Электронлă вулавăш

— Му-у-у! Му-у-у! — макăрмалли кăна юлчĕ ĕнен, Хытах тухаймарĕ сасси, мĕскĕннĕн илтĕнчĕ: хуçисене çеç мар, пăт-пат куç тĕлне лекекене те кансĕрлет-мĕн вăл. Эппин унталла-кунталла пăрăнкаласа хăйне ăнланакана тĕл пуласса шанни кăлăхах. Хăвăртлатмалла уттине, никам çук çĕре — ирĕклĕхе! — васкамалла. Ирĕклĕхĕ ав çывхарсах пырать — ял вĕçне тухмалла та çул юппине çитмелле, унтан е аслă çул урлă каçмалла, е пăрăнса çумĕпе утмалла. Çывăхрах — ырлăх: вăрман, çаран, ĕшне, юнашарах пĕве...

Малалла васкиччен Маруçка хыçалалла — килĕ еннелле — çаврăнса пăхрĕ. Тен, кам та пулсан хыçран чупать?.. Çăкăр чĕллипе илĕртсе таврăнма йыхăрать?.. Ятран чĕнсе, çепĕççĕн-çепĕççĕн йăпатса ачашлама шантарать?.. Çук унта никам та, хапха алăкĕ уçăлса хупăнни илтĕнмест, паллакан мĕлке курăнмасть...

«Юрĕ эппин, каçарăр мана, айăп ан тăвăр», — тенĕн пуçне уха-уха утрĕ ĕне уялла. Тек хăйне никам чăрмантармасса шаннăччĕ те, урам варринче ларакан мунча пури ăшĕнчен пăшăл-пăшăл, мăшăл-мăшăл туни тытса чарчĕ. Ытти чухне — ирпе-и, каçпа-и — сурăх-така пухăнакан кунта, пура çумне купаланă çăка каштасен хуппине кăшласа тăпăртатакан... Пура патнерех пычĕ Маруçка, алăк валли каснă пушă вырăна пуçне чикрĕ... Шари çухăрса ячĕ пура кĕтессинче арçын хӳттине хĕсĕннĕ хĕр.

— Кай кунтан! Кай! — хăйсен тĕлне усал-тĕсел пырса тухнăн хăлаçланчĕ каччă. Унтан ăнкарса илчĕ те кăшт йăвашланчĕ: хыçран сыхлакан та, хĕр ашшĕ-амăшĕ те мар, чĕлхесĕр чĕрчун кансĕрлесе çӳрет савнă-савман мăшăра. Эппин хăрама кирлĕ-и? Хĕре ытамран вĕçертме сăлтав çук, ăна, тин кăна хыпалама, чуп тума ирĕк панăскере, алран вĕçертмелле мар. — Ут, ут малалла... Туп хăвна валли ху пекки.. — Хĕре çумнерех çупăрларĕ каччă, ытамри пикепе кăна юлас килчĕ ун.

Çамрăксене кансĕрлесе çӳренине ăнланчĕ ĕне. Пăрăнса утрĕ. Урам вĕçне çитиччен те пуçне çĕклемерĕ тек. Пĕтĕм ял хыçа юлсан тин этем нуши-тертĕнчен хăтăлнине туйса илчĕ вăл: кăшкăрса хăратакан, хăмсарса хăвалакан, куçран пăхтаракан çук юнашар. Савăнса тапса сикмелле ĕнтĕ ун унталла-кунталла, никам чарман чух калча уйĕнче, çаран çинче ырă курмалла... Çук çав, сӳрĕк кăмăл сĕвĕрĕлесшĕн мар: хăй никама та кирлĕ марри пусмăрлать ĕнене. Ĕлĕкхи пăрушка та мар Маруçка тапса сикме. Темрен ытла вара çилли, тулса çитнĕскер, чăрмантарать: кĕç-вĕç çурăлса каяспа пĕр, чупнă чух енчен енне çапкаланнипе ăшă сĕт тумлама тытăнĕ тата...

Лăпкă çил вăштăртатса илчĕ те уçă сывлăш çупăрласа илчĕ ĕнене. «Ан кулян, эс пĕччен мар. Манса кай хуйху-суйхуна, кил пирĕн ытама... Пирĕнпе выля та кул, йăпан...» — илĕртнĕн ачашларĕ пит-куçне. Тутлă шăршă илсе килчĕ те хăйĕнпе пĕрле выльăх чунне йĕкĕлтесе вăрман еннелле васкатрĕ. Пĕлет Маруçка, туять: унта — чăн-чăн çăтмах, унта — ирĕк, унта — вăл хăй хуçа! Пĕртен-пĕр чăрмав çеç умра — аслă çул. Инçе мар, юнашарах, ун патне çитсен урлă каçмалла кăна... Пуш-пушах вăл, кунĕпе шăв-шав кĕрлевĕнчен йăлăхнăскер канать. Маруçкăн чăрмантармах тивет ăна: тавра кайса çӳреймĕ, хăвăртрах уйрăлмалла ялĕнчен. Ытти чухнехи пек ум пӳлсе çырма хĕррипе хăвалакан кĕтӳçĕсем çук, эппин васкамасăр тӳрремĕнех утма юрать. Çул хĕрринчи шăнăр курăкĕ илĕртмест ăна: тусанлă апатпа çăвар тутине ярса тăрĕ-и?! Ешĕл вăрман кĕтет, унти ырлăх йыхăрать.

Çул юппине çитсе тăчĕ ĕне. Шикленме пăрахса хуçа пек хăпарса тăчĕ аслă çул çине. Шăкăр-шăкăр шăкăртатрĕç урисем, ташша яма хатĕр тейĕн Маруçка. Пуçне уха-уха, хӳрине сулла-сулла сиккелеме хатĕр вăл. Эх, йывăрланса çитнĕ çилли кансĕрлет çав, ыттинчен... Тахçанах малалла тапса сикмелле те... Пĕве хĕрринелле, симĕс вăрман хӳттине, сĕткен калча пуссине... Шанчăкне çухатас килмесĕр тăван килĕ еннелле çаврăнса пăхрĕ Маруçка: çук, каялла чĕнсе илĕртекен курăнмасть, сас памасть. Ытти шăв-шава илтмест халĕ чĕрĕ чун, аслати кĕр кĕрлесен те сисеймĕ вăл. Каçхи тĕттĕмре пĕр тикĕссĕн шăхăрса килекен «васкавлă пулăшу» машинине асăрхать-и вара?! Машинăра ларса пыракансен те куçĕ витĕрех мар: тухтăрсем мар вĕсем, сунарçăсем, тĕрĕсрех каласан, браконьерсем, кунĕпе вăрман тăрăх ним уссăр чупнă-чупнă та ĕнтĕркенĕ. Шоферĕ те кĕç-вĕç тĕлĕрсе каясла пырать. Çавăнпах хунар çутинче мăйракаллă выльăх тухса тăрсан машинине чарма пултараймарĕ. Маруçка та, куçĕ çутăпа шарса кайнăскер, пĕрре сылтăмалла, тепре сулахаялла сиксе тарма тăнăскер, пăрăнса ĕлкĕреймерĕ... Хытах пырса çапрĕ ăна тимĕр ут. Ĕнен малти урисем çĕкленсе кайрĕç, хыçалтисем каялла çур утăм туса хуçланчĕç, кӳлепи айăккăн сулăнса кайрĕ те хыттăн-хыттăн лачлатрĕ, пуçĕ асфальт çине çапăнчĕ.

— Мĕн пулчĕ? — пĕр харăс кăшкăрса ячĕç ĕнтĕркенĕ сунарçăсем самантрах куçĕсене чарса.

— Пăши! — персе ячĕ тахăшĕ ĕмĕтленнĕ ĕмĕчĕ çитнĕн.

— Çук пуль... — хăюсăртараххăн хуравларĕ шофер.

Пурте машинăран сиксе тухрĕç, Маруçка патне чупса пычĕç. Ĕне тăма хăтланчĕ, анчах урисем итлемерĕç, пуçĕ кăшт çĕкленчĕ те каялла ӳкрĕ.

— Ларăр хăвăртрах, вĕçтерер кунтан, — хыпкаланса ӳкрĕ шофер.

— Пăрахса хăваратпăр-и? — Мĕн тумаллине чухлаймарĕç арçынсем.

— Мĕн тăвасшăн тата эсир? Тармалла çын куриччен. Хуçи чупса çитĕ те ак... — васкатрĕ шофер.

— Атьăр тиесе каятпăр. Йĕр ан юлтăр кунта. Пăши вырăнне пултăр, — тупăнчĕ тавçăруллăскер.

— Çутусене сӳнтер-ха эс, — хушрĕ шофера тепри. — Атьăр-ха шутлар лайăхрах.

— Пирĕншĕн пулсан... Эс таптанă — эс шутла, — юлхавлăн хушса хучĕ тăваттăмĕш арçын.

Шофер машина хунарĕсене сӳнтерме васкарĕ. Руль умне кĕрсе ларчĕ те кирлĕ кнопкăсене пусрĕ. Çутă пач сӳнес чухне Маруçка тепре хускалса илчĕ те куçне уçрĕ. Сип-симĕссĕн йăлтăртатса илчĕç куç шăрçисем, кĕç-вĕç сӳнме хатĕрскерсем. Куççуль тумламĕсем, шултра та сайраскерсем, пăчăртана-пăчăртана тухрĕç те асфальт çине тумларĕç. Сас кăларма пăхрĕ ĕне — çăварне уçма вăйĕ çитмерĕ.

— Тийĕр хăвăртрах! — хăйĕнчен хăй хăраса кăшкăрчĕ шофер.

— Чĕрĕ вĕт вăл, вилмен, — тупăнчĕ хирĕçлекен.

— Тийĕр эсир хăвăртрах, вăрман хĕрне çитер те майлар!

— Кил, эппин, ху та, тăваттăн йăтаяс çук эпир!

Шофер хыпаланса машинăн хыçалти икĕ алăкне уçрĕ те тусĕсене пулăшма васкарĕ. Пиллĕкĕн ĕнене аран-аран сĕтĕрсе кĕртсе пăрах-рĕç. Маруçка хыççăн йĕр хăварса сĕчĕ юхса пычĕ...

Вăрман хĕррине çитсе чарăнчĕ машина. Арçынсем хыпаланса майларĕç ĕнене. Кашкăр чунĕ хуçаланчĕ вĕсенче... Тӳпе тискерлĕхе пытарас тенĕн тĕттĕмленсех ларчĕ, тĕтхемпех¹ тĕттĕмленчĕ...

Выльăхĕ çухалнине Маруçпа Лява Катăк Митюкран пĕлчĕç. Каччă ĕнене ирсерен касăва ăсатаканччĕ, халĕ те кӳршисене пулăшма тесе çитрĕ те, пушă картиш çеç кĕтсе илчĕ ăна. Хуçисене çенĕк алăкне шаккаса уçтарчĕ Митюк.

— Хăвăрах ăсатрăр-им? — ыйтрĕ вăл.

— Сумасăрах кам кăларса янă-ши вара ăна? — шыçăннă куçне сăтăркаларĕ Маруç. — Эй, Лява, тăр-ха, касу кăлариччен тытса ĕлкĕр-ха ĕнене! Суса юлас. Мăшăлтат хăвăртрах! — Упăшкине тилмĕрчĕ анасла-анасла. Унтан каччăна ӳкĕтлеме пикенчĕ: — Чуптар-ха, Митюк, эс вăр-вартарах, Лявана кĕтсен...

Митюк кĕттермерĕ, касу пухăнакан тăкăрлăка хăвăрт çитсе килчĕ, анчах пĕчченех таврăнчĕ.

— Çук сирĕн Маруçка, никам та курман ăна, — ним пулман пек пĕлтерчĕ вăл.

— Юрĕ-çке, темех мар, каçхине килĕ-ха, — алă сулса пӳрте кĕрсе кайрĕ Маруç.

Тумланса тухрĕ те ирхи апат пĕçерме мансах ял тăрăх васкаса утрĕ. Хирĕç тĕл пулакансенчен Маруçка пирки ыйткаланçи турĕ, паллакансем патне кĕркелерĕ, ĕни çухалнишĕн куляннине систерсе куççуль кăларма хăтланчĕ. Хăйне шеллекен тупăнасса ытларах шанчĕ хĕрарăм, пĕри те пулсан сăра-эрех сĕнессе кĕтрĕ...