Аслă халал

Сăвар Эртиван | Сăвăллă драма | 11 759


çичĕ ютран çичĕ хут усалрахне пĕлсе тăр.

Усалпа ырра уйăрма пĕл, ывăлăм.

Усала хаярпа хирĕç тăр,

хаяра ырăпа хирĕç тăр.

Выçă çӳрекене çитерсе яр,

шăнса çӳрекене ăшăтса яр.

Халал та пил сана, ывăлăм.

 

Ял çинче тăвансене хисепле,

халăх çинче яла-йыша хисепле,

çут тĕнчере тăван халăхна хисепле.

Вĕсенчен хакли саншăн çĕр çинче

нимĕн те ан пултăр.

Халал сана, ывăлăм.

 

Пăхăртан кĕмĕл хаклăрах,

кĕмĕлтен ылтăн хаклăрах,

ылтăнран тăван çĕр хаклăрах.

Ылтăнна çухатăн – кĕлмĕçе тухăн,

тăван çĕрна çухатăн – тăлăха юлăн.

Тăшманна пĕр купа ылтăн пар та

тăван çĕрна пĕр ывăç та ан пар.

Халал сана, ывăлăм.

 

Пӳлĕхçĕ сана

асаплă та пархатарлă шăпа пӳрнĕ:

тăван халăхна хунатса хăварăсăнччĕ,

йăли-йĕркине упраса хăварăсăнччĕ,

çепĕç чĕлхине чĕм парса хăварăсăнччĕ,

сăвви-юррине йышлатса хăварăсăнччĕ.

Пил сана, ывăлăм;

халал сана, ывăлăм!

Халал!

Халал!

Халал!

 

Çав вăхăтра çапăçу шавĕ каллех çывхарать, çывăхри çурт-йĕр çунни курăнать. Сасăсем илтĕнеççĕ:

 

- Пĕтрĕмĕр, атьсемĕр! Çĕнĕ ĕмпӳшĕн пуçăмăрсене хурар!

- Халăхăмăр ирĕклĕхĕшĕн çĕре кĕретпĕр!

- ĕмпӳ мăшăрĕпе пепкине çăлса хăварассишĕн!..

 

Эпи (Савтепи еннелле пăхса):

Хĕрĕм, васкарах пуçтарăнсамччĕ.

Сана иккĕмĕш йывăрлăху кĕтет:

Пӳлер вутĕнчен хăтăлса

тăшман аллинчен тармалла,

ăна хӳтерме çĕнĕ вăй пухмалла.

Васка, хĕрĕм, васка!

 

Иккĕмĕш курăну

Кĕрхи сивĕ те асар-писер çанталăк. Кĕпер. Тăшманран таракан Савтепи чупса тухать. Хыçалта Пӳлер çунни курăнать. Ачи йĕрет. Савтепи кĕпер айне пытанать, йĕрекен ачине кăкăр парса лăплантарать. Кĕçех тăшман нӳкерĕсем кĕпер урлă каçаççĕ, тавралла тинкерсе Савтепипе унăн ачине шыраççĕ. Иккĕшĕ сцена çине юлаççĕ.

 

1 мĕш нӳкер:

ăçта кайса çухалчĕ-ха ку арăм?

Тытатпăрах тесе шутланăччĕ ăна.

 

2-мĕш нӳкер:

Виллисене пулсан та тупăр терĕ-и Патту?

Апла чыса мĕскершĕн тивĕçнĕ вĕсем?

 

1-мĕш нӳкер:

Айван!

Пăлхар ĕмпĕвĕн арăмĕ пулсан,

ун кипкери сар ывăлĕ юлсан

иртет-и çирĕм çул, иртмеç-и –

çав паттăр касĕ пуçăмăрсене!

 

2-мĕш нӳкер (пуçне тытса):

Апай! Часрах каяр.

Кунта никам та çук.

 

1-мĕш нӳкер:

Эх-хех, кĕске хӳре. Тăхта.

Вилес килмест пулсассăн ху вĕлер.

Эп лерелле каям-ха шыраса,

эс пăх анса кĕпер айне (каять).

 

2-мĕш нӳкер

(кĕпер айнелле анма пуçлать те анса çитмесĕрех каялла çаврăнать):

Унта никам та çук. Йăлтах шырарăм.

 

1-мĕш нӳкер (кĕрсе):

Ас ту, тухатмăш пĕлĕ арăм ăçтине.

Кайран Патту çич хут тирна ан сӳтĕр.

 

2-мĕш нӳкер:

Ачи йĕни те илтĕнет унта пулсан…

 

1-мĕш нӳкер:

Ку чăн. Атя, ыттисене хуса çитер (тухса каяççĕ).

 

Савтепи (кĕпер айĕнчен тухса):

Рахмат сана, хĕрарăм кăкăрĕ!

Сана пула халь чĕрĕ юлтăмăр.

Пире çеç мар хăтартăн вилĕмрен,

хăвартăн пĕтесрен халăхăма,

ун телейне, пуласлăхне…

 

Васкар, пепкеçĕм, сĕм вăрманалла,

Меша çине, ар çыннисем патне.

Унта тăшман çитмен çĕрсем пур теççĕ,

унта ĕмпӳ юлташĕсем пур теççĕ

(каялла çаврăнса).

Сыв пул, Пӳлер, тăван кĕтесĕм,

кĕл пулнă çуртăм, Пӳлерхун…

Каятпăр тăлăх акăшăн йĕрсе,

тăшман çĕмренĕнчен таратпăр.

 

Хула вырнне мăян та пусса илĕ,

вăрман та ӳсĕ пирĕнсĕр унта.

Çапах та килĕпĕр тăван енех,

Чăваш ятпа хунайăпăр тепре!

 

Кăкăр сĕтне Пӳлер еннелле виçĕ хут «чăн пултăр, чăна килтĕр!» тесе сирпĕтет те пепкине çупăрласа çурçĕр еннелле утса каять. Çутă сӳнет. Çуталса пынă майăн сцена çине чăваш çи-пуçлă, тухья-хушпуллă хĕрсемпе арăмсем, каччăсемпе вăй питти арсем юрласа тухаççĕ. Сăмахĕсем çапларах:

 

Шав-шав вăрман, ай, шав вăрман.

Мĕншĕн шавлать çав вăрман?

Çулран çулах çулçă сарасшăн,

турат çумне турат хушасшăн.

 

Шав-шав халăх, ай, шав чăваш.

Мĕншĕн шавлать çав чăваш? –

Ыттисемпе пĕр тан пуласшăн,

Аслă Халалпала пурнасшăн.

■ Страницăсем: 1 2 3

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: