Мăнук


Ылтăн-кĕмĕл мăнуксем


Вăт пурнăç! Ачу-пăчуна аран-аран пăхса ӳстеретĕн те, ах! тинех карчăкпа лăпланса пурăнмалли тапхăр çитрĕ теме те çук, çавăнтах мăнукусене пăхма тивет. Çуралнă-çуралман тăватă урапаллă кӳмене персе чикеççĕ те, пилĕк минутлăха тесе тухса уçăлса çӳренĕ пекки тăваççĕ те алăк умне тăратса хăвараççĕ. Çийĕнчен: «Ним тумасăр ухмаха тухатăр вĕт!..» —тесе кăшкăраççĕ хамăр ӳстернĕ ачасем. Пирĕн ылтăн-кĕмĕл мăнуксене пăхса савăнмалли çеç юлать вара.

«Пирĕн, çамрăксен, ача пăхса ларма вăхăт çук! Ĕçе те каймалла, лавкка тăрăх чупса лайăх тум илсе хитреленсе çӳреме те ĕлкĕрмелле, парикмахерскине те кайса лармалла, атту «босс» мĕн калĕ? Эсир вара енчен енне ахалех сулланса çӳретĕр, ши! шăхăрса, вăрманти пек пĕрне-пĕри хăваласа!» — тесе хушса хураççĕ.

Ай, тур-тур! Ку саманара ачасене ним калама та çук. Тӳрех çăвара уçнă-уçман пăкăласа лартаççĕ. Алăка шан! хупса хăвараççĕ те — хӳрине те кураймăн. Хамăр та халь çав тери ватах мар, пенсие тухайман-ха, пур пĕр пирĕн ĕçе ним вырăнне те хумаççĕ. Ирех тухса каяççĕ те хĕрĕмпе кĕрӳ, мăнук çывăрса кайсан кăна пĕрин хыççăн тепри машинăпа ик енчен чăш! та чаш! ярăнса таврăнаççĕ. Ма тесен кĕрӳ ялта совхоз директорĕнче ĕçлет-çке-ха, укçине кăна питĕ лайăх илет тет. Ытти вара унта ним лайăххи те çук тет. Фермăна тахçанах пĕтернĕ тет, унта халь ĕне вырăнне выç кашкăр улать тет, тепĕр чух тăмана вĕçсе кĕрет, шăшисем çухалнипе вăл та çавăнтах вăшт! кăна вĕçсе тухса тарать тет. Уйĕнче вара, ай, тур-тур, вĕлтĕренпе армути ăмăртса тенĕ пек каш! кашласа ӳсеççĕ. Сухаласчĕ, трактор валли солярка кирлĕ-çке, анчах та ăна илме укçи аптрал. Сăмакун ярса тĕрлеттерейместĕн вĕт.

Малалла

Мăнукăмсем


«Хăвана патаклансан аваймăн,

Наяна эс пуртă тыттараймăн.

Вĕренсен ачаранпах ĕçе,

Харампыр каяймĕ ĕрчесе.

Ĕçшĕн çуннипех мăнуксене

Юратăтăп», — тетчĕ асанне.

 

Хам мăнукăмсем халь улттăн-çиччĕн,

Пĕринчен-пĕри маттур та вичкĕн.

Хăнана килсессĕн виç куна

Вĕсене пар эсĕ ĕç кăна!

Хыпăнаççĕ çитнĕ-çитменех,

Пулăшасшăн ват кукамăшне.

— Вуттуна татса-çурса хуратпăр,

Пур çимĕçсене те шăваратпăр.

Пăчкă-пуртă — акă вăл, умрах,

Пĕтересчĕ ку ĕçе часрах!..

Хĕвел пек сăн-пичĕсем хаваслă,

Хурçăях пăчки те çивĕч саслă, —

Йывăçа шăлĕсемпе кăшлать,

Çамрăк алăра пĕр ĕç ташлать.

Кăлт та калт! тăваççĕ пуртăсем,

Вакланса пыраççĕ çуркамсем.

Нимери пек, тимлĕн вăй хураççĕ,

Пĕр-пĕрне васкавлăн пулăшаççĕ.

Каçсерен кашни ик витрепе

Кӳлĕ шывĕ чăмпăл тунипе

Пахчари пур йывăç-çимĕçсем

Чалт! пуçне çĕклеççĕ ешерсе.

Вĕсене пăхса, йăлт тĕлĕнетĕп,

Иртсе кайнă кунăма йĕрлетĕп.

Шухăш çаврăнать таçтан-таçтан, —

Çут куççуль тумлать ик куçăмран.