Электронлă вулавăш

Вĕсем Шупашкартан анатарах, Атăлăн сулахай çыранĕнчи хырлăхра вырнаçнă «Чăваш Ен» профилакторире паллашрĕç. Сетнер Петрович сывлăхне çирĕплетме килнĕччĕ кунта. Венера та. Сетнер Петрович Шупашкартанах. Венера вара Саранскран, Мордва Республикинчен. Сетнер Петрович Çĕнĕ çул умĕн хăй аллă тултарнине палăртма шутлать. Венера вара вăтăр пиллĕксене ярса пуснă хĕрарăм. Иккĕшĕ те тункаталансах ларман-ха — манăçиччен шăпах пал! хыпса илмелли вăхăт темелле. Кĕрхи кунсем. Чӳк уйăхĕн пуçламăшĕ. Сетнер Петрович кăмпана çӳреме юратать. Профилакторие вырнаçсанах вăл хырлăха тухса утрĕ. Кăçал вăрман уплюнккан иккĕмĕш ăстрăмне парнелемерĕ. Пĕрремĕш те кая юлса тухнăччĕ те иккĕмĕш ăстрăмĕ вăранма та ĕлкĕреймерĕ иккен. Хăй пĕр пӳлĕмлĕ хваттерте пурăнакан çырмапа юнашар вырнаçнă хутăш вăрмана та каçса пăхнăччĕ вăл — вăрман шăп, така кăмпи вăхăчĕ те иртнĕ пулмалла — нимĕнли те курăнмасть.

Кĕрхи вăрманта уçă, сивĕнсе пыракан юханшыва чăмса кĕрсе каяс чухнехи туйăмлă, çӳçентерсен те çапах йыхăрать. Хырлăхра тĕл пулчĕ Сетнер Петрович Венерăна. Мĕнле те пулин кăмпа тĕлне пулмăп-и текелесе çул хĕрринчен инçерехех хăпарнăччĕ вăрманпа Сетнер Петрович. Пăхать: тепĕр çын мĕкĕлтетет хырлăхра. Çывăха пычĕ Сетнер Петрович. Хăратас мар тесе йыхăрса чĕнчĕ:

— Юлташ, килсе пăхăр-ха, çак кăмпа ятне пĕлместĕр-и?

Спорт тумĕ тăхăннă хĕрарăм тӳрех ун патне пычĕ:

— Хăвăр палламастăр-и вара тупнă кăмпăра?

— Паллатăп та, эсир те паллатăр-ши терĕм, — чеен кулса сăнарĕ тăпăл-тăпăл кĕлеткеллĕ хĕрарăма. — Ку вăхăтра кăмпана паттăррисем кăна çӳреççĕ пулмалла...

— Турăçăм! — тĕлĕнчĕ çамрăк хĕрарăм. — Çыр кăрăçĕ. Мĕнле тупма пĕлтĕр?.. Ак кунта, юнашарах тата!.. Карти-картипе! Çын та çӳремен-ши вара кунта?!.

— Эпир çитсе тухасса кĕтсе ларнă пулĕ ĕнтĕ вĕсем, — хĕрарăм кăмпа курса савăннине ытарайми сăнарĕ Сетнер Петрович. — Кунта шаритлемелĕх те, пĕçерсе çимелĕх те çитет.

— Мĕншĕн пĕçерсе аппаланмалла? Тытăпăр та тăварлăпăр. Темиçе кунран çийĕпĕр вара, — чĕвĕлтетрĕ Венера. — Килĕшрĕмĕр-и, юрать-иç... Эпĕ тăварланă кăмпа юрататăп.

Вăрмана каç сĕмĕ аничченех çӳрерĕç вĕсем кăмпара. Унтан, каçхи апат умĕн, профилакторие каялла çитсе Сетнер Петрович патне кĕрсе кăмпине тăварларĕç. Холодильнике лартрĕç.

— Сахалтарах та ĕнтĕ, — кулянчĕ Сетнер Петрович. — Мĕн пуррипе... Юлашки хыр кăрăçĕсем... Шăнтичченех тухаççĕ вĕсем...

— Эпĕ вуласа пĕлнĕччĕ: питĕ паха кăмпасем иккен вĕсем, — уçă кăмăлпа калаçрĕ хĕрарăм. — Шурă кăмпаран та пахарах-мĕн. Кашни çулах тухмасть те пулмалла вăл... Эсир паян килсе çитрĕр-и?

— Смена пуçланнă тĕле ĕнтĕ, — пĕлтерчĕ Сетнер Петрович. — Эпĕ кунтанах, Шупашкартанах. Юханшыв урлă кăна ларса каçмалла.

— Эпĕ аякран. Ĕнерех килсе вырнаçрăм. Саранскран. Тăварне те хăвăрпа пĕрлех илсе çӳретĕр-ха эсир, — хăй ăçтан иккенне пĕлтернĕ май асăрханине те каламасăр хăвармарĕ хĕрарăм. — Вăрман сывлăшĕсĕр пурăнаймастăп.

Профилакторири апат сĕтелĕ хушшине те пĕрлех лекрĕç вĕсем. Çавăнпа ирхи апат вăхăтĕнче те, кăнтăрлахинче те, явкайра та, каçхи апатра та яланах пĕрле пулчĕç. Сипленме çырса панă процедурăсене пĕрлех çӳрерĕç. Йĕппи хыççăн çиппи евĕр йĕркеленсе пычĕ Сетнер Петровичпа Венера ирĕ-каçĕ профилакторире.

Смена пуçланни тăваттăмĕш талăка кайсан Сетнер Петрович Венерăна хăй пӳлĕмне тăварланă кăмпана астивсе пăхма чĕнчĕ.

Йыхăравĕ ку каçхи апата анса килнĕ хыççăн пулчĕ-ха. Умĕн вĕсем каçсерен йăлана кĕме тытăннă хăнăхупа профилакггори тавраш-ĕнчи сукмаксемпе канлĕхленсе çӳрерĕç. Профилактори алăкĕнчен кĕрсе лифтпа хăпарса каяс тенĕ чухне вĕсем пĕр янкăс сасă тĕлне такăнчĕç:

— Сетнер Петрович, эсир те кунта канатăр-и, атьăр пирĕн ушкăна? — Сетнер Петровича хулĕнчен çавăтрĕ пĕр йăрă каччă. — Эпир кунта тăваттăмĕш хутра тĕпленнĕ...

Сетнер Петрович хăнаран сирĕлесшĕн пулчĕ, сăлтавне тивĕçлине тупрĕ:

— Эпĕ кунта пĕччен мар-ха...

— Тата лайăх, — саççимех Сетнер Петровича çыпçăнчĕ йăрă каччă. — Дамăна та чĕнетпĕр. Хаваслăрах та пулĕ. Атьăр, атьăр...

Лифт тăваттăмĕш хута чарăнсан Сетнер Петровичпа Венерăна вăйпа тенĕ пекех илсе кĕрсе кайрĕ хăй ушкăнĕ пуçтарăннă пӳлĕме.

— Паян эпир Çеçпĕл Мишшин черетлĕ çуралнă кунне палăртма пуçтарăнтăмăр. Хамăр ушкăнпа, — терĕ пĕрле илсе килнĕ хăнасене пухăннисемпе паллаштарса тухнă хыççăн черкке çĕклесе. — Унăн мухтавлă ятне асăнмасан юрамасть. Чăваш кун-çулĕ пекех тертлĕ ун кун-çулĕ. Çеçпĕл Мишши пирĕншĕн, çамрăк чăвашсемшĕн, пурте — çĕнĕ кунĕ те, пуласлăхĕ те. Сетнер Петрович, эсир хăвăра мĕншĕн хистеттеретĕр, хăнăра та хăналăр...

Чылай сăмах пулчĕ ăнсăртран лекнĕ ушкăнра, кирли те, итлесех килменни те. Çамрăксем чăвашла кăна калаçнăран Сеткер Петроемч куçарса пынине кăна итлесе ларчĕ Венера, кусем тост каланă май черккисене ас тивсе кăна паркаласа пычĕ. Çурçĕр тĕлнелле çеç хăпкаласа тухрĕç Сетнер Петровичпа Венера çав ушкăнран.

— Пулмарĕ иккен кĕçĕр хамăр татнă хыр кăрăçне астивсе пăхасси, — кулянчĕ Сетнер Петрович. — Ыран та кун пур-ха...

Лифтпа хăйсен хутне хăпарсан тĕлĕнтерсех пăрахрĕ арçынна Венера.

— Мĕншĕн паян астивсе пăхмалли çимĕçе ырана хăвармалла? — терĕ вăл çепĕç-çепĕç куллипе Сетнер Петровича тухатланă евĕр. — Манăн тăварланă хыр кăрăçне питĕ тутанса пăхас килет...

— Чĕнетĕп çав, — терĕ Сетнер Петрович Венерăн çавра питне ăшшăн-ăшшăн тимлесе, туйăмĕнче хĕре ăшшăн-ăшшăн чуп туса. — Телейлĕ çын пулĕ эпĕ, Венера?

— Мĕншĕн?

— Эпĕ нихăçан та кунашкал туйăмпа кĕтсе курман, — терĕ Сетнер Петрович хыр кăрăçĕ вырнаçнă сĕтел хушшине майлашăнса ларнă май. — Пурнăç пĕрре те ӳпкелемелле япала мар иккен.

— Ӳпкелемелле сăлтавăр пур-и мĕн? — çепĕççĕн ыйтрĕ Венера.

Сетнер Петрович хăй ӳпкевне пĕр пытармасăр пĕлтерчĕ:

— Пулнă та сӳннĕ. Паянтан сӳннĕ. Сана курнăранпа çав ӳпкев пач сӳнчĕ манра. Пач çĕтрĕ...

Венера ку ыйтăва вĕтетмесĕр тепĕр ыйтупа сĕмленчĕ:

— Эсир хăвăрăн паллă çыннăрсене çакнашкал сахалăн пуçтарăнса кăна паллă тăватăр-им?

— Тĕрлĕрен, — терĕ Сетнер Петрович. — Чăваш интеллигенцийĕ сапаланчăк халăх. Кашни хăй патша пулса пурăнасшăн пулмалла. Ман шутпа, ăна пĕр япала çитмест: ыйхăран вăранманни.

— Мĕн тени пулать вара вăл? — шăнкăр-шăнкăр сассипе ыйтрĕ Венера. — Пирĕн ирçе-мăкшă çыннисем те çапла тĕлсĕрленсе пурăнаççĕ-ши?

— Венера, хăвах ку тамашана тĕрĕс ăнланнă эсĕ, — шухăшлăн каларĕ çакна Сетнер Петрович. — Хамăр тем тăвас пек кашни-пĕр ушкăн пурăнатпăр лăпăртатса. Ку вăл пур-çук вăя сапалани кăна. Раççейре пурăнакан кашни-пĕр халăх ăслă та вăйлă пулсан Раççейне хăйнех лайăх та шанчăклă вĕт-ха?.. Тен, эпĕ тĕрĕс мар шухăшлатăп?.. Пĕр-пĕрне кăшласа пурăнни, тен, такама усăллă?..

— Апла пулас çук, — килĕшмерĕ Сетнер Петрович ыйтăвĕпе Венера. — Кал-кала нимĕн те çитмест... Каварлашса пурăнни кăна маншăн ют... Леш, хăйсен ушкăнне пире çавăтса тенĕ пек илсе кĕрекенни, йăрă вара чăнах та. Шывра та путман, вутра та çунман ача пек...

— Темшĕн ĕшеннĕ тĕслĕ куçлă эсĕ, Венера? — аллисене Венерăн хул пуççийĕ çине хучĕ те Сетнер Петрович хĕрарăмăн ешĕл тунсăх сапалакан куçĕсенчен тинкерчĕ. — Чуптăвам-и сана, Венера, тутунтан?

Венера сасăпа каласа чăрманмарĕ, Сетнер Петровича хăй ыталаса тытрĕ те ун çумне ачашшăн тĕршĕнсе тутинчен чуптурĕ. Унтан пăшăлтатрĕ:

— Сăмаха мĕн пине çитерер, сӳнтерсем çуттуна...

Ах, хыр кăрăçĕ, хыр кăрăçĕ, астивсе пăхмасăрах туту техĕмлĕ иккен санăн!

Сетнер Петрович Венера питне тута туман вырăн та хăвармарĕ пулĕ, юлашкинчен, ăса кĕнĕ пек пулсан, Венерăна йăтса илчĕ те вырăнĕ çине кайса хучĕ. Пăшăлтатнăçемĕн салтăнтарчĕ тата:

— Венера, Венера, Венера, кăрăçăм манăн... Ăнсăртран татăлса аннă телейĕм...

Венера Сетнер Петрович хăтланăвĕсене пĕртте хирĕçлемерĕ, кăмăлĕ тулнăн шăппăн савăнса кулчĕ кăна, темрен шикленнĕн сехĕрленсе пăшăлтатрĕ:

— Сетнерĕм! Мĕнле илемлĕ ят... Сетнер... Ăшă сан яту... Сана шыранă çак таранччен...

— Эсĕ темрен шикленетĕн пулас? — ыйтмасăр тӳсеймерĕ Сетнер Петрович. — Мĕн шиклентерет сана?

— Эсĕ çухаласран шикленетĕп...

— Эсĕ мана тăватă кун кăна пĕлетĕн вĕт-ха?

— Тăватă кун та — тăватă çулталăк пекех. Кĕтнĕ çын сăнарĕ пурнăç тăршшĕпех пурăнать ĕнтĕ вăл... Сетнерĕм... Яту та хитре санăн... Ху пекех...

— Кĕçтенттин тете тăрăшнă... "Нарспи" авторĕ. Эпĕ сана ун юратăвĕ пирки каласа панăччĕ, — Венерăн çарăк пек чăп-чăмăр кăкăрне саврĕ Сетнер Петрович. — Мĕн тери хитре этем тени... Тĕлĕнтермĕш... Ĕненес те килмест...

— Çирĕпрех юрат мана, Сетнер. Манăн пĕртен-пĕрре сан ăшшупа кăна пурăнас килĕт... Мана эсĕ хамах çутта сӳнтерме ыйтнăшăн начар ăслă хĕрарăм теместĕн-и? — Сетнер Петровича ачашлама, чуптума пăрахмарĕ Венера. — Пăсăклă хĕрарăм мар эпĕ...

Сетнер Петрович Венерăн кăпăш тутине тепĕр хут хăйĕн тутипе хупларĕ:

— Нимĕн те ан калаç...

Унтан каллех ун кăкăрĕсене сĕртĕни-сĕртĕнми чуп турĕ, унтан чуптăва-чуптăва кăвапи патне анса пычĕ, вара хĕрарăмăн пытанса пурăнакан чи илемлĕ вырăнĕ патне асăрханса çитрĕ.

— Ой, вăтанатăп, — пăшăлтатрĕ Венера. — Кирлĕ мар... Эпĕ намăсланатăп...

— Тур панинчен мĕншĕн намăсланмалла? Çакă çутă тĕнчере эсĕ пур та эпĕ пур. Тата пирĕн юрату...

Венера телейлĕн сас пачĕ:

— Суккăр юрату... Кирлĕ марччĕ пулĕ манăн тӳрех туйăма уççăн палăртма...

— Эпир пĕр-пĕрне тĕл пулмасса та пултарнă, — шăппăн сăрхăнчĕ арçын калаçăвĕ. — Этем этеме шыраса тупатех иккен... Куçлă пирĕн юрату, Венера... Куçлă...

— Ой, сан ытамунтан пĕртте хăпассăм килмест, Сетнер Петровича хăлхинчен пăшăлтатрĕ Венера. — Май пулсан ирĕлĕттĕм те кайăттăм...

Сетнер Петрович та ытлăхра:

— Ирĕл, Венера, ирĕл...

...Сетнер Петровичпа Венера юрату ăшшипе ирĕлсе ĕшеннĕ хыççăн тăрса утиял айне кĕрсе выртрĕç.

— Капла ăшăрах, — пулчĕ Сетнер Петрович сăмахĕ. — Кантăкран сивĕ туртать, шăнтать пулас...

Венера куллипе ăшăнчĕ:

— Кантăкран кĕрекен сивĕ — пурнăç сивви мар-ха. Ирччен тӳсме пулĕччĕ...

— Кашни этеме хăйне ăнланни кирлĕ, — сăмахларĕ Сетнер Петрович Венера енне чавсаланса. — Нина, унчченхи мăшăрăм, тепĕр арçынпа тухса кайсан мана тĕнче ишĕлсе аннă пекех туйăнса кайнăччĕ... Вăл ман ĕçе ĕç вырăнне те хумастчĕ...

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн