Электронлă вулавăш

Вылять çырла пиçнĕ чух...

Вăйă юрри.

1

Ыйхă килменнипе шалт хăшкăлса пĕтрĕ Матви. Тепĕр çавра тĕлĕрсе илес тесе, темле те муталанса шăхрĕ вăл — ӳпне те выртрĕ, месерле те, хăяккăн та — çук, кăтăшĕ пурпĕр яхăнне те çулăхмарĕ ăна. Кĕçенийĕ, мăшăрĕ, хухма тытăннăранпах çапла-ха ку аптрашки — каçхи апат тунă хыççăн пĕр вăхăта сĕнк пулса илет те Матви автансем шарлаттарса авăтнипе вара шартах вăранса каять. Урăх, тем чул тăрăшсан-тăрăшсан та — çывăраймасть. Çитменнине тата, пĕр вăрансан, кравачĕ те çывăрттармасть-çке ăшхыппи этеме, майланса выртас тет кăна арçын, лешĕ, такама та ыйхăран вăратасла — лăчăр-лăчăр. Ăна, кивĕ пӳртренех юлнăскере, вăрçа тухса кайичченех ашшĕ ăсталаса хăварнă ятне усранă та усранă. Çĕнĕ пӳртчен тесе, лартăр та лартăр, тенĕ. Çитес çулла, акă, питравсем тĕлнелле, çурчĕ те хатĕр пулмалла-ха, пурăнма кĕмелĕхех, пилĕк стеналлăскер, чартаклă-верандăллăскер. Ара, çынран катăк пурăнмалла-и-ха ку чухне! Ретрен эреште пиреш çавăра-çавăра лартаççĕ те çурчĕсене, Матвипе Кĕçени вара вĕсенчен мĕнрен кая! Укçине те çителĕклĕ таранах пухса хунă, стройматериалне те кирлĕ чухлех янтăланă. Ниме харăслатасса анчах кĕтмелле. Ун чухне вара тинех кĕтнĕ ĕмĕт кĕрлеттерсе çитĕ: ялйыш пулăшнипе, кирпĕч çине кирпĕч сĕвемленсе, чаплă чул çурт çиçкĕнсе хăпарĕ. Тетте пек, саркаланса юрлас юрă пек, хĕвел сăнпитлĕ пулĕ çав çурт, иртен-çӳрене хитре илемĕпе кăчăк туртса ларĕ... Йывăç краватьне ăна, пĕр те пĕр шутласан, ашшĕ япалине вутта пăрахма шел теесрен, çулласенче вырткаласа тăма, пăта çапса унтан-кунтан хытарсан, кайран верандăна, курăнман çĕререх те вырнаçтарма пулĕ-ха. Путлĕ япалана ма ахалех тухса ăрахас, лартăр. Çăкăр ыйтмасть! Ара, аслине те, Динине, килес çул вуннă пĕтерекенскере, çакăнтах çуратса паманччĕ-и-ха Кĕçени, пульницана леçем тесе тăнă çĕртепех...

Матви, кравать лăчăр-лăчăрĕпе килйышне вăратас мар тесе, тăрса ларчĕ. Çывăраççĕ. Пӳртре, тин сунă сĕт шăрши евĕр, çăра та çумăр çапса уçăлтарасла савăк сывлăш тăрать. Ку сывлăшра — утиялĕсене сирсе пăрахса çывăракан ачасен тутлă тĕлĕкĕ, ӳт-пӳ лăштăр-лĕштĕрĕ, ăшвĕçменлĕхĕ. Каç хутнă кăмака ăшши çав-çавах пĕтмен иккен-ха. Кĕçени, «Шупашкарĕнчен тахçан çаврăнса килмелле пулать-ха, аре, тата хама пăхакансем ял кучченеçне те тутанса пăхчĕр», текелесе, каяс çĕр çĕрулмипе аш хупса хуплу-кукăль те пĕçерчĕ. Пĕр хутнăскер вара çăкăрне те хывса кăларчĕ. Халĕ, ак, хуплу-кукăльпе пĕрле ăшă çăкăр шăрши сăмсана кăтăкласа килентерет, кăкăра ыррăн-ыррăн çупăрлать.

