕвĕ янăрать. (Л. Филиппован сăвви тăрăх çырнă «Ачалăхăм» юрра Людмила Семенова юрлать). Пинерпи, ручка тытса, çырма тытăнать.

 

Пинерпи (Çырнă май хăй сасăпа калаçать): Мĕншĕн çыратăп-ха эпĕ ку çырăва? (Шухăша кайса, тăхтаса). Пĕлместĕп. Çитерĕп-и ăна сан патна? (Тăхтаса). Мĕнле чĕнмелле ман сана? Эпĕ камне тата мĕнле сăмахсемпе ăнлантарас-ши? (Каллех тăхтаса). Пĕлместĕп çав, пĕлместĕп. Санăн вара, паллах, чăн малтанах эпĕ камне, ăçтан, мĕнле хĕрарăм пулине пĕлес килет. Кам эпĕ? Мĕнех, эпĕ пуррине çулталăк ытла пĕлетĕн, пĕлейместĕн пулсан та сисетĕнех эсĕ. Çапла, çапла, шăпах çав хĕрарăм эпĕ. Мана пула мĕн чухлĕ макăрман, куç хупман пулĕ эсĕ. Мĕн тери кураймастăн эсĕ мана, çапла-и? Ылханнă, вилĕм суннă (Шухăша кайса тăрать)... Çемьене çавăн чухлĕ куççуль илсе килнĕ хĕрарăм ятне упăшкунтан ыйтас е ыйтас мар тесе мĕн чухлĕ асапланнă, икĕленнĕ эсĕ. Мăнкăмăллăх тени вара? Мăшăрунтан унăн тепĕр савнă çынни çинчен ыйтни — мĕскĕнленни пулмасть-и-ха вара? Е, тен, интеллигентлăха кăтартать çакă? Çук, хăйĕнпе мар, унăн юлташĕпе курса калаçрăн, унран ыйтрăн. Ниçта кайса кĕрейменнипе, мăшăрна кăн-кăвак пуличчен хĕнесе пĕтернĕ. Çук, хирĕç тытман вăл сана. Кĕвĕçӳ-тарăхупа пулнăскер, эсĕ нимĕн умĕнче те чарăнса тăманнине ăнланнă. Эпĕ кăвакарнă-сарăхнă вырăнсене сĕртĕнсен, куçран ыйтуллăн, кулмастăн-и тенĕн пăхатчĕ...

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн