Хĕлле

Илле Тăхти | Сăвă | 1924 | 6 965


Чава-чава шăртласа,

(Варпуççине хăварса),

Арламашкăн кĕнчеле

Чавса çыхса лартаççĕ;

Йĕтĕн сӳне арлама

Турахупĕ тытаççĕ.

Сура-сура сӳс туртса,

Вăльтăр-вăльтăр йĕкине,

Виç пӳрнепе пĕтĕрсе,

Сĕвем вăрăм тумашкăн

Çупса ярса арлаççĕ.

 

Çие пуçа питĕрме

Кĕпе-йĕмлĕх пир авăр

Хатĕрлеме хĕлĕпе

Ырми-канми кĕнчеле

Хĕрарăмсем арлаççĕ.

 

Йĕке тăршшĕ хĕрачи

Сӳс ланчашки тупать те,

Туя çумне çыхать те,

Аппăшĕнчен курмалăх,

Пĕлнĕ пекех хăтланса,

Салакайăк йăвилĕх

Тĕвлентерсе çип арлать.

 

Ялта-хирте, пур çĕрте

Пусса выртать шурă юр.

Хĕллехи кун — кĕске кун —

Хĕвел пăртак тухать те

Симĕс-чакăр йăлтăркка

Йăлтăртатса выртакан

Шăрçа сапать юр çине.

 

Сив пуласса пĕлтерсе,

Йĕри-тавра хĕвеле

Çутă кăшăл çаврăнать;

Хăш чух хĕвел ураллă.

Ураланать ик енчен.

 

Хĕлле хĕвел тӳпере,

Пĕлĕт çинче çӳресе,

Ури-алли шăннипе

Пăхнă-пăхман сивĕрен

Тăм илесрен хăраса,

Кăвак пĕлĕт витĕнет,

Таçта кайса пытанать.

Питĕ сивĕ шартлама,

Тула тухсан — чĕпĕтет.

Кăвакарчăн-чăх-чĕпе

Тискер саспа хăратса,

Сив сывлăша ян ярса,

Кăранклатса, вăшлатса,

Хура çăхан ял урлă

Вĕçсе ӳкет вăрмана.

Сар пĕсехе — кăсăя

Ниçта апат тупмасăр,

Ури-алли шăннипе

Кантăк айне хăш чухне

Вĕçсе пырса ларать те,

Чичилетсе кантăка

Сăмсипеле таккатĕ.

 

Сивĕ кунсем хушшинче

Тата сивĕ каç пулать.

Уйăх ухать пĕлĕте,

Хаяр çыннăн куçĕ пек

Çутатать те — ăшăтмасть.

 

Чăлтăр-чалтăр çăлтăрсем

Сивĕ шăннă çĕр çинче

Ним хисепсĕр инçерен

Куç хупмалла выляса,

Пăхса тăраç вĕçĕмсĕр.

 

Çилĕн хапхи уçăлсан,

Асар-писер çил-тăман

Сиксе тухать тепĕр чух —

Сĕм вăрманта тулашать,

Аслă уйра аташать;

Мĕнпур çиллĕ тăмана,

Айĕн-çийĕн тустарса,

Яла килет хваласа;

Урамсене тăршшĕпе

Юр капанĕ купалать.

Çил ачийĕ пӳрт çумне,

Кантăк айне пытанса

Хашăлтатаь, шăхăрать.

Урăм-сурăм çанталăк

Хапха урлă кармашса

Карта урлă кĕрт хывать.

 

Хĕллехи çĕр — вăрăм çĕр,

Чăваш этем пӳртĕнче

Пĕчĕк краççын çутипе

Хăшĕ хуçать çăпата,

Хăшĕ явать пăяв-шыв.

Хĕрарăмсем кĕнчеле

Ӳркенмесĕр арлаççĕ.

 

Шурă сурăх пек пулса

Алăк уçсан кĕрекен

Сивĕсенчен хăраса,

Эххĕм-эххĕм ӳсĕрсе,

Ватти кмака çийĕнче

Выртать юмах юптарса.

Ачи-пăчи ун патне

Ухса ларнă итлеме.

Юмах ярать, юптарать,

Кукăр çулпа чуптарать.

Арçури те шуйттанĕ,

Çичĕ пуçлă çĕленĕ,

Ашапатман карчăксем —

Тем те пур çав юмахра.

 

Сĕтлĕ кӳлĕ варринче

Шурă акăш ярăнса,

Çунатланса выляни

Çинчен янă юмаха

Итле ларан ачасем

Çвара карса тăнлаççĕ.

Мăррăк-мăррăк кушакки,

Юмах пĕлнĕ пек пулса,

Мăрăлтатса çавăнтах

Выртать кмака çийĕнче.

 

Краççын çути патнерех

Вунвиççĕри шкул ачи

Ларнă сĕтел хушшине;

Чавсаланнă стел çине,

Уçса хунă кнекине.

Мăкăртатса хăй тĕллĕн

Çапла вулать майĕпе:

«Улпутсене, патшана,

Буржуйсене, пупсене —

Канаш влаçĕ пĕтĕмпех

Çапса ватнă пуçĕпех.

Ĕçхалăхĕ халь ĕнтĕ

Хăй пурнăçне хăй тăвать —

Юрлă-начар пурнăçа

Лайăхлатма хамăра

Канаш йĕрки пулăшать.

Пирĕн хĕсĕк пурнăçа

Пурте пĕрле тăрăшса

Çителĕклĕ тумашкăн

Пултаратпăр халь ĕнтĕ».

Кнеке çинчи çак сăмах

Килес ыйха сĕвĕрсе,

Ача чуне хускатать,

Çамрăк ăсне вăйлатать.

 

Тулта тăман çĕрĕпе

Чарăнмасăр тулашать,

Хашăлтатса, хашлатса

Хăйĕн пĕтĕм пĕвĕпе

Пӳрте пырса çапăнать;

Тулти кантăк хуппине,

Шакка-шакка аллипе,

Кисрентерсе хăварать.

■ Страницăсем: 1 2

Çавăн пекех пăхăр

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: