Конгресра

Ҫурлан 25-29-мӗшӗсенче Молдова Республикинчи «Гагауз ҫӗрӗ» автономи облаҫӗнче тӗнчери тӗрӗк халӑхӗсен пӗрремӗш Конгресӗ ӗҫлерӗ. Унта тӗнчери 14 ҫӗршыв делегацийӗсем, Турцирен, Иранран, Ливанран, Сирирен, Азербайджанран, Болгарирен, Венгрирен, Кӑркӑстанран тата ытти ҫӗртен килнӗ хӑнасем хутшӑнчӗҫ. Ҫав шутра Чӑваш Енри ҫамрӑксен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн хисеплӗ эльтеперӗ Олег Михайлович Цыпленков ертсе пынӑ Чӑваш Республикин делегацийӗ те. Делегаци йышӗнче — ҫыравҫӑсем, вӗрентекенсем, ытти ҫӗрте ӗҫлекенсем, «Шуҫӑм» фольклор ансамблӗ.

Конгресӑн пӗрремӗш ларӑвӗ ҫурлан 25-мӗшӗнче «Гагауз ҫӗрӗн» тӗп хулинче, Комратра, иртрӗ. Ытти ларусем гагаузсем пурӑнакан чи пысӑк ялсенче — Конзакпа Копчакра.

Конгресс ӗҫне Гагаузин парламент пуҫлӑхӗ, Комрат хулин мэрӗ, депутатсем, Азербайджан, Турци посолӗсем, Раҫҫей посольствин культура енӗпе атташе тата ытти паллӑ ҫынсем хутшӑнчӗҫ.

Конгресс 7 ҫынран вӑхӑтлӑх Йӗркелӳ Комитетне йӗркелесе ӑна Конгресс Уставӗпе Программине хатӗрлеме, ытти тӗрӗк халӑхӗсемпе калаҫма полномочисем панӑ. Тепӗр Конгреса Комитетӑн мӗнпур документсене йӗркелемелле.

Конгресс йышӑннӑ резолюцире чӑваш халӑхне пырса тивекен ҫак сӑмахсем те пур: «Тӗрӗк халӑхӗсен Конгресӗ чӑваш халӑхӗн йышӗ питӗ хӑвӑрт, пӑшӑрхантармалла чакса пынишӗн канӑҫсӑрланать. Эпир Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ, Парламенчӗ, Правительстви патне ҫак инкекӗн сӑлтавӗсене тупса палӑртса чӑваш халӑхӗн чӗлхипе культурине упраса хӑварса малалла аталантарма ятарлӑ патшалӑх Программи туса хатӗрлеме компетентлӑ экспертсен ушкӑнне туса хума ыйтатпӑр.

Чӑваш чӗлхин — тӗрӗк халӑхӗсен пӑлхар ушкӑнӗнчи пӗртен-пӗр чӗрӗ чӗлхин уникальлӗхне шута илсе Конгресс ҫавӑн пекех Тӗнче пӗрлӗхне, ООНа, ЮНЕСКОна ку ыйтӑва чи пысӑк шайра татса пама ыйтса Чӗнсе калать».

Конгреса килнӗ хӑнасене, ҫав шутра Чӑваш Енри ҫамрӑксен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн хисеплӗ эльтеперӗ Олег Михайлович Цыпленков ертсе пынӑ Чӑваш Республикин делегацине те ҫӗршыври чи пысӑк ялсенчен пӗринче — Чадырлунгски районӗнчи Копчак ялӗнче вырнаҫтарчӗҫ. Ку ял Комрат хулинчен 45 ҫухрӑмра ларать. 1789 ҫулта никӗсленӗскерте 10 пин ҫын ытла пурӑнать.

Авӑнӑн 1-мӗшӗнче ирхине ирех чӑваш делегацийӗ Шупашкара килсе ҫитрӗ.

Пӗлме: Молдовӑра мӗнпурӗ 120 ытла этнос пурӑнать. Гагаузсен шучӗ республикӑра 140 пин ҫын ытла. Кунсӑр пуҫне вӗсем Украинӑра, Болгарире, ытти ҫӗрте те пурӑнаҫҫӗ. Чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен огуз ушкӑнне кӗрет. Гагаузсен автономи центрӗ — Комрат хули Ялпуг шывӗ ҫинче вырнаҫнӑ. Хула шутне ӑна 1957 ҫулта кӗртнӗ.

Сӑнӳкерчӗксем (180)

#конгрессем, #Шуҫӑм, #тӗнчере