— Матви, — тĕпел кукринче, чаршав хыçĕнчи вырăн çинче, кĕçĕн хĕрĕпе, килес кĕркунне шкула кайма çул çитекен Маринкăпа, çывăракан Кĕçени, упăшки тăнине илтсе, ун еннелле пуçне пăрчĕ. — Матви, пăх-ха, кăмака юшкине тайсах çитернĕччĕ-ши çавна? Тем, ăшша туртнă пек туйăнать...

Матви, тенкел лартса, юшкана тĕрĕслесе пăхрĕ: чăн та, тайсах çитереймен иккен.

«Кĕçĕннине, амăшĕ хулара чухне, аслипе вырттарма тивет, — ăшĕ хыпнипе кăмака кукринелле утрĕ Матви. — Тахçанах расна вырттарма хăнăхтармалла та — шăпăрлан, амăшĕнчен шит те хăпмасть вĕт. Ыттисем, ав, ура вĕçлĕ те пулин çывăраççĕ, чăй-чай мар Маринка евĕр. Кĕçени те... кĕçĕнни, тет пуль ĕнтĕ, хăйĕнчен уйăраймасть, шеллет. Шельмă, ача темерĕн, ку пур, юрать-и, юрамасть-и — пăхса тăмасть, тӳрех амăшĕ çумне пашлатса кĕрсе выртать. Ăт, куршанак хăраххи!» Матви куланçи те туса илчĕ ăшĕнче.

Çĕрĕпе пӳртре кăмака умĕнче ларнăскер, витрери шыв лĕп. Аша та кантармасть, иçмасса.

Упăшки кăмăлне пĕлнĕ пекех, Кĕçени те сăмах хушрĕ:

— Çăвар ăшчикки типсе çитрĕ. Пыр-ха, пусăранах ăсса кĕр..

Матви, лĕп шыва чугуна тултарса хăварса, картишне тухрĕ.

Кĕрхи каç, октябрь çурри иртнĕ пулин те, янкăр. Пĕр кана, çĕрулми кăларса пĕтернĕ тĕлелле, çанталăк, ун умĕн чипер хĕр пек чиперленсе тăнăскер, сасартăк сивĕтсе пăрахрĕ, ун хыççăнах ăшăтрĕ — юрлă-юпăнчăллă кунсем пуçланчĕç, пăртакрăн — уяртрĕ; çил карлама тытăнчĕ; çĕр пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕнех кушăхрĕ. Кĕçĕр, акă, лĕм çил те çук. Çăлтăрсем, çĕр çине кĕрхи кунра çакнашкал тăнăç каç аннăшăн Матвипе пĕрле хĕпĕртесе, мĕл-мĕл çиçеççĕ. Тӳпе анлăшĕнче ниçта пĕр сас-чĕвĕ те çук. Йăлтах темле канлĕ те шанчăклă. Лупасайĕнче, хӳтлĕхре, ĕне кавлени илтĕнет. Сурăхсем те, ахăр, ĕне çывăхнех выртнă пулмалла, вĕсем те, çăварĕсене тутлă япала хунă пек, тутисене пĕр чарăнми кăштăртаттараççĕ. Хур-кăвакалăн — хăйне патшалăх. Уçă çĕртех, апат такани çывăхне; пĕр ушкăна чăмăртаннă та какаксемпе нарт-нартсем, пуçĕсене çунаттисем айне хурса, каç серепине путнă. Сĕлĕ çисе хырăмĕсене сарнăскерсем, алăк сассипе те йăшăл тумарĕç. Хур аçипе кăвакал аçийĕ çеç, ушкăн пуçĕсем, алкум еннелле мăйăсене кăнтарса пăхрĕç те, кил хуçине палласа, сăмсисем витĕр йăлишĕн хуллен кăкăлтатса та нартлатса илчĕç, унтан каллех ленк пулса выртрĕç.

Çын шăршине сиссе-ши, кӳршĕ йытти çине тăрса вĕрсе ячĕ. Хăй сассине вăл кăлтăрмач пек кăлтăртаттарса тăчĕ те пĕр авăк, унтан — и-и, тупнă, кӳршĕшĕнех сас пĕтерсе айланма, хамăнах ăс çитмест çав, тăмпай! тенĕшкел, ячĕшĕн тепĕр икĕ хут хамлатса илнĕ хыççăн шăпланчĕ. Ахăртнех, йăвине кĕрсе пытанчĕ пулмалла, кайран пус сăнчăрĕн сассипе те йăшăл тумарĕ.

Шăплăх. Калама çук шăплăх. Ку шăплăхра хапха умнех кĕрлеттерсе çитнĕ кĕр хуйхи-суйхи те таçтах пек. Хĕл ларасси те... Анчах та ку шăплăхра ăстăна вĕтелесе илмелле пĕртен-пĕр çакă паллă: «Кур, çут тĕнчере пĕртен-пĕр çут тĕнче пур, этеме ырлăх та савăнăç, хурлăх та куççуль кӳрекен чăтăмлă, тӳсĕмлĕ пĕртен-пĕр çут тĕнче, аслă, вĕçĕ-хĕррисĕр тĕнче, илемлĕ, хăватлă тĕнче пур. Парăнман, пуç усман тĕнче! Тата çав тĕнчери санăн чуну, ырлăх та савăнăç, хурлăх та куççуль куракан санăн вилĕмсĕр чуну. Тĕнче пек аслă та чăтăмлă, тӳсĕмлĕ те илемлĕ, хăватлă вĕçĕ-хĕррисĕр чуну. Пĕрехмай телее, ырра çеç ĕмĕтленекен канăçсăр чуну. Çыншăн, çын телейĕшĕн пурăнакан канăçсăр чуну. Çынран, пурнăçран ыррине, лайăххине çеç кĕтекен пархатарлă чуну...»

Ыран Матвин çула ăсанмалла — Шупашкара, Кĕçение тĕп хулари тухтăрсене кăтартса пăхма каймалла, (Тĕрĕссипе, мĕн ыранĕ ĕнтĕ унта, çутăласпа, ирхи апатсем çисен, тапранмалла.) Юлашки икĕ уйăх хушшинче Кĕçени, тем, апат анманнипе аптăраса тăчĕ-ха. Какай шăршине тӳсми пулчĕ. Автан ашĕ ярса пĕçерсен те, пĕр хĕлхем пек ĕмсе пăхать те ыттине — ачасене парать. Сĕлĕ кĕлти пек тулли те нăкăскер, сахалтан та пĕр пилĕк кило чакрĕ пуль çав, пĕрехмай хухать те хухать. Апатне çимеллех ĕнтĕ ăна, ара, апатне çиеймен кам чун усракан пур! Сĕнмен мар, тем те сĕнсе пăхнă Кĕçение: пылне те, апельсинне те, юр-варне те — çук, пĕр апата та хапăлламасть вăл. Пĕрехмай чей те чей ыйтать. Хуппипе пĕçернĕ çĕрулмине çикелет ĕнтĕ кас-кас. Ăна та пулин чун усрамалăх кăна хыпкаласа пăхать, вара мĕн астивнипех тутă. «Эсĕ маншăн ытлашши ан хыпкалан-ха, Матви, анмасть пурпĕр ман», — тет те çырлахать. Аптранă енне район пульницине те икĕ хутчен кайса тĕрĕслеттерсе килнĕ-ха Кĕçение — çав-çавах чирĕ-мĕнĕ тупăнни палăрмарĕ. Ĕçпе пусахланă теесрен — юлашки уйăхсенче ăна вăйтанçи ĕç анчах ĕçлеттеркеленĕ-ха. Çĕрулми кăларнă чухне те кăçал йăран умне тăратман. Паранкине те тĕпсакайне хăйсем халлĕнех, ачасемпе, йăтса пĕтернĕ. Ак, халь кунти тухтăрсем Шупашкарнех çитсе килме калаççĕ. Пĕрех хут çуртпа айланма тытăнса тата. Нуша! Ку та, йывăççи, ĕмĕр ĕмĕрлеме çитмеллеччĕ, лартни те вунă çул ытларах кăна. Ара, мĕн мар-и, çынран катăк юлас мар тени мар-и — лайăххинчен лайăха ĕмĕтленни. Ку ĕнтĕ, çĕнни, пуласси, чул çурчĕ, ачасене юлать ĕнтĕ, луччĕ хăйсен ĕмĕрĕнче вĕсем пек ан тăрмашчăр, ыр курса пурăнччăр. Тахăшĕ юлать-ха тата кунта, тĕп киле. Пиллĕкĕн вĕт, пилĕк хĕр. Эх, шельмă, арçын ачи те кирлĕччĕ те вĕт тĕпкĕче, мĕн ĕнтĕ, мĕн тăвайăн ĕнтĕ турри паманнине... Çуртне ăна, халь пурăнаканнине, кĕлет вырăнне, пахча енне лартмалла пулать, çулла выртса тăма. Кĕлетне вара нӳхреп тĕлне: нӳхрепе кĕлетрен кĕрсе çӳремĕлле пултăр. Атту халĕ хĕллесерен унта, нӳхреп çине, юр хĕве-хĕве лартать, хырсах тăмасан — çуркуннесĕр те ним анса илейместĕн. Ытти хуралтăсене те пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕн урăхла çавăрса лартма тивĕ. Халь йĕркене кĕртсе çитереймесен, кайрана шанмалли çук вара. Пĕрре харăслатса ĕçлесе ирттерсе ярас та ӳлĕм вара — канса çеç пурăнас. Ачасем вакă чух тĕпленсе çитес. Кайран унта тепле килсе тухас пур-ха. Ыттисен ачисем пек, ӳссе çитсен те «атте, ăна илсе пар, атте, кăна илсе пар», тесе çунтарма тытăнсан — çурăл та, пулăшасах пулать вĕт. Ниçта та кайса кĕреймĕн. Ачисем хамăрăн. Тӳррипе, камсемшĕн тăрăшаççĕ вĕсем халь Кĕçенипе иккĕшĕ? Вĕсемшĕн. Ачасемшĕн. Вĕсем пирĕнтен лайăх пурăнччăр тесе, вĕсен ырлăхĕшĕн...

Матви, алкум картлашки çине лăрса, пирус мăкăрлантарса ячĕ. (Пируспа шăрпăкне вăл паçăрах тĕпел кукрине шыв ĕçме кĕрсен кăмака карнисĕ çинчен илсе тухнăччĕ. Туртасса та ĕнтĕ вăл килте чухне, каçсерен, арăмĕпе ачи-пăчи лирус тĕтĕмĕшĕн кăмăлсăрланнăран кунта, алкумне, тухса туртать.) Ыррăн-ыррăн шухăшлать кил хуçи кил-терĕшре килес çул пуçланмалли савăнăçлăçĕнелӳ пирки. Лупас çунатти айнех, акă, пуленке шаршанĕпе юнашар кирпĕч шаршанне тĕкĕлесе хунă. Тăррине хуп витнĕ — юр-çумăр ан кайтăр, тенĕ. Ку — хĕрлĕ кирпĕч шаршанĕ. Кĕлетпе аслăк пуçĕсенче, пушă вырăнта — селикат кирпĕч шаршанĕ. !Кунашкал тетте кирпĕчпӳрте тулашĕнчен сăрма, хĕрлĕ кирпĕчпе меллештерсе, тетте эрешсем тума кирлĕ. Хапхаран кĕнĕ-кĕменех, сылтăм енче, пахча картипе шай — урай-мачча йалли хатĕрленĕ хăма купи. Чус хăма купи, çурт ĕçленĕ çĕрте унта-кунта çапкалама кирлĕ пулать тесе вйçĕмçулах çуртарса хунăскер — аслăк айĕнче. Унтах мачча каштилĕх янтăланăтăватă вăрăм пĕренепе струпилсем те. Никĕсне яма илсе килнĕ шлакĕ — урамра. Ăна çумăр та, юр та пăсас çук-ха. Цемент миххисене, сысна таврашĕ çăрса ан пĕтертĕр тесе, лаççа хунă. Унта хĕлле, сысна валли апатпĕçернисĕр пуçне, урăх нимĕн те тумалли çук. Тăрать çуркуннеччен. Çулла, аш-пăш хĕсĕкрех чухне, пӳрт тăвакансене мĕн çитерес теесрен — икĕ сысна хĕл каçать, ав. Ватта сулăннă таки те çавăн чухне хурана лекĕ. Чăххи-чĕппи те çирĕме яхăн. Пĕр çуррине хăюллăнах катертмелле-ха вĕсене. Çăвĕ-сĕчĕ, çăмарти теесрен — кивçене каймалла мăр, хăйсенех сĕтел тулли. Кăлпассийĕ, пулли, ара, — хулара та çителĕклĕ. Пĕрре ятарласа ларса кай та мĕн илес килнине нӳхрепе, пăр çине, антарса хур. Тата мĕн кирлĕ?..

Çĕнĕ пӳрт пирки шухăшланă май, Матвие ăшă-ăшă та канлĕ пулса каять. Ĕмĕчĕ-шухăшĕ, йăви тĕлне анас тăри пек, киленсе вăй та вăй вĕçет. Ара, вĕçмесĕр! Çав çурта курас тесе, мĕн чухлĕ тар, вăй тăкнă та. Пĕрре, тăвансене пухса, асăнмалăх çĕнĕ пӳрт ĕçки тумалла пулать ĕнтĕ. Кĕçени нирки шухăшласа кĕрсе кайсан вара...

Матви, картлашка çинче техĕмлĕн пирус тĕтĕмне пехлесе лараканскер, мăшăрне шыв ăсса кĕме шантартине аса илчĕ те, ваштах тăрса, пахчаналла васкаварлăн утрĕ. Пирус тĕпне пус кутне çитсен таканари шыва пăрахрĕ.

Шăлтăрма, сăнчăрĕпе шавлăн та тикĕссĕн чăнкăртатса, витрене тăруках пус анине печĕ. Пушă витре, алă сулăмĕпе ывтăннăскер, аннăçемĕн пурана леке-леке танклатрĕ, тепĕртакран, шăлтăрмари сăнчăр сӳтĕлсе пĕтеспе, сасартăк йăвашланчĕ те пĕр кана шыв çинче лăпланса выртрĕ. Матви, витре путнипе-путманнине курас пек, пус тĕпне тинкерчĕ. Пус хăвăлĕнчен, арçыннăн питне, кăкăрпе уçăлтарса, сивĕ сывлăш палкаса хăпарчĕ. Ăнсăрт шавпа хуйханнăскер вăл, Матви кăкăрĕнчен питĕпчен иртсе, янкăр шăплăха, çĕрлехи уçлăха туртăнчĕ. Пăртакран сăнчăр тăнк карăнчĕ: витре тулчĕ. Матви, сылтăм аллипе патваррăн сула-сула ярса, тиевлĕ шăлтăрмана çавăрма тытăнчĕ. Хăпарнăçем витрери пыв, каллех пурана перĕне-перĕне, шăпăр-шăпăр тăкăнчĕ, чĕрене, ăстăна килентерсе, çурхи тумлам сасси пек шĕнкĕл-шĕнкĕл сасă кăларса тăчĕ...

Кĕтмен çĕртен çак шĕнкĕл сасă тахçан-тахçан пулни-иртиине, çирĕм çул каяллине, ĕнтĕ манăçа та тама пуçланине, тепĕр канăçсăр та хĕпĕртӳллĕ каçа, Çĕпĕр тайгинче Кĕçенипе ирттернĕ пирвайхи савăкран та савăк каçа, Матви куçĕ умне тивлетлĕн те ыррăн сĕвемлерĕ. Анчах та ун чухне кĕркунне çитесси асра та çукчĕ-ха, çу пуçламăшĕ çеçчĕ, вăрманлă, кайăк сассиллĕ таврара çамрăк сухăр шăршиллĕ янкăрлăх тăрачĕ...

Çумăр систерсе-туса тăмасăрах лаштăрах ишĕлсе анчĕ тайга енне. Вăрман пĕр самантрах шаш-шурă пĕркенчĕкпе витĕнчĕ. Виç-тăватă утăмран мала та, кая та нимĕн курăнмасть. Пĕтĕмпех — тӳпи те, йывăçĕ те — шурă шурлăха путнă, тейĕн. Талккишпех, куçа йăмăхтармалла, — шурă, шурă, шурă...

Матви, пухнă сухăра литертан¹ тимĕр каткасемпе турттарса тухаканскер, шалкăм çумăра тарăхса, ГАЗ-51 машина кабининче ним тума аптăраса ларать. Посетока çитсе ӳкем тесе хăвалас грузовика — ăçта унта: туххăмрах йăлт шапарнă. Асăрхаса çитереймесен, пăрăнчăкра пĕр-пĕр йывăç çине пырăн та тăрăнăн, машипăна лапах ватса пăрахăн. Э-эх, поселока паян та тĕттĕмлениччен çитмеллеччĕ те — пиçмерĕ пулас. Эсремет çумăрĕ! Кино илсе килмеллеччĕ паян клуба, акă мĕн! Паян курмă ĕлкĕреймесен, кĕт вара киноне çак упа шăтăкĕнче тата тепĕр икĕ эрне. Вĕсемшĕн, яш-кĕрĕмшĕн, савăнăçĕ те кунта çав кăна. Халь, ак, лар çумăр хăçан тамаласса кĕтсе. Тамалсан та тепле, те пулаять-ха ку çăрăлчакран çăлăнса тухаясси...

Мотора харам ĕçлеттерес темерĕ Матви — чарчĕ. Çумăр кĕрчĕ, вуçех картран вĕçерĕннĕ пек, хĕвет те хĕвет грузовика. Капот çинче те, кабина кантăкĕ çинче те, тăрринче те çумăр ачи-пăчи каçса кайса ташлать, тĕпĕртетет кăна. Урапа йĕрĕпе анаталла шарласа шыв юхать. Çапла пĕр сехете яхăн тулашрĕ, алхасрĕ тулăксăр çумăр, тайга çине тонни-тоннипе сиплĕ им тăкрĕ, унтан, килсе çапнă чухнехиллех, сасартăках лап сирĕлсен, анакан хĕвел çутипе тӳпе уçăлса, çуталса кайрĕ. Матви мотора чĕртрĕ, вырăнтан хускалчĕ. Грузовик малтанах, çĕр çумне çыпçăнса ларнăн, ураписене пĕр вырăнта нăйăлтаттарса тăчĕ-тăчĕ те хăват илсе пынăçемĕн, талпăнса туртакан вăкăрла, хуллен хăй йĕрĕпе упаленме тытăнчĕ. Матви пĕлет: çитеймест вăл пурпĕр кунашкал çулпа поселока. Темле тапаçлансан та — çитеймест. Ав, машина епле кутне-пуçне пăркаласа кăна пырать. Пăр çинчи пек. Руль кăлтăрмач пек çаврăнать. Апла пулин те, анаталла май Карăк çырмине çитес шанчăкĕ пур-ха. Матвин. Карăк çырминчен тăвалла хăпарма вара — ан та шухăшла! Типшĕриччен, трактор таврашĕ пырса пулăшмасан — ни-ни. Чăнкă ту вăл Карăк çырми тăвĕ, кăшт çумăр йĕпетсе кайсанах машинăпа ниепле хăпарма май çук чăрмав. Карăк çырминчен тăварах, тĕп çултан сылтăмалла йӳпленсе кĕрекен çулпа пĕр çур çухрăм пек кайсан — сухăр юхтаракансемпе пуçтаракансен вăхăтлăх пурăнмалли çурчĕ. Матви ĕмĕчĕ (кино-пуçу, эппин, мур тĕпне; Карăк çырминчен поселока тата тепĕр сакăр çухрăм çуран танкка-ха унта. Непуçь, ани-карчăк патне хăнана васкамастăн — кинона çеç. Кини те вăл, тепĕр тесен, тертленсе пăхса лармаллискер кăна-ха, кашни çичĕ-сакăр минут иртмессеренех ленти пат та пат çеç татăла-татăла каять, мăшкăл. Унашкал «ырлăха» ăна тепĕр икĕ эрнерен татах та кăтартас пур-ха) — çавăнта çитсе çĕр каçасси. Ирпе вара, çул типсен — поселока.

...Алăка яри уçса ярса: «Сывă-и, тайга уписем» тесе саламлама хавхаланнă Матви, куçкĕски умĕнче аялти кĕпи вĕççĕнех хăйне тимлесе тăрăкан çап-çамрăк хĕре курсан, сасартăках нимле мар пулса кайса, пĕр самант тăп хытса тăчĕ. Хĕр сасă еннелле пуçне вĕлт пăрчĕ те, пылчăкпа вараланса пĕтнĕ ют! çынна асăрхасан, шарт сиксе, çывăхри пӳлĕме чалт кĕрсе тарчĕ. Шалтан шăкăл-шакăл çаклатса лартрĕ. (Пӳрте, хăмапа пӳлсе, икĕ пая уйăрнă. Матви пĕрре кĕрсе тухнăччĕ кунта, пĕлет: тепри арçынсен пӳлĕмĕ.